Kiểm tra đánh giá chất lượng học sinh là hoạt động không thể thiếu trong quá trình dạy - học. Vì qua kiểm tra đánh giá, giáo viên bộ môn, các nhà quản lý giáo dục và bản thân học sinh sẽ có những thông tin xác thực để kịp thời điều chỉnh, bổ sung phương pháp trong quá trình dạy và học.
Theo quan niệm cũ, hoạt động kiểm tra thường chỉ là kiểm tra lại những kiến thức thầy đã dạy theo chương trình và nội dung nhất định nào đó của lớp học, cấp học. Đề bài kiểm tra thường chủ yếu là nhắc lại kiến thức và vận dụng. Việc làm bài không đòi hỏi học sinh phải có tư duy nhiều. Thường học sinh chỉ cần học thuộc bài hoặc thuộc một số dạng bài nào đó là có thể áp dụng để làm tốt bài kiểm tra, bài thi. Kiểm tra đánh giá chất lượng dạy và học như thế dẫn đến tình trạng học sinh học vẹt, học tủ và học “gạo bài”, không phát huy được khả năng sáng tạo của các em.
Trong quá trình đổi mới giáo dục, việc đổi mới phương pháp dạy học được chú trọng và xem như một khâu quan trọng, là giải pháp then chốt để nâng cao chất lượng dạy học nói riêng và chất lượng giáo dục toàn diện nói chung. Đổi mới dạy học đòi hỏi phải đổi mới cách kiểm tra đánh giá chất lượng học sinh để góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Đổi mới kiểm tra đánh giá vì thế là một yêu cầu cần thiết phải tiến hành khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Để đáp ứng những mục tiêu mới của giáo dục, việc kiểm tra đánh giá cũng phải đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh nhằm phát triển trí thông minh, sáng tạo của học sinh, khuyến khích vận dụng linh hoạt kiến thức, kỹ năng đã học vào những tình huống thực tế, làm bộc lộ những cảm xúc, thái độ của học sinh trước những vấn đề được đặt ra trong cuộc sống. Kiểm tra đánh giá có hệ thống và thường xuyên sẽ cung cấp kịp thời những thông tin cần thiết giúp học sinh tự điều chỉnh hoạt động học, giúp giáo viên có thông tin phản hồi để điều chỉnh và hoàn thiện quá trình giảng dạy; từ đó nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
Kiểm tra đánh giá là khâu cuối cùng trong dạy và học. Ra đề kiểm tra đánh giá phải phù hợp với mục tiêu chương trình là vấn đề hết sức quan trọng. Chẳng hạn do yêu cầu đặc trưng của bộ môn nên kiểm tra đánh giá trong môn Ngữ văn cần lưu ý một số điểm.
Thứ nhất, việc đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn trước hết phải bám sát mục tiêu môn học và chuẩn kiến thức kỹ năng cần đánh giá. Thứ hai, đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh được căn cứ trên những đổi mới về nội dung chương trình và sách giáo khoa. Cần đánh giá học sinh ở 3 cấp độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng. Trong đó chú trọng hình thành, phát triển và hoàn thiện cả 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết. Mỗi đề kiểm tra phải cố gắng tạo điều kiện cho tất cả các đối tượng học sinh được suy nghĩ tìm tòi, khám phá. Thứ ba, mở rộng phạm vi kiến thức kỹ năng được kiểm tra qua mỗi lần kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh cần thể hiện được tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực chủ động của học sinh khi tham gia vào quá trình học tập, học sinh biết cách tự đánh giá kết quả học tập của mình. Thứ tư, cần đa dạng hóa các hình thức kiểm tra, kết hợp các dạng bài tự luận truyền thống với các dạng bài kiểm tra khác để tăng cường tính chính xác, khách quan trong đánh giá kết quả học tập của học sinh. Thứ năm, chú trọng đến tính phân hóa trong khi kiểm tra. Một đề kiểm tra phải góp phần phân loại được học sinh theo mục tiêu và mặt bằng chất lượng chung. Đề kiểm tra phải giữ một tỉ lệ nhất định vừa có câu hỏi dễ vừa có câu hỏi nâng cao, sao cho điểm số phải phản ánh trung thực nhất năng lực học tập của mỗi học sinh.
TÔ BÁ LỄ
(Trường THCS Hùng Vương)
