Cùng với việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác, Phú Yên đã mạnh dạn sử dụng các giống lúa mới ngắn ngày vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và mang lại hiệu quả kinh tế cao; góp phần đảm bảo an ninh lương thực trên địa bàn tỉnh.
Kỹ sư Nguyễn Văn Thi và nhóm cộng sự đã tiến hành lai tạo cho ra đời nhiều giống lúa mới, phù hợp với điều kiện sản xuất ở Phú Yên. Trong đó, hai dòng PY1 và PY2 đang được nông dân nhiều địa phương trong tỉnh ưa chuộng.
Kỹ sư Nguyễn Văn Thi đang chọn giống lúa cho đợt lai tạo giống sắp tới - Ảnh: T.HÀ
LÀM CÁI NGƯỜI NÔNG DÂN CẦN
Ông Nguyễn Văn Thi hiện là Trưởng trại giống nông nghiệp Hòa An thuộc Trung tâm Giống và Kỹ thuật cây trồng Phú Yên. Nhiều người nhận xét ông Thi là một người làm việc rất khoa học với tinh thần trách nhiệm cao.
Ông Thi chia sẻ: “Người dân quê cả năm chỉ trông vào hạt lúa, nên tôi hiểu tạo ra giống lúa tốt cũng là giúp người dân bớt khổ. Nhưng công việc không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Có giống tạo ra được thừa nhận, có giống làm ra lại không đạt yêu cầu, nhưng tôi vẫn đang cố gắng. Bởi với tôi, làm khoa học là làm cái người nông dân cần, không phải cái mình đang có. Làm đề tài mà không được ứng dụng thì chỉ làm hao phí tiền của của nhân dân, của Nhà nước mà thôi”.
Tốt nghiệp hệ tại chức Trường đại học Nông lâm Huế, khi được phân về công tác tại Trại giống nông nghiệp Hòa An (2002), bản thân ông phải tự học, nỗ lực rất nhiều để có thể thoát ra khỏi mớ lý thuyết chung và bắt tay vào làm công việc lai tạo giống. Mọi người thấy ông lúc nào cũng tất bật với công việc, hễ xong việc cơ quan lại cặm cụi bên mảnh đất ruộng của gia đình ở xã Hòa Thành (Đông Hòa). Mảnh đất này từ lâu đã được ông biến thành trại thực nghiệm. Để có thể tiến hành lai tạo thành công, ông phân ruộng nhà thành nhiều ô và chọn lựa để gieo vào những giống lúa khác nhau mà ông nghĩ có thể cho kết hợp vào với nhau để cho ra giống lúa có năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với thổ nhưỡng địa phương. Công việc chọn giống, lai tạo giống phải được thực hiện trong ba vụ mới có thể khẳng định kết quả. Thấy khả quan, ông mang giống đến trồng ở trại giống để cùng với nhóm cộng sự tiếp tục theo dõi, đánh giá và cho kết quả đáng tin cậy hơn. Cũng bằng cách này, ông cùng nhóm cộng sự đã cho ra đời hai dòng lúa 52-1 và 20-1 mà năm 2010 được Sở NN-PTNT Phú Yên đồng ý đặt tên là PY1, PY2.
GIỐNG LÚA XUẤT PHÁT TỪ TÂM HUYẾT
Dòng lúa PY1, PY2 ra đời với nhiều ưu điểm. Với PY1 (dòng lúa 52-1) được chọn từ tổ hợp lai Q5/IR 17494 do Trại giống nông nghiệp Hòa An lai tạo từ vụ đông xuân 2002-2003. Qua nhiều vụ chọn cá thể theo phương pháp phả hệ, từ năm 2006-2007, nhóm nghiên cứu tiến hành khảo nghiệm cơ bản và khảo nghiệm sản xuất ở nhiều điểm trên địa bàn tỉnh Phú Yên (Trại giống nông nghiệp Hòa An, Hòa Đồng, Hòa Trị 1, An Ninh Tây) đã cho thấy nhiều đặc tính tốt, phù hợp với điều kiện sản xuất ở Phú Yên. Với thời gian sinh trưởng tương đối ngắn (vụ đông xuân 106 ngày, vụ hè thu 95 ngày), cây có độ cao vừa phải (78-81cm), có khả năng chống đổ tốt, ít nhiễm sâu bệnh và có khả năng thích ứng rộng, năng suất cao (70-85 tạ/ha), nên dòng lúa PY1 được nhiều nông dân chọn để gieo trồng trong cả hai vụ đông xuân và hè thu. Còn dòng PY2 (dòng lúa 20-1) được chọn từ tổ hợp lai ML49/IR50404 được trại giống lai tạo từ vụ hè thu năm 2002. Qua nhiều vụ chọn cá thể theo phương pháp phả hệ, từ năm 2006-2007 tiến hành khảo nghiệm cơ bản và khảo nghiệm sản xuất ở nhiều điểm trên địa bàn Phú Yên và cũng cho thấy nhiều đặc tính tốt phù hợp với thổ nhưỡng ở nơi đây. Vụ đông xuân 2012-2013 này, cả hai dòng lúa trên đều được Sở NN-PTNT cho phép bổ sung vào cơ cấu giống lúa của tỉnh và hiện đang gửi Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng và phân bón vùng miền Trung - Tây Nguyên tiến hành các bước thủ tục đề nghị Bộ NN-PTNT công nhận giống cây trồng mới.
Ban đầu, các dòng lúa này được đưa vào sản xuất chủ yếu ở các HTX nông nghiệp: Hòa An, Hòa Trị 1 (Phú Hòa), Hòa Đồng (Tây Hòa), An Ninh Tây (Tuy An), sau được nhân rộng tại nhiều HTX nông nghiệp như: Hòa Thịnh, Hòa Tân Tây, Hòa Mỹ Tây (Tây Hòa), Hòa Xuân Tây 2 (Đông Hòa)…
Ông Trương Văn Phước, Phó chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Hòa Thịnh cho biết, Hòa Thịnh đã sử dụng dòng PY1, PY2 từ vài năm trước và nhận được những phản hồi rất tốt từ người dân. Đặc điểm của dòng lúa này là dòng mới, thuần; năng suất ổn định, hạn chế sâu bệnh, ít đổ ngã. Vụ hè thu năm ngoái, xã có 15ha sử dụng giống lúa PY1, vụ đông xuân này nâng lên 100ha.
Hòa Mỹ Tây cũng là địa phương có diện tích sản xuất lúa PY1 tương đối lớn. Theo ông Trần Văn Cang, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Hòa Mỹ Tây, hiện xã có khoảng 500ha đang được trồng lúa. Dòng lúa PY1, PY2 vẫn đang được phát triển ở Hòa Mỹ Tây do ưu điểm năng suất cao, không đổ ngã và ít sâu bệnh.
Mất vài năm làm việc miệt mài trên đồng ruộng để lai tạo ra một giống lúa mới nhưng không phải bao giờ kết quả cũng khiến ông Thi hài lòng. Bằng chứng là khi dòng lúa PY1, PY2 được đưa vào sử dụng thì hai dòng lúa 52-2, 15-1 cũng do ông nghiên cứu lại không được thừa nhận và đặt tên. Sau khi PY1, PY2 được đưa vào sản xuất, người ta lại thấy ông tất bật trên đồng ruộng để cho ra đời giống lúa mới khác, với hy vọng tốt hơn các giống ông đã từng làm ra.
THÁI HÀ
