Ông Trần Văn Thái ở thôn Ngọc Lâm 1, xã Hòa Mỹ Tây (huyện Tây Hòa) đã nghiên cứu “độ” thành công cánh bướm (van đóng mở) trong đầu bơm của trạm bơm điện. Việc làm đơn giản này tốn không quá 50.000 đồng nhưng giúp tiết kiệm được chi phí đầu tư sửa chữa lên đến 10 triệu đồng/năm.
Trạm bơm điện Ngọc Lâm đặt tại Bến Nhiễu, hút nước từ sông Bánh Lái tưới 150ha lúa ở các cánh đồng Cây Duối, Canh Yên, Bến Lở, Bầu Ấu, Đồng Phấn của xã Hòa Mỹ Tây. Trạm bơm này do HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Tây quản lý. Trạm có 3 máy, công suất 33kW/máy, đường kính ống lỗ miệng ống hút xả 35cm, chiều cao cả ống hút đẩy dài 8m. Đầu bơm được cấu tạo bằng gang, hệ thống ron bằng cao su, 2 cánh bướm (còn gọi là van đóng mở) cũng bằng gang hình bán nguyệt gắn trên 1 trục nằm ở giữa đầu bơm.
Nguyên lý hoạt động của đầu bơm này là khi tắt máy, 2 cánh bướm sập xuống tạo thành một hình tròn khép kín trên mặt ron cao su, mục đích là để khi vận hành tạo một dòng chảy có sẵn trong đường ống (áp suất) hút nước lên từ bể hút. Đồng thời khi máy hoạt động bơm tưới nước thì lập tức 2 cánh bướm xếp lại để nước tràn vào đầu bơm và được máy hút lên. Thế nhưng, khi vận hành bơm tưới, hàng ngày, máy phải tắt nghỉ 1 lần. Trong khi đó, mỗi lần ngưng hoạt động thì nồi đầu bơm (carabin) thường bị vỡ. Nguyên nhân một phần do cao trình của hệ thống hút xả quá cao lên đến 8m, địa thế đặt trạm bơm có độ dốc lớn dựng đứng. Vì vậy, khi máy ngưng hoạt động, lượng nước trong ống hút, xả trả về bị 2 cánh bướm giữ nước lại, lượng nước tống lại mạnh làm vỡ nồi đầu bơm. Mỗi lần vỡ nồi đầu bơm, HTX phải thuê người lặn xuống nước tháo đầu bơm ra rồi dùng xe cẩu kéo lên đưa đi đăng, hàn lại. Khi đó, máy bơm không những phải ngưng hoạt động 5-7 ngày mà HTX còn tốn tiền để sửa chữa.
Để khắc phục sự cố nói trên, ông Thái nghiên cứu mắc 2 cánh bướm vào sợi dây cáp inox. Cáp inox được thông qua lỗ khoan ống hút, mắc song song lên hệ thống ròng rọc dọc theo ống hút, một đầu dây cáp được mắc vào 1 tăng đơ, đầu kia của tăng đơ được gắn chặt vào chốt của ống hút. Ông Thái cho hay: Sau khi nghĩ ra nguyên lý, tôi đem ý tưởng đó thông qua tập thể HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Tây và được tập thể đồng tình, bước đầu thực hiện thí điểm 1 máy. Khi máy chuẩn bị khởi động, tôi mở tăng đơ, thả cáp cho cánh bướm đóng lại, mồi nước vào đầy ống hút, cho máy hoạt động. Nước hút lên, kéo dây cáp căng ra, gài nhanh vào tăng đơ, để 2 cánh bướm đầu bơm ở tư thế mở và cánh bướm giữ nguyên trạng thái xếp lại. Khi máy ngưng hoạt động, nước sẽ tuột trả nhẹ nhàng hết về bể hút chứ không giữ lại trong đầu bơm. Khi mất điện đột xuất, 2 cánh bướm của đầu bơm cũng hoạt động tương tự.
Khi thấy thí điểm mang lại hiệu quả, HTX tiếp tục áp dụng cho 2 máy còn lại. Đến nay, qua 7 vụ sản xuất, HTX không phải trục vớt, kéo 3 đầu bơm lên để thay sửa như trước đó. Ông Lương Lộc, nhân viên vận hành trạm bơm, cho biết: Những năm trước, khi chưa cải tiến hệ thống đóng, mở chủ động đầu bơm nước, chi phí tu sửa, phụ tùng thay thế mỗi vụ tốn trên 5 triệu đồng, một năm 2 vụ lúa tốn 10 triệu đồng. Tình trạng đầu bơm bị hư lặp đi lặp lại gần 10 năm nay, HTX gặp khó khăn về nguồn thu nhưng đã phải “cõng” chi phí sửa chữa gần 100 triệu đồng. Trong khi đó, từ khi ông Thái có sáng kiến “độ” đầu bơm với chi phí không quá 50.000 đồng trạm bơm hoạt động liên tục, HTX không mất tiền sửa chữa như trước.
Theo ông Phùng Minh Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Tây, đây là ý tưởng độc đáo, mang lại lợi ích cho hơn 500 hộ dân làm ruộng trên cánh đồng do HTX quản lý. Với ý tưởng này, ông Thái đã được UBND tỉnh cấp bằng sáng kiến cấp tỉnh.
TRÂM TRÂN
