Hiện nay, thành phần kinh tế tập thể luôn được quan tâm hỗ trợ bằng nhiều chính sách ưu đãi. Tuy nhiên, các HTX - nòng cốt của thành phần kinh tế này lại chưa đủ điều kiện để thụ hưởng. Vì vậy hàng năm, số HTX được tiếp cận với những chính sách hỗ trợ không nhiều.

Bỏ lỡ cơ hội

Nhu cầu hiện đại hóa dây chuyền sản xuất lúa giống thì nhiều nhưng số HTX đủ điều kiện hưởng ưu đãi về vốn từ chính sách hỗ trợ lại rất ít - Ảnh: MINH DUYÊN

Theo Liên minh HTX tỉnh, mỗi năm, các HTX được hỗ trợ thông qua 12 nhóm chính sách, gồm tín dụng, đất đai, nông nghiệp nông thôn, hoàn thiện hạ tầng cơ sở… Nhưng đến nay, số HTX của tỉnh tiếp cận được những chính sách này chỉ chiếm 30% trong tổng số 123 HTX đang hoạt động. Điều này có nghĩa là nhiều HTX đã bỏ lỡ cơ hội để mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Trong quản lý chợ loại 3, các HTX được ưu tiên quản lý mà không phải qua đấu thầu nhưng nhiều đơn vị không duy trì được dịch vụ này khiến UBND xã phải giao việc quản lý cho các đơn vị khác. Ông Lê Văn Vĩ, Chủ tịch UBND xã Hòa Mỹ Đông (huyện Tây Hòa), cho biết: Năm 2013, chợ Phú Nhiêu được giao cho HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Đông quản lý. Nhưng chỉ được một năm, do không đủ nhân lực và kinh phí đầu tư nên HTX giao lại UBND xã.

Nhiều HTX đủ điều kiện về vốn đối ứng có khả năng liên kết tiêu thụ nông sản với các doanh nghiệp, đơn vị thu mua nhưng lại ngại thủ tục hành chính nên bỏ lỡ nguồn vốn đầu tư giúp hoàn thiện hạ tầng cơ sở theo Thông tư 15 của Bộ NN-PTNT. Ông Phan Văn Thuận, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa Quang Nam (huyện Phú Hòa), cho hay: HTX muốn tiếp cận số tiền 1 tỉ đồng ưu đãi từ thông tư này để xây dựng siêu thị mini làm nơi kinh doanh các mặt hàng, trong đó có sản phẩm nông sản của người dân trong xã. HTX có 200 triệu đồng để đối ứng nhưng đơn vị đành vay ngân hàng vì ngại mất thời gian hoàn tất thủ tục cũng như chờ giải ngân vốn ưu đãi.

Còn Nghị định 55 của Chính phủ đã có hiệu lực hơn 1 năm nay, giúp gỡ khó cho các HTX nông nghiệp về vốn với các ngân hàng. Nhưng theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Phú Yên, đến nay, toàn tỉnh chỉ có 19 HTX, liên hiệp HTX, tổ hợp tác tiếp cận được với nguồn vốn này (chiếm hơn 15% tổng số HTX đang hoạt động trên địa bàn tỉnh) với tổng dư nợ gần 10 tỉ đồng.

Không tính tới nội lực

Khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, các HTX được miễn tiền thuế đất đối với các diện tích nhà kho, sân phơi phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, đối với tài sản này, các HTX được chuyển từ hình thức không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất có đóng tiền. Từ đây, các HTX có tài sản thế chấp để vay ngân hàng. Trong năm qua, nhiều HTX đã vay ngân hàng từ 500 triệu đồng đến 1 tỉ đồng để kinh doanh xăng dầu, vật tư nông nghiệp… Một số HTX đã tạo được thêm lợi nhuận từ 60-100 triệu đồng/năm. Điều này khuyến khích các HTX khác trên địa bàn tỉnh tìm cách chuyển hình thức sử dụng đất, nhưng do không tính tới khả năng thanh toán từ nguồn vốn của chính đơn vị mình nên nhiều HTX bị nợ thuế. Theo ông Trần Đình Quang, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp 2 phường 9 (TP Tuy Hòa), đơn vị muốn có sổ đỏ đất thế chấp ngân hàng mở cây xăng nên đã chuyển toàn bộ diện tích đất trụ sở gần 4.200m2 từ không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất. Hàng năm, HTX phải đóng gần 188 triệu đồng tiền thuế đất đối với các diện tích đất phục vụ kinh doanh, trong khi đó, tổng lãi của các dịch vụ tại HTX chỉ được gần 150 triệu đồng/năm. HTX không có khả năng thanh toán tiền thuế đất này.

Các HTX đều có nhu cầu được hỗ trợ nhưng không đủ nội lực nên ít HTX đủ tiêu chuẩn thụ hưởng. Theo ông Hà Tùng, Trưởng Phòng Kinh tế hợp tác (Sở NN-PTNT), thì 89 HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh có nhu cầu được hỗ trợ 80% vốn đầu tư hạ tầng cơ sở phục vụ sản xuất nông nghiệp. Nhưng trong số này, số HTX được thụ hưởng chỉ chiếm từ 30-67%. Cụ thể, nếu xét điều kiện có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm và có thể đáp ứng 20% vốn đối ứng thì chỉ có khoảng 60 HTX. Nếu xét điều kiện có hợp đồng liên kết tiêu thụ nông sản với các doanh nghiệp đạt 300 triệu đồng/năm thì còn khoảng 30 HTX.

Ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Các HTX muốn thụ hưởng chính sách cần phải đáp ứng được những điều kiện đi kèm. Để được vay vốn ưu đãi, các HTX phải có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả theo thẩm định của ngân hàng hoặc có tài sản thế chấp. HTX muốn được miễn giảm tiền thuế đất phải có quy hoạch chi tiết toàn bộ diện tích sử dụng, trong đó đâu là diện tích nhà kho, sân phơi, trụ sở… phục vụ sản xuất nông nghiệp để được miễn giảm thuế, đâu là diện tích phục vụ hoạt động kinh doanh xăng dầu, vật tư nông nghiệp… Các HTX muốn thụ hưởng nhưng khả năng đáp ứng những điều kiện này rất hạn chế nên không tiếp cận được ưu đãi từ các chính sách hỗ trợ. Nhiều HTX thụ hưởng chính sách như là quyền lợi được hưởng chứ không tính tới nhu cầu thực tế, để xem chính sách đó hỗ trợ như thế nào cho định hướng phát triển của đơn vị mình. Điều này khiến chính sách hỗ trợ cho thành phần kinh tế tập thể thì nhiều nhưng số HTX được tiếp cận lại ít và tính hiệu quả của chính sách không cao.

MINH DUYÊN