Tìm kiếm việc làm cho sinh viên sau khi ra trường là vấn đề khá nhức nhối hiện nay. Dẫn đến thực trạng này có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trong đó, nguyên nhân do thiếu kỹ năng giao tiếp, kiến thức xã hội, làm việc nhóm… khiến không ít sinh viên đánh mất cơ hội tìm được việc.
Thất bại vì thiếu kỹ năng mềm
Tự nhận mình là người nhút nhát, ngại tiếp xúc nơi đông người nên Trần Phương Thảo (huyện Phú Hòa) tốt nghiệp đại học chuyên ngành Hóa học Trường đại học Phú Yên gần một năm nay nhưng vẫn chưa xin được việc làm. Lần phỏng vấn xin việc mới đây, Thảo không sao diễn đạt gãy gọn suy nghĩ, kiến thức của mình trước nhà tuyển dụng nên đã mất đi vị trí công việc phù hợp với ngành học. Thảo chia sẻ: “Bạn bè rủ em vào TP Hồ Chí Minh xin việc, nhưng em chưa dám đi vì sợ bản thân mình không đáp ứng được cuộc sống đầy sôi động ở thành phố mang tên Bác”. Thảo chỉ là một trong số hàng trăm sinh viên thiếu tự tin không tìm được việc làm do “hổng” kiến thức về kỹ năng sống.
Tại Ngày hội việc làm cho sinh viên do Trường đại học Xây dựng Miền Trung tổ chức vừa qua, trong quá trình tham gia phỏng vấn tuyển dụng, các sinh viên đươc các nhà tuyển dụng đặc biệt “xoáy” vào những yêu cầu về kỹ năng mềm. Ông Nguyễn Thế Đại, Giám đốc Công ty CP Xuất khẩu lao động và dịch vụ thương mại Biển Đông (TP Hồ Chí Minh) cho biết: Bên cạnh bằng cấp phù hợp, thái độ đối với công việc được coi là một trong những yếu tố quan trọng để nhà tuyển dụng quyết định có chọn ứng viên hay không. Thái độ đó bao gồm sự sẵn sàng đối với công việc, sẵn sàng học hỏi, ý chí cầu tiến, không ngại khó khăn. Trong quá trình làm việc, người lao động cũng sẽ được nhà tuyển dụng tái đánh giá chất lượng qua kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ, thiết lập quan hệ xã hội. Thực tế những kỹ năng mềm này đóng vai trò rất quan trọng, quyết định thành công bền vững của một cá nhân bên cạnh kiến thức chuyên môn. Cũng theo ông Đại, các trường đại học trên thế giới rất chú trọng việc đào tạo kỹ năng này, song ở Việt Nam đa phần chỉ dừng lại ở những buổi học kỹ năng ngoại khóa “cưỡi ngựa xem hoa”. Từ đó dẫn đến tình trạng sinh viên yếu hoặc thiếu các kỹ năng mềm cần thiết khi ra trường.
Bên cạnh yếu và thiếu các kỹ năng mềm, một nguyên nhân khác không kém phần quan trọng đẩy các sinh viên mới ra trường rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp đó là các em chưa đánh giá đúng năng lực bản thân. ThS Huỳnh Mạnh Nhân, Phó Trưởng Phòng Quản lý đào tạo Trường cao đẳng Công nghiệp Tuy Hòa cho hay: Nhà trường luôn nhận được đơn đặt hàng tuyển dụng lớn từ các công ty, doanh nghiệp. Tuy nhiên, có không ít trường hợp sau vài ngày làm việc, các em đã chê lương ít, chê môi trường làm việc, đòi hỏi nhiều điều cho bản thân mà không nghĩ bản thân thiếu kinh nghiệm và kỹ năng, rồi quyết định nghỉ việc. Đây là thực tế của nhiều sinh viên mới ra trường, các em chưa biết cách tự đánh giá bản thân nên gây ra những sự ngộ nhận từ chính năng lực, tự cho cái quyền được yêu cầu cao với doanh nghiệp. “Các em phải có cái nhìn tương đối khách quan: Vị trí mình đang đứng ở đâu để đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng. Ở những năm đầu sau khi tốt nghiệp, các em có thể chấp nhận một công việc có lương thấp để lấy thêm kinh nghiệm cho bản thân, lấy đó là nền tảng để vươn đến các công ty, tập đoàn lớn hơn”, thầy Nhân khuyên.
Tăng cường trau dồi kỹ năng sống
Về phía sinh viên, các em cho biết trong quá trình học tập đã dành quá nhiều thời gian cho kiến thức hàn lâm mà quên đi nhiệm vụ cũng rất quan trọng đó là rèn luyện kỹ năng mềm. Trong khi, đối với sinh viên tốt nghiệp, các doanh nghiệp rất quan tâm về kiến thức ngoại ngữ, khả năng hợp tác, kỹ năng làm việc, kỹ năng giao tiếp… Nhưng sinh viên khi ra trường đa phần chưa định hướng cụ thể nghề nghiệp của mình. Sinh viên chỉ có kiến thức “cứng” trên giảng đường, thiếu kiến thức thực tế, kỹ năng mềm.
Để tăng cường kỹ năng sống, hiện các trường cao đẳng, đại học đã lồng ghép các kiến thức này vào giảng đường. Một giảng viên Trường cao đẳng Y tế Phú Yên cho biết, nhà trường thường giao các chủ đề để sinh viên tự nghiên cứu, thảo luận nhóm, giúp sinh viên nâng cao các kiến thức xã hội và khả năng làm việc nhóm. Còn ông Đinh Gia Tuấn, phụ trách Trung tâm Hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp Trường đại học Xây dựng Miền Trung cho hay, ngay trong quá trình học tập, sinh viên được tạo điều kiện để thực hành, trau dồi kỹ năng sống, nhà trường cũng tạo những cơ hội để sinh viên giao lưu với doanh nghiệp, giúp có kỹ năng trả lời phỏng vấn và tự tin khi xin việc. Tuy nhiên, kỹ năng mềm không phải là môn học chính khóa nên tùy thuộc vào sự nỗ lực tự trang bị của mỗi sinh viên.
Quả thật, sinh viên ra trường hiện nay có kiến thức nhưng thiếu kỹ năng, đặc biệt là các kỹ năng cần thiết để làm việc. Một số bạn trẻ còn cho rằng, các nhà tuyển dụng chỉ cần tuyển người có năng lực chuyên môn, vi tính thành thạo, ngoại ngữ bằng A, B, C… Chính vì thế, các bạn đổ xô rủ nhau đi học bằng này bằng kia, khóa học này khóa học kia, nhưng các bạn không hề biết rằng, các chủ doanh nghiệp và công ty luôn chú trọng đến các kỹ năng làm việc, kỹ năng giao tiếp, ứng xử, kỹ năng làm việc theo nhóm, khả năng lập kế hoạch mục tiêu, xử lý nhanh những khó khăn trong tình huống bất ngờ… “Không bao giờ là quá muộn để tự trang bị những kỹ năng mềm cho mình bằng cách đọc sách, tìm hiểu tài liệu, học hỏi từ những người đi trước, tham gia công tác xã hội... Riêng đối với ngoại ngữ, các bạn cần chủ động hơn nữa, đừng chỉ học để thi đạt điểm cao mà phải vận dụng được trong quá trình giao tiếp hàng ngày thì mới đạt hiệu quả”, một chuyên gia tuyển dụng lao động của Công ty TNHH Ánh Thái Dương (TP Hồ Chí Minh) nhắn nhủ.
THÚY HẰNG
