Một nhà khoa học Indonesia đã cảnh báo chính phủ không nên chú trọng vào đàn gia cầm là nguyên nhân gây ra đại dịch cúm. Động vật khác cũng có thể mang virus cúm gia cầm H5N1, như: chó, mèo và thậm chí ruồi.

Ruồi có thể là trung gian mang vi-rút H5N1? Ảnh minh hoạ

Cúm gia cầm phát tán nhờ ruồi

"Theo một nghiên cứu mà chúng tôi đã thực hiện, rất có khả năng ruồi là vật trung gian phá tán virus cúm gia cầm H5N1," Wasito nói.

Wasito và đồng nghiệp của mình đã thu thập hàng loạt mẫu ruồi ở các khắp nơi ở Indonesia. Sau đó, bằng hàng loạt kiểm tra bằng phương pháp phân tử, họ đã phát hiện ra virus trong nhiều bộ phận khác nhau của ruồi: tiêu hoá, hô hấp, dọc theo những lớp biểu bì, cơ và trứng.

Cúm gia cầm ở Indonesia thường được phân loại hoặc là có khả năng gây bệnh thấp (LPAI) hoặc cao (HPAI). LPAI thường tấn công vào hệ hô hấp và tiêu hoá, trong khi HPAI thì làm tổn thương tiêu hoá, hô hấp, cùng hơn các cơ quan khác bao gồm cơ và trứng.

"Chúng tôi vẫn chưa thể nói được virus cúm gia cầm mà chúng tôi tìm thấy trong cơ thể ruồi là loại nào. Nhưng chúng tôi chỉ có thể nói rằng, trong ruồi chúng tôi cũng tìm thấy virus H5N1," Wasito khẳng định.

Virus H5N1 được tìm thấy trong mẫu những con ruồi được thu thập ở những vùng có thông báo dịch cúm gia cầm. Còn những con ruồi tìm thấy ở chỗ chưa bao giờ xảy ra dịch cúm luôn luôn có xét nghiệm âm tính với H5N1.

Điều đó có nghĩa là virus trong ruồi có thể di truyền lại cho ít nhất đến thế hệ thứ 25, vào thời điểm mà nghiên cứu được thực hiện 2 năm sau khi một trận dịch xảy ra.

Wasito cũng cảnh báo rằng có thể một týp mới của virus H5N1 đang nổi lên và dẫn đến sự bùng phát dịch cho cả gia cầm và người.

Dịch giảm nhưng...

Trong khi đó,FAO tỏ ra quan ngại về một sự bùng nổ mới của dịch cúm gia cầm tại Hàn Quốc, Indonesia, Nhật Bản, Nigeria, Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam.

Các nhà khoa học Việt Nam đang thử nghiệm vaccine H5N1 trên khỉ tại Quảng Ninh (Ảnh: VNN/ Tư liệu Viện Vệ sinh Dịch tể Trung ương)

Tuy nhiên, theo thông cáo báo chí 23-1 của Tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (The United Nations Food and Agriculture Organization - FAO) số vụ bùng phát của dịch cúm gia cầm trong những tuần đầu tiên của 2007 đã giảm đáng kể so với làn sóng dịch bệnh hồi năm ngoái.

Theo FAO, dường như mức độ lan truyền vi-rút H5N1 liên lục địa, châu Á sang châu Âu và đến tận châu Phi, từ chim hoang dã trong suốt mùa thu/mùa đông 2006 đã không xảy ra tương tự như vào năm 2005.

Việc buôn bán và vận chuyển gia cầm sống có thể vẫn là nguồn lây nhiễm vi-rút chính. Thời tiết lạnh rất thích hợp cho vi-rút H5N1 sống sót, trong khi hệ thống nông trại và sự di trú của chim hoang dã cùng với sự biến động của thị trường trong những ngày lễ quan trọng (Tết - Việt Nam, hoặc lễ Hồi giáo EID ...) cũng đóng một vai trò quan trọng.

FAO cho biết, một trận cúm gia cầm mới bùng phát làm chết 200 con gà ở tỉnh Nong Khai, Thái Lan, và những trận dịch chưa được chứng thực tại Nhật Bản và Hungary.

