Trên địa bàn tỉnh, hầu hết HTX có dịch vụ kinh doanh xăng dầu đã được cấp đăng ký hoạt động theo Luật HTX 2012. Nhưng trên thực tế, dịch vụ này vẫn chưa có gì thay đổi so với trước; các địa phương cấp đăng ký dựa trên số lượng thành viên tham gia HTX.

Nhiều vướng mắc

Theo Liên minh HTX tỉnh, từ năm 2003, các HTX bắt đầu tham gia thị trường để tạo ra doanh thu, không còn phụ thuộc vào bao cấp của Nhà nước. Cùng với các dịch vụ kinh doanh khác thì dịch vụ bán lẻ xăng dầu cũng được hình thành. Đến nay, toàn tỉnh có 17 HTX làm dịch vụ này. Hàng năm, dịch vụ kinh doanh xăng dầu mang lại doanh thu từ 600 triệu đồng đến hơn 1 tỉ đồng cho các HTX và trở thành nguồn thu chính tại các HTX này. Khi Luật HTX 2012 có hiệu lực (năm 2013), sau 3 năm chuyển đổi, 15 HTX có dịch vụ này chuyển hoạt động theo luật mới. Theo luật, đối với các dịch vụ kinh doanh, các HTX phải thành lập được doanh nghiệp trực thuộc hoặc có tỉ lệ cung ứng không quá 32-50% cho khách hàng không phải thành viên HTX. Hiện các HTX đều chưa làm được việc này đối với hoạt động bán lẻ xăng dầu, do thực tế gặp phải nhiều khó khăn.

Trên địa bàn tỉnh, không HTX nào đủ vốn để thành lập doanh nghiệp trực thuộc nên chỉ còn dựa vào tỉ lệ cung ứng sản phẩm, nhưng điều này cũng khó có căn cứ chính xác. Ông Lê Văn Bảo, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Đông (huyện Tây Hòa), cho biết: Đơn vị có 2.559 hộ thành viên trên tổng số 4.752 hộ dân toàn xã. 6 tháng đầu năm, HTX bán ra thị trường hơn 236.000 lít xăng và hơn 84.000 lít dầu, đạt doanh thu 3,9 tỉ đồng. HTX không thể biết được khách hàng tới mua xăng đâu là thành viên HTX, đâu là khách hàng ngoài nên cũng không có căn cứ thống kê chính xác được tỉ lệ cung ứng đối với dịch vụ này. HTX cũng không thể cử nhân viên đứng chờ ở cây xăng, lập sổ ghi tên từng người tới bơm xăng, rồi hàng quý hàng năm thống kê lại. Như vậy sẽ rất rườm rà, làm phiền khách hàng và không phù hợp với sự vận động linh hoạt trên thị trường. Tháng 4/2015, HTX Hòa Mỹ Đông được cấp đăng ký chuyển sang hoạt động theo Luật HTX 2012.

Hợp pháp hóa đồng thời đề xuất sửa đổi

Đối với đơn vị cấp đăng ký hoạt động cho các HTX, để phù hợp với thực tế hoạt động, các địa phương dựa trên danh sách thành viên tham gia HTX và tỉ lệ cung ứng được ước tính bằng số hộ thành viên HTX so với tổng số hộ trên toàn xã. Theo UBND huyện Phú Hòa, địa phương có 4 HTX có dịch vụ kinh doanh xăng dầu đã chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012, gồm Hòa Thắng 1, Hòa Thắng 2, Hòa Trị 2 và Hòa Quang Nam. Các HTX này đều là HTX nông nghiệp dịch vụ tổng hợp với các dịch vụ phục vụ và dịch vụ kinh doanh phục vụ chủ yếu cho người dân trong xã. Một số HTX có cửa hàng xăng dầu nằm trên quốc lộ 25 có đông khách hàng ngoài thành viên HTX, nên càng khó xác định tỉ lệ hơn. Nhưng thực tế, chính những HTX này lại có doanh thu cao từ mua bán xăng dầu. Nếu hạn chế bán ra để phù hợp với luật HTX mới thì đi ngược với quy luật thị trường, ảnh hưởng tới doanh thu của HTX; trong khi thành phần kinh tế tập thể đang được khuyến khích hòa nhập thị trường. Địa phương tiến hành cấp đăng ký cho tất cả các dịch vụ kinh doanh tại HTX, gồm cả dịch vụ bán lẻ xăng dầu. Khi đó, tỉ lệ cung ứng sẽ là tổng tỉ lệ cung ứng của tất cả các dịch vụ kinh doanh; các dịch vụ khác sẽ gánh tỉ lệ cho hoạt động kinh doanh xăng dầu.

Hiểu được cái khó của HTX, một số phòng ban làm nhiệm vụ kiểm định hồ sơ trình UBND huyện cấp đăng ký hoạt động mới cho HTX còn gửi công văn tới từng HTX để lấy ý kiến sửa đổi quy định của luật. Theo ông Nguyễn Văn Tân, Phó Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Tây Hòa, phòng đã có công văn gửi các HTX để lấy ý kiến sửa đổi quy định tỉ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng không phải là thành viên HTX. 7 HTX trên địa bàn huyện có dịch vụ kinh doanh xăng dầu cho rằng quy định này là không phù hợp và đề xuất sửa đổi.

MINH DUYÊN