Suốt 60 năm qua kể từ khi Tuyên ngôn thế giới về quyền con người được Đại hội đồng Liên hợp quốc chính thức thông qua (ngày 10/12/1948) tại Paris (Pháp), đến nay vẫn còn nguyên giá trị và mang tính thời sự. Ngày này đã được Liên hợp quốc lấy làm ngày Quyền con người (The Human Rights Day) trên toàn thế giới. 

Như vậy, ba năm sau thảm họa của cuộc chiến tranh Thế giới lần thứ II (1939-1945), với Tuyên ngôn thế giới về quyền con người, cộng đồng quốc tế đã có một liên kết toàn cầu trong bảo vệ hòa bình nhân loại cũng như nhân phẩm, các quyền tự do cơ bản của con người trên phạm vi toàn thế giới; đồng thời góp phần ngăn chặn chiến tranh.

Bản Tuyên ngôn mang tính quốc tế rộng lớn này đã được Ủy ban Quyền con người của Liên hợp quốc khởi thảo từ năm 1946, tức là chưa đầy một năm sau ngày Liên hợp quốc được thành lập (24/10/1945). Như vậy đủ thấy tầm quan trọng của Tuyên ngôn (ngày 15/3/2006, Ủy ban Quyền con người đã đổi tên thành Hội đồng Quyền con người).

Sau khi Tuyên ngôn ra đời, trên cơ sở này, các nước thành viên Liên hợp quốc đã tiếp tục thông qua hai Công ước quốc tế (16/12/1966) nhằm bảo vệ các quyền tự do cơ bản của con người cũng như thiết lập các cơ chế giám sát các quốc gia thực hiện Công ước.    

Hơn nửa thế kỷ qua, thế giới đã trải qua nhiều biến đổi. Một số cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa đã xảy ra ở nơi này hoặc nơi khác trên thế giới. Tuy nhiên, sự ra đời và sức ràng buộc mạnh mẽ mang tính chuẩn mực quốc tế của Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người đã góp phần đáng kể ngăn chặn các cuộc chiến không lan rộng. Đây chính là sức sống đầy thuyết phục và do đó, luôn mang tính thời sự của bản Tuyên ngôn này. Nó đã đặt nền tảng cho việc xây dựng hệ thống các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về quyền con người cũng như quyền tự quyết của một dân tộc.

Trên phạm vi toàn cầu, Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người đã trở thành động lực thúc đẩy các nước phát triển trên cả bình diện kinh tế, pháp luật và văn hóa...

Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong trong thực hiện Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người. Đúng vào thời điểm Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người được thông qua (1948), chủ nghĩa thực dân do các thế lực hiếu chiến Âu - Mỹ bất chấp quyền con người, quyền tự quyết của một dân tộc đã mở cuộc chiến lớn nhằm thôn tính bằng được Việt Nam - một quốc gia đã đứng về phía Đồng minh - vừa giành được độc lập.

Công cuộc “diệt giặc đói, giặc dốt” (thực chất là xóa nạn đói, nạn mù chữ trong phạm vi cả nước) - như hai quyền căn bản nhất của cả dân tộc ta - đã bị chủ nghĩa thực dân làm cho gián đoạn. Hiển nhiên vào thời điểm đó, Việt Nam đã vượt lên mọi khó khăn gian khổ để vừa kháng chiến, vừa kiến quốc. Đây là một cuộc cách mạng có ý nghĩa nhất về quyền con người vào thời điểm đó tại một quốc gia dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á.

Trên thực tế, với chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu sau 9 năm kháng chiến cũng như hoàn thành công cuộc thống nhất đất nước năm 1975, Việt Nam đã trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực bền bỉ thực hiện những quyền con người căn bản nhất của cả dân tộc.

Sau khi trở thành nước thành viên các Công ước quyền con người đầu tiên (1981), Việt Nam luôn là quốc gia đi đầu trong lĩnh vực xóa đói giảm nghèo như một trong những quyền căn bản của con người: được ăn no, mặc ấm và được học hành. Sự thật này đã được Liên hợp quốc thừa nhận. Tại Hội nghị lần thứ 15 Nhóm các nhà tài trợ cho Việt Nam (CG) 2008 vừa bế mạc tại Hà Nội, Phó Chủ tịch Ngân hàng thế giới (WB) phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương Giêm A-đam sau khi thông báo bất chấp những khó khăn do cơn bão tài chính đang diễn ra, các nhà tài trợ quốc tế vẫn cam kết viện trợ phát triển chính thức (ODA) cho Việt Nam hơn 5 tỉ USD, ông nói thêm: “Vào thời điểm Việt Nam bắt đầu tiếp nhận ODA (1993), thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 180 USD, nay con số này đã gần tiến tới 1.000 USD. Đây quả là một câu chuyện thần kỳ”. Đó là sự thật không thể xuyên tạc trong nỗ lực của Đảng, Nhà nước và Chính phủ ta về thực hiện các quyền con người trên phạm vi cả nước, từ miền ngược tới miền xuôi; từ nông thôn đến thành thị cũng như các thành phố lớn.

Trên các lĩnh vực văn hóa, tôn giáo cho đến hưởng thụ nghệ thuật... của người dân đều đang được Nhà nước quan tâm trên phạm vi toàn lãnh thổ từ đất liền đến những hải đảo xa xôi...

Tuy nhiên, thế lực thù địch cũng như một số tổ chức, nhóm cực đoan, khủng bố đã không ngừng xuyên tạc sự thật về quyền con người tại Việt Nam. Núp dưới chiêu bài “dân chủ” họ đã vì lợi ích cá nhân, hoặc còn mang tư tưởng dân tộc hẹp hòi mà đi ngược lại xu thế của thời đại, lợi ích của cả dân tộc. Thực tế đây là những hành động đi ngược lại quyền cơ bản của con người bằng những hành động kích động; thậm chí gây bạo loạn. Những hành động chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, gây bất ổn định xã hội phải được vạch mặt và trừng trị nghiêm minh theo pháp luật. Vì đây cũng chính là quyền con người căn bản - hưởng một cuộc sống an bình - của đông đảo các tầng lớp nhân dân bất kể tôn giáo, dân tộc trên khắp dải đất này.

Hướng tới kỷ niệm 60 năm ngày ra đời Tuyên ngôn Thế giới về quyền con người, Việt Nam bằng những hành động của mình trước thế giới sẽ là một cam kết sống động nhất trong lĩnh vực này. Đối thoại thẳng thắn và cởi mở về những vấn đề cùng quan tâm trong đó có quyền con người giữa các nước cho dù có khác biệt về địa lý cũng như văn hóa để thu hẹp bất đồng, thúc đẩy hợp tác là phương cách tốt nhất vì quyền con người - một giá trị vĩnh hằng mà các dân tộc từng cam kết và đang theo đuổi.                

NHẬT NAM (HNM)