"Trong chừng mực nào đó nhiều quốc gia đã dần dần kiểm soát được virus H5N1, và tình hình toàn cầu có cải tiến," Juan Lubroth, viên chức cấp cao của FAO cho biết.

FAO cảnh báo nhiều vụ dịch không được thông báo.

FAO kêu gọi điều cốt yếu là mỗi quốc gia phải đẩy mạnh sự giám sát, phát hiện và có biện pháp đối phó nhanh chóng. Nó có thể mất vài năm để ngăn chặn và cuối cùng trừ tiệt tận gốc virus cúm H5N1 ra khỏi khu vực gia cầm.

Cúm gia cầm lan rộng khắp châu Á. Trong ảnh: Thiêu huỷ gà hàng loạt ở Indonesia.

Hiển nhiên, sự rõ ràng về bùng phát dịch, bao gồm nông dân giám sát trực tiếp và thông báo các hoạt động, thiết lập các kế hoạch đền bù là chìa khoá để các chiến dịch kiểm soát cúm gia cầm thành công.

"Những thông báo ngay lập tức về bất cứ một vụ nghi bùng phát cúm gia cầm có thể được can thiệp nhanh chóng bởi sự tham gia của nông dân và cơ quan thú y," Lubroth nói. "Nhưng rủi thay, nhiều vụ dịch vẫn không được thông báo. Các tổ chức trong và ngoài nước thường không ở trong tư thế phân định tin đồn và những báo cáo về những trận dịch vẫn chưa được chắc chắn."

FAO còn cho rằng lệnh cấm nuôi gia cầm như gà hay vịt có thể dẫn đến những sản phẩm gia cầm bất hợp pháp. Thay vào đó, chính quyền các nước nên khuyến khích người nông dân tham gia vào các chiến dịch kiểm soát virus và tiêm phòng vắc-xin.

Theo dõi những diễn biến về cúm gia cầm tại Indonesia, FAO đề nghị những chú gà con được một ngày tuổi nên tiêm phòng vắc-xin trước khi rời khỏi lồng ấp.

WHO: Đừng lơ là với đại dịch cúm

Bên cạnh đó, Margaret Chan, giám đốc mới của tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization - WHO), lại một lần nữa cảnh báo sự chủ quan lơ là của toàn thế giới trong cuộc chiến chống lại một đại dịch cúm, khi có 2 cái chết vì virus cúm H5N1 đã được xác định, một ở Ai Cập và một ở Indonesia.

Trong năm 2006, tử vong đã xảy ra nhiều hơn các năm trước cộng lại. Theo bà Chan, tỉ lệ tử vong vì virus cúm H5N1 đã tăng 70% vào năm 2006, cao hơn 10% so với con số trung bình kể từ khi dịch cúm bắt đầu vào 2003.

"Thông điệp này vô cùng rõ ràng: Chúng ta không được phép buông lỏng tư thế sẵn sàng," Margaret Chan nhấn mạnh.

WHO đã khẳng định người phụ nữ Ai Cập, 27 tuổi, ở Beni Sweif phía nam Cairo, phát bệnh vào 9-1 và chết tại bệnh viện vào ngày 19-1. Những báo cáo ban đầu cho biết phát hiện gia cầm ốm và chết trong nhà của người phụ nữ này trước khi cô phát bệnh. Bộ Y tế Ai Cập cho biết, bệnh nhân xét nghiệm dương tính với H5N1 vào ngày 18-1. Ai Cập hiện có 19 ca bị nhiễm cúm gia cầm, trong đó 11 trường hợp tử vong.

Ca thứ 6 trong năm 2007của Indonesia cũng đã được WHO xác nhận là một phụ nữ 26 tuổi, West Java, có những triệu chứng của nhiễm cúm gia cầm vào ngày 11-1 và chết ở bệnh viện 8 ngày sau đó. Theo điều tra, trước khi bị nhiễm bệnh, bệnh nhân này có liên quan đến gà ốm chết hàng loạt. Indonesia có đến 80 ca bị nhiễm cúm gia cầm, và 62 đã tử vong.

HƯƠNG CÁT (VNN)