Đúng 8g sáng ngày 19/2/1961 (tức mùng năm tết Tân Sửu), máy bay trực thăng đưa Hồ Chủ tịch và đoàn đại biểu của Đảng về thăm, chúc tết đồng bào chiến sĩ, cán bộ tỉnh Cao Bằng. Đây là chuyến đi thăm lại căn cứ cách mạng đầu tiên của Bác kể từ sau cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi.
Đại biểu tỉnh ủy, ủy ban cùng bà con dân tộc Tày, Nùng, Dao, H’Mông với sắc phục rực rỡ và những bó hoa lan đã ra chào đón Hồ Chí Minh và đoàn.
Sáng hôm sau đoàn đi ô tô, qua sông Bằng, Bác chỉ tay qua bên kia sông bảo: Kia là dãy núi Lam Sơn có xã Hào Lịch và Lũng Hoàng, nơi ấy trước cách mạng Bác đã ở, in tài liệu tuyên truyền cổ động gửi đi các nước. Phía dưới chùa Dũng Lâu, đền vua Lê, cũng là nơi chi bộ đầu tiên của tỉnh Cao Bằng ra đời.
Ô tô đến Nước Hai, qua thị trấn Nà Giang, đến Nà Mại, đến ngã ba Đôn Thương và bản Hoong là cửa ngõ vào Pắc Pó. Còn 8 cây số nữa mới đến Pắc Pó, đường mòn, ô tô không đi được. Đồng chí Lê Quảng Ba và Đàm Quang Trung chờ ở đây đón Bác, đã chuẩn bị 1 con ngựa để Bác cưỡi.
Bác hỏi: “Còn các chú?”.
Đồng chí Đàm Quang Trung vội thưa:
- Thưa Bác chúng cháu đi bộ với đoàn!
- Thế thì Bác cũng đi bộ cho vui, để ngựa thồ đồ dùng.
Qua bản Hoong, Bác kể: “Đây là nơi phát động văn hóa đầu tiên, cũng trong năm 1944 Bác chỉ đạo thành lập Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã lập nên chiến công giải phóng đồn Phai Khắc, Nà Ngần”. Bác kể nhiều câu chuyện vui, làm sống lại ngày đánh Tây. Vừa đi vừa kể chuyện, quên cả mệt. Gần đến Pắc Pó đoàn nghỉ chân trên đồi, nhìn sang bên trái là suối Khuổi Nậm. Bác Hồ nói: “Bác ở hang Cốc Pó 3 tháng thì bị động. Bác sang Khuổi Nậm cũng có hang nhỏ trên cao, làm lán nhỏ ở ngay trên núi. Ở đây đã họp hội nghị Trung ương lần thứ 8, thành lập Mặt trận Việt Minh”. Tới Pắc Pó người dân đã tập hợp đông với cờ Tổ quốc, những lẵng hoa vàng, lẫn sắc phục dân tộc, đứng kín bãi cỏ trước làng Pắc Pó đón Bác Hồ. Thấy Bác đi bộ mọi người xúc động hô vang: “Bác Hồ muôn năm! Bác Hồ vất vả quá!”. Bác Hồ bắt tay các cụ ông, cụ bà, các cháu thiếu nhi. Anh Đại Lâm đưa Bác cùng với đoàn lên nhà sàn nghỉ ngơi. Cả gia đình và hàng xóm ngồi chật, xúm xít quanh Bác. Bác bảo:
- Nước nhà mới giải phóng, tôi bận nhiều việc, hôm nay mới lên thăm bà con được. Tết cổ truyền, tôi chúc bà con và các cháu khỏe mạnh, làm ăn khá giả. Các cháu học giỏi. Hôm nay tôi về đây là về thăm nhà, chứ không phải thăm Pắc Pó!”. Tất cả đều xúc động, rưng rưng nước mắt.
Bác hỏi: “Cô Sáu trước đây thường mang cơm cho Bác ở hang Cốc Pó, giờ có ở đây không?”.
- Thưa Bác, cháu đây!
- Có mấy cháu rồi.
- Thưa Bác cháu đã bốn con, các cháu đã có chữ cả rồi!
Cô Sáu cảm ơn Bác rồi thay mặt gia đình mời Bác và đoàn ăn bữa cơm đoàn kết. Ăn cơm xong, cả nhà, đoàn và mọi người chụp ảnh kỷ niệm. Bác bảo:
- Tôi không bao giờ quên ơn đồng bào đã giúp đỡ cách mạng để có thắng lợi ngày nay.
Sau đó, anh Đại Lâm đưa Bác và đoàn thăm lại hang Cốc Pó. Qua suối Lê Nin, Bác nhìn lên núi Các Mác, hang Cốc Pó, rồi ván gỗ làm giường ngủ, tượng Các Mác râu bạc trắng. Cây trúc Bác trồng lưu niệm ở trước cửa hang bây giờ đã sum suê, che kín. Nước suối Lê Nin vẫn trong xanh. Hoa tím nở đầy lối đi. Bác và đoàn ngồi nghỉ chân, chỗ “Hòn đá chông chênh dịch sử Đảng”. Ngẫm nghĩ lại cảnh xưa, Bác đọc mấy câu thơ:
Hai mươi năm trước ở hang này
Đảng vạch con đường đánh Nhật Tây
Lãnh đạo toàn dân ra cứu nước
Non sông gấm vóc có ngày nay.
Bác ra về trong sự lưu luyến xúc động của người dân ngày đầu năm mới. Còn với mọi người đi trong đoàn thì đây đúng là một buổi về nguồn “về thăm nhà” đầy ý nghĩa.
CAO PHI YẾN
