Chọn ngành học là một việc hệ trọng quyết định việc làm tương lai và có ý nghĩa vô cùng quan trọng với các bạn chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa giảng đường. Chính vì vậy, học sinh, phụ huynh và nhà trường cần phối hợp, nghiên cứu kỹ càng để cùng con em mình đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.
Học sinh cần chủ động
Thi đại học là một bước ngoặt lớn trong cuộc đời của mỗi học sinh, đòi hỏi các em phải tìm hiểu để chọn ngành nghề cũng như nỗ lực đầu tư để biến ước mơ thành hiện thực. Tuy nhiên, theo ông Phạm Ngọc Thơ, Trưởng Phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục (Sở GD-ĐT), thực tế cho thấy, chỉ phần nhỏ học sinh ở những trường tốp đầu, những em có thành tích tốt mới định hướng chọn ngành học một cách rõ ràng. Còn lại, nhiều em dù đến sát kỳ thi vẫn “lơ mơ” về những ngành học mà bản thân sẽ theo học trong tương lai. Chính vì vậy, để có kết quả tốt cho kỳ thi, ngoài việc cố gắng trong suốt quá trình học thì học sinh cũng cần chủ động tìm kiếm thông tin để chọn ngành học phù hợp.
Thực tế, sắp đến Kỳ thi THPT quốc gia nhưng khi được hỏi, nhiều học sinh lớp 12 vẫn chưa biết mình sẽ chọn ngành học nào, trường nào. Khi đến hạn đăng ký các nguyện vọng, một bộ phận học sinh chọn ngành học theo “cảm giác”: ngành nghề thời điểm này ra trường dễ xin được việc làm, tên ngành nghề thấy thích, trường có điểm đầu vào dễ, nhiều bạn bè cùng đăng ký… Để chắc ăn, nhiều học sinh chọn một lúc cả chục nguyện vọng để trường nào báo đỗ thì vào trường đó học.
Chọn ngành để thi vào đại học, cao đẳng hay trung cấp thực chất là chọn một nghề cho tương lai. Ngành nghề ấy sẽ gắn bó với tương lai của các em, nên việc tìm hiểu, lựa chọn này phải do chính học sinh, tùy vào sức học mình mà quyết định thi vào đại học, cao đẳng hay trường nghề… Bên cạnh việc tìm hiểu thông tin ngành học, các em cũng cần tìm hiểu về nhu cầu việc làm sau khi ra trường để có sự khởi đầu thuận lợi. Thực tế đã chứng minh, nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp rất khó có cơ hội tiếp cận việc làm do thừa lao động, gây lãng phí không nhỏ cho cả gia đình và xã hội.
Phụ huynh đồng hành cùng con
Cũng theo ông Phạm Ngọc Thơ, chính vì sợ con chọn sai trường học, ngành học nên thời gian qua, rất nhiều phụ huynh gọi điện đến Sở GD-ĐT nhờ tư vấn về việc chọn trường, chọn ngành sao cho khi ra trường có thể kiếm được việc làm. Tuy nhiên, theo ông Thơ, câu hỏi này không dễ trả lời bởi việc chọn ngành phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong khi nhu cầu lao động của xã hội luôn thay đổi. Như những năm gần đây, ngành công nghệ thông tin rất “hot”, dễ xin việc làm nhưng nếu đăng ký thi ồ ạt, 4 năm sau có khi ngành này không còn hấp dẫn. “Vì vậy, việc chọn trường, chọn ngành cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, vừa đánh giá được năng lực học sinh, nhu cầu xã hội đang cần, vừa dung hòa với thế mạnh, năng khiếu, đam mê của học sinh để có sự lựa chọn cho phù hợp. Với tầm quan trọng của việc chọn ngành, chọn trường như vậy, cần sự đồng hành, hỗ trợ rất lớn từ nhà trường, gia đình chứ không thể để học sinh “tự bơi”, ông Thơ nói.
Trừ những bậc phụ huynh quá thờ ơ với việc học của con thì với những người làm cha mẹ, họ luôn mong muốn con mình chọn đúng ngành nghề phù hợp để có bước khởi đầu tốt đẹp trong tương lai. Tuy nhiên, hàng chục ngàn kỹ sư, cử nhân thất nghiệp sau khi ra trường đã khiến phụ huynh ngổn ngang trăm mối khi cùng con quyết định chọn ngành vào đại học. Theo quy chế tuyển sinh 2018 của Bộ GD-ĐT, thí sinh có 2 cơ hội để chọn ngành, chọn trường là trước khi thi và sau khi có điểm thi THPT quốc gia. Tuy nhiên, thông thường lần đầu tiên, nhiều học sinh chọn trường theo cảm tính. Lần thứ hai, sau khi biết điểm thi THPT quốc gia, học sinh sẽ có căn cứ để điều chỉnh nguyện vọng một lần nữa. Đây là lúc học sinh cần có cái nhìn bao quát để có lựa chọn chính xác. Các nguyện vọng không nên quá ít hoặc quá nhiều. Mỗi học sinh cần khoảng 6 nguyện vọng khi đăng ký thi đại học. Trong đó, 2 nguyện vọng đầu tiên dành cho trường thuộc nhóm đầu, khả năng đậu của học sinh này khoảng 70-80%; 2 nguyện vọng kế tiếp thuộc các trường nhóm giữa, khả năng đậu 95-100%; 2 nguyện vọng cuối cùng là những trường chắc chắn đậu. Hiện nay, Bộ GD-ĐT đã đưa ra phổ điểm thi THPT quốc gia theo các khối thi, nên căn cứ vào phổ điểm này, cộng với việc cân nhắc các yếu tố khác sẽ giúp học sinh chọn được ngành nghề phù hợp.
Thực tế, tình trạng sinh viên tốt nghiệp không có việc làm, người có việc làm thì doanh nghiệp phải đào tạo lại từ đầu, nhiều trường hợp đi học “ngược”, tốt nghiệp đại học, cao học nhưng đi học lại trung cấp nghề… khiến những bậc làm cha mẹ như “đứng đống lửa, ngồi đống than” mỗi khi vào mùa thi cử. Trong đó, nỗi lo thường trực là con có thi đậu hay không và ra trường có việc làm hay không. Chính vì lo lắng cho tương lai của con nên người làm cha mẹ nào cũng muốn chọn ngành nào dễ xin việc, thu nhập khá. Trong đó, không ít gia đình áp đặt con cái phải học các chuyên ngành mà theo chủ quan của phụ huynh là tốt, trong khi bản thân học sinh lại không hứng thú gì với nghề ấy.
Cha mẹ nào cũng yêu thương và mong muốn tương lai tốt đẹp cho con cái nhưng nhiều người vô tình lại biến điều đó thành áp lực. Vì vậy, học sinh cần có định hướng rõ ràng, biết bày tỏ quan điểm trong việc chọn ngành để có thể theo đuổi đam mê. Phụ huynh cần biết cách dung hòa giữa ước mơ nghề nghiệp của con và sự kỳ vọng của gia đình. Để làm được điều này, phụ huynh cần ngồi lại với giáo viên chủ nhiệm để nắm bắt học lực của con cái cũng như nhờ giáo viên định hướng ngành học, trường học phù hợp; đồng thời lắng nghe ý kiến của con để cùng con chọn ngành nghề phù hợp.
THÁI HÀ
