Thực tế, có nhiều học sinh tỏ ra không có hứng thú với môn Ngữ văn. Vì vậy, giáo viên nên tổ chức dạy học văn trong nhà trường theo các hình thức sau để lôi cuốn học sinh.
THUYẾT TRÌNH THEO NHÓM
Tổ chức lớp thành những nhóm học tập. Giao cho mỗi nhóm một hoặc một số vấn đề (thuộc kiến thức trọng tâm của bài học), yêu cầu mỗi nhóm tổ chức bàn bạc, thảo luận ở nhà, sau đó thống nhất viết thành bài thuyết trình chung cho cả nhóm. Giờ học trên lớp, mỗi nhóm cử một đại diện trình bày bài thuyết trình trước lớp. Thầy tổ chức cho lớp thảo luận, tranh luận xung quanh vấn đề được trình bày và chốt lại những kiến thức cơ bản nhất.
Hình thức “thuyết trình theo nhóm” đem lại cho học sinh một cách tiếp cận kiến thức mới lạ và hứng thú. Thông qua thảo luận, các em sẽ được tiếp nhận thông tin đa chiều, mở mang nhiều tri thức mới từ trí tuệ tập thể, điều mà các em không thể có được nếu làm việc một mình. Hơn nữa, thông qua trình bày, thảo luận phương pháp này sẽ rèn luyện được cho học sinh những kỹ năng cần thiết như: Kỹ năng trình bày một vấn đề, kỹ năng giao tiếp…
GIỜ HỌC THEO MÔ HÌNH “CHƯƠNG TRÌNH PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA”
Giao vấn đề trọng tâm của bài học, yêu cầu học sinh chuẩn bị kỹ lưỡng ở nhà. Giờ học trên lớp, thầy tổ chức lớp thành một diễn đàn đối thoại, cử ra một học sinh làm phóng viên, một học sinh khác làm chuyên gia (hoặc thầy giáo làm chuyên gia) để phóng viên phỏng vấn chuyên gia về những vấn đề xoay quanh bài học. Tất cả những học sinh khác tham gia với tư cách là người đối thoại với chuyên gia. Theo đó, giờ học sẽ trở thành một buổi để thầy và trò tham gia thảo luận về bài học.
Mô hình dạy học này có ý nghĩa rất lớn trong việc mở ra một môi trường học tập thật sự cởi mở để học sinh có thể tiếp thu kiến thức một cách hết sức thoải mái, chủ động và tích cực. Khoảng cách trong quan hệ thầy - trò thông qua cách học này cũng sẽ được rút ngắn, trở nên gần gũi, thân thiết. Sẽ không còn tồn tại quan hệ một chiều theo kiểu thầy độc quyền thuyết giảng, mà sẽ mở ra một quan hệ mới: quan hệ đối thoại. Trong quan hệ ấy, không chỉ trò học thầy mà thầy cũng phải học trò.
GIỜ HỌC TRANH LUẬN
Đối với một số tiết, đặc biệt là những tiết dạy kỹ năng làm văn, có thể áp dụng hình thức tổ chức này. Thầy đưa ra những đề văn mở có thể tạo ra những hướng lựa chọn khác nhau như: “chợ quê hay siêu thị”, “thành phố hay nông thôn”, “nữ sinh nên mặc áo dài truyền thống hay trang phục hiện đại đến trường”, “giả sử bạn tham gia vào cuộc tranh luận giữa nghệ thuật vị nghệ thuật và nghệ thuật vị nhân sinh, bạn sẽ ủng hộ bên nào? Lý do tại sao?”… Chia lớp thành hai nhóm, mỗi nhóm theo một hướng lựa chọn và tranh luận với nhóm kia để bảo vệ quan điểm của mình.
Việc tổ chức cho học sinh tranh luận tạo nên một sự hứng thú rất lớn cho học sinh. Thông qua tranh luận, học sinh được thể hiện quan điểm của riêng mình, được trình bày những suy nghĩ thực của mình; đồng thời đưa ra lập luận để bảo vệ quan điểm. Như vậy, giờ học sẽ vô cùng tích cực, sôi nổi; phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong tư duy học sinh. Đồng thời góp phần định hướng, rèn luyện cho học sinh những khả năng quan trọng: khả năng lập luận, khả năng tranh biện, khả năng bảo vệ chính kiến… Tổ chức được những giờ học như vậy, người thầy giáo sẽ thực hiện được điều trăn trở bấy lâu nay của các nhà giáo dục: “Lấy học sinh làm trung tâm”!
Thạc sĩ HỒ TẤN NGUYÊN MINH
(Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh)
