Việc phục hồi môi trường mỏ sắt Phong Hanh ở xã An Định (huyện Tuy An) dù được nhà đầu tư triển khai, song theo người dân địa phương việc trả lại nguyên trạng và môi sinh khu vực mỏ vẫn chưa hoàn thiện, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của nhiều hộ dân nơi đây.

Trở lại khu vực mỏ sắt Phong Hanh ở xã An Định, huyện Tuy An của Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang - 100% vốn Trung Quốc (Công ty Sơn Giang) trong những ngày đầu tháng 8, chúng tôi ghi nhận nhiều ý kiến phản hồi từ người dân về việc khôi phục môi trường sau khai thác quặng sắt. Ông Đào Minh Tuyến, Trưởng thôn Phong Hanh, than phiền: “Trước đây, suối Đông Sa và đập Thiên Tấn luôn đầy nước, kể cả vào mùa nắng nóng. Thế nhưng, từ khi Công ty Sơn Giang tiến hành khai thác tại mỏ sắt Phong Hanh (khoảng 7 năm trở lại đây) thì suối và đập bỗng dưng khô khốc. Việc phá núi trong khu vực mỏ sắt làm đứt nguồn nước khiến đất xung quanh cằn cỗi, phải bỏ hoang, ảnh hưởng lớn đến đời sống bà con trong thôn”.

Đồng Tranh - khu vực canh tác của người dân địa phương, nay đã thành hồ chứa bùn phía đông của mỏ sắt. Tại khu ruộng này, việc đổ đất của Công ty Sơn Giang làm nâng thêm độ cao mặt bằng khoảng 2m. Người dân và chính quyền địa phương đã đề nghị nhà đầu tư xây kè không cho đất tràn xuống phần ruộng còn lại của nông dân, nhưng không được công ty này thực hiện. Trên diện tích khoảng 5ha khu đồng Tranh vừa được san lấp trồng cây xanh theo đề án Khôi phục môi trường mỏ sắt Phong Hanh, nhưng cây trồng quá thưa thớt, số cây chết khá nhiều. Trong khi đó, việc trồng cây ở hồ bùn phía tây của mỏ sắt cũng không khác gì hơn. Ông Tuyến cho biết, người dân đã đề nghị nhà đầu tư phải bóc lớp sỏi đá thì cây trồng mới sống được. Do trồng và chăm sóc không kỹ nên cây keo trồng ở khu vực này chết khá nhiều. Đất hoàn thổ chỉ thấy họ đổ rồi san lấp, chứ không thấy nghè ép nên rất dễbị trôi rửa vào mùa mưa lũ. Khu vực Lỗ Lầy trước đây cây cối sum suê, giờ chúng tôi đào giếng rất sâu nhưng rất ít nước, không đủ phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân. Đề án Phục hồi môi trường mỏ sắt Phong Hanh nghe nói nhiều vấn đề, nhưng thực tế không được như vậy.

Tại khu vực trung tâm mỏ sắt Phong Hanh, dây chuyền tuyển quặng đã được Công ty Sơn Giang tháo dỡ, nhưng còn ngổn ngang bê tông xi măng. Dưới chân núi là 2 lạch sâu hút, không một gốc cây. Theo người dân, 2 lạch này rất dễtạo thành ống lũ, gây nguy hiểm đến khu dân cư bên dưới mỗi khi vào mùa mưa lũ. Nhiều hộ dân ở gần khu vực mỏ sắt cho biết mấy năm gần đây, lũ quét từ khu vực mỏ sắt đã nhiều lần uy hiếp khu dân cư và đất sản xuất. Ông Dương Văn Hơn, Trưởng thôn Phong Thăng cho hay: “Năm 2009, quán nước nhà ông Quốc ở thôn Phong Thăng bị lũ từ khu vực mỏ sắt Phong Hanh tràn xuống, phá hỏng. Chính quyền địa phương đề nghị Công ty Sơn Giang phải xây kè, nắn dòng, chống bồi lấp, cung cấp nước tưới cho hơn 30ha đất sản xuất quanh vùng mỏ, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện”.

Trong khi đó, con đường dân sinh từ khu sản xuất Hố Cát qua thôn Phong Hanh tuy đã được nhà đầu tư tu sửa lại nhưng rất sơ sài, không như hiện trạng ban đầu, người dân gặp nhiều khó khăn trong việc đi lại, nguy cơ sạt lở rất cao. Ông Nguyễn Thành Oanh ở thôn Phong Hanh bức xúc: “Chúng tôi không thể chấp nhận sự chậm chạp trong việc hoàn thổ vùng mỏ sắt của Công ty Sơn Giang. Dù đã kiến nghị nhiều lần, các đoàn công tác cũng liên tục kiểm tra, nhưng môi trường sống của người dân xung quanh mỏ sắt vẫn chưa được cải thiện”.

Theo Sở TN-MT, sắp tới đơn vị này tiếp tục hướng dẫn Công ty Sơn Giang tiến hành khắc phục các hạng mục hoàn nguyên môi trường tại khu vực mỏ sắt Phong Hanh đang còn dang dở. Đồng thời hoàn thiện việc nạo vét suối, đập để có nước tưới phục vụ sản xuất, làm bờ bao chống xói lở và đường dân sinh phục vụ việc đi lại của người dân.

PHƯƠNG NAM