Ngày 27/1/2014, Nghị định 193/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã 2012 chính thức có hiệu lực. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh xung quanh nội dung của nghị định này.
Các HTX phi nông nghiệp gặp khó khăn trong chuyển đổi hoạt động theo Luật Hợp tác xã 2012. Trong ảnh: Hoạt động sản xuất gỗ mỹ nghệ tại HTX Tân Hòa Bình (Tây Hòa) - Ảnh: M.DUYÊN
* Ông có thể cho biết nội dung của Nghị định 193 định hướng cụ thể như thế nào cho sự phát triển của thành phần kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX?
- Theo Nghị định 193 các HTX phải lấy thành viên HTX làm trung tâm của sự phát triển. Thành viên HTX vừa là người làm ra sản phẩm lại vừa là khách hàng tiêu thụ sản phẩm đó. HTX chỉ là trung tâm điều phối cung và cầu trên thị trường ở phạm vi địa phương. Theo đó, các HTX phải tổ chức tốt khâu sản xuất, tạo ra sản phẩm có chất lượng nhằm phục vụ trước tiên nhu cầu của thành viên trong HTX rồi mới tới thị trường ngoài. Đến khi các HTX đủ lớn mạnh sẽ được thành lập doanh nghiệp trực thuộc HTX, đây chính là cánh cửa rộng giúp các HTX vươn ra bên ngoài.
* Thưa ông, việc chuyển đổi các HTX của tỉnh hoạt động theo Nghị định 193 trên tinh thần của Luật Hợp tác xã 2012, đang gặp những khó khăn và thuận lợi gì?
- Nghị định 193 đã làm rõ một số nội dung cơ bản để HTX chuyển đổi. Tại khoản 5 Điều 5 và Điều 20 quy định về góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp trực thuộc HTX. Theo đó, các HTX đang hoạt động vẫn duy trì các dịch vụ như trước đây, chỉ cần điều chỉnh tỉ lệ cung ứng cho phù hợp hoặc thành lập doanh nghiệp để kinh doanh và luật không giới hạn tỉ lệ cung ứng đối với doanh nghiệp trực thuộc HTX. Vì vậy, 131 HTX nông nghiệp của tỉnh về cơ bản sẽ dễ dàng bắt nhịp vì từ trước tới nay các HTX này chủ yếu làm các dịch vụ hỗ trợ thành viên.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi hoạt động tại các HTX đang gặp những khó khăn nhất định khi mà theo Nghị định 193 trên tinh thần của Luật Hợp tác xã 2012, các HTX phải thay đổi cách thức hoạt động và mục đích phục vụ so với Luật Hợp tác xã 2003. Từ một HTX hoạt động như một doanh nghiệp vừa và nhỏ được mở rộng kinh doanh, không hạn chế đối tượng khách hàng thì nay tại Điều 5 của Nghị định 193 quy định tỉ lệ cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, việc làm cho khách hàng không phải thành viên sẽ không được vượt quá 32% tổng giá trị cung ứng sản phẩm, dịch vụ của các HTX, Liên hiệp HTX (LHHTX) đối với lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp và không quá 50% đối với lĩnh vực phi nông nghiệp… Với tình hình thực tế của các HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay, doanh thu các HTX nông nghiệp kinh doanh dịch vụ tổng hợp chủ yếu từ kinh doanh xăng dầu, cho thuê tài sản… Với định mức không vượt quá 32% đến 50%, các HTX sẽ khó mở rộng kinh doanh vì phạm vi hoạt động bị thu hẹp. Cụ thể, tại HTX Nông nghiệp Kinh doanh dịch vụ Hòa Mỹ Đông (Tây Hòa), năm 2013, tổng doanh thu đạt khoảng 32 tỉ đồng; trong đó, dịch vụ kinh doanh xăng dầu đạt hơn 28 tỉ đồng (chiếm 87,5% tổng doanh thu). Trên thực tế, con số 28 tỉ đồng có được phần lớn nhờ đẩy mạnh bán lẻ xăng dầu ra bên ngoài (không phải thành viên HTX). Giờ nếu phải hạn chế sản phẩm bán ra ngoài phạm vi thành viên HTX thì chắc chắn doanh thu của đơn vị này sẽ giảm mạnh… Còn nếu thành lập doanh nghiệp trực thuộc để không bị hạn chế lượng hàng cung ứng thì lại vướng về vốn hoạt động bởi HTX chỉ được sử dụng 30% vốn không chia để thành lập doanh nghiệp. Trong khi đó vốn không chia thường là vốn góp và ít hơn mức vốn hiện nay mà HTX đầu tư cho dịch vụ xăng dầu. Hơn nữa, nguồn vốn này tại các HTX là vốn tự có. Vì vậy, việc thành lập doanh nghiệp trực thuộc HTX với những HTX có dịch vụ kinh doanh xăng dầu là bài toán khó.
Còn với các HTX hoạt động trên lĩnh vực phi nông nghiệp như giao thông vận tải, tín dụng nhân dân, tiểu thủ công nghiệp…, “bài toán” chuyển đổi gặp nhiều khó khăn hơn. Cụ thể như tại HTX Tân Hòa Bình (Tây Hòa), ngành nghề sản xuất chính của HTX này là sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ mây tre, gỗ để xuất khẩu ra thị trường thế giới. Nay, HTX chỉ được xuất khẩu 50% lượng sản phẩm, nửa còn lại phải bán cho khách hàng là thành viên HTX…
* Vậy Liên minh HTX tỉnh đã có những giải pháp gì để khắc phục những khó khăn đó, thưa ông?
- Từ khi Luật Hợp tác xã 2012 có hiệu lực vào 1/7/2013, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với các ban, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch chuyển đổi các HTX. Cụ thể, đối với các HTX hoạt động cầm chừng, chúng tôi thực hiện sáp nhập để cho ra đời các HTX mới trên quy mô toàn xã, nhằm tạo điều kiện mở rộng phạm vi phục vụ, thu hút thêm nhiều thành viên, tạo cơ sở hạ tầng ổn định để tăng lượng khách hàng tiêu thụ sản phẩm của HTX… Đến nay, toàn tỉnh đã có 10 HTX tại 3 huyện Đồng Xuân, Tuy An, Phú Hòa… sáp nhập thành 5 HTX mới. Những HTX nông nghiệp tạo lợi nhuận chủ yếu từ các dịch vụ phục vụ sản xuất nông nghiệp như kinh doanh vật tư nông nghiệp, dịch vụ máy cày máy tuốt, máy gặt đập liên hợp, dịch vụ thủy lợi nội đồng… thì sẽ tiến hành điều chỉnh lại tỉ lệ cung ứng trong năm nay. Các HTX phi nông nghiệp, bên cạnh việc sáp nhập thành các LHHTX cũng sẽ thành lập các doanh nghiệp trực thuộc làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm ra thị trường ngoài.
Trong thời gian tới, Liên minh HTX tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, mở thêm các lớp đào tạo nâng cao kiến thức về điều hành và quản lý doanh nghiệp cho cán bộ HTX. Đồng thời chúng tôi sẽ thúc đẩy việc thành lập các LHHTX theo từng lĩnh vực hoạt động. Thời gian tới, các HTX, LHHTX kiểu mới đều tiến hành chuyển đổi để hoạt động phù hợp với Luật Hợp tác xã 2012.
* Xin cảm ơn ông!
MINH DUYÊN
