Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017-2020. ĐBQH tỉnh Phú Yên Đinh Văn Nhã tham gia thảo luận vấn đề này. Báo Phú Yên xin trân trọng trích đăng ý kiến phát biểu.
Tôi xin nêu 2 vấn đề lớn để cùng Quốc hội chia sẻ sâu sắc, kỹ lưỡng hơn về vai trò và nhìn nhận về việc lựa chọn phương án đầu tư cao tốc Bắc - Nam, một dự án đặc biệt quan trọng của quốc gia.
Một là, vấn đề lớn đặt ra như Chính phủ báo cáo là 5 đoạn còn lại, tuy đã sơ tuyển, đã lựa chọn được các nhà đầu tư nhưng chủ yếu là các nhà đầu tư xây dựng chuyên nghiệp, giỏi chuyên môn, nhưng khả năng tài chính chủ yếu vẫn phụ thuộc vào vốn tín dụng dài hạn của ngân hàng. Báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ vốn tín dụng dài hạn cho các dự án công tư thời gian tới sẽ rất khó khăn. Vì vậy, khả năng Chính phủ sẽ lại phải trình Quốc hội trong các kỳ họp gần nhất để xin Quốc hội các phương án chuyển phương thức đầu tư công sang 100% vốn đầu tư ngân sách đối với một số đoạn trong 5 đoạn còn lại.
Với cách giải quyết vấn đề, một dự án có tầm quan trọng đặc biệt nhất trong số các dự án quan trọng của quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, nhưng có thể đến năm 2025 mới kết thúc hoặc có thể kéo dài sau năm 2025. Nếu điều này là sự thật, Quốc hội sẽ suy nghĩ như thế nào về trách nhiệm của mình trong việc đánh giá vai trò và lựa chọn phương án đầu tư dự án, nhằm góp phần thực hiện nhiệm vụ, chiến lược phát triển kinh tế nhanh, sớm trở thành nước công nghiệp hiện đại trong 5 năm tới theo dự thảo Văn kiện Đại hội XIII của Đảng. Xin Quốc hội suy nghĩ kỹ lưỡng hơn về vai trò đặc biệt quan trọng của dự án này để lựa chọn phương án đầu tư phù hợp.
Hai là, tôi đề nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh phương án đầu tư cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 và cả giai đoạn 2 từ phương thức công tư (PPP) là chính sang phương thức đầu tư công là chủ yếu. Khu vực tư nhân chỉ đầu tư vốn tham gia một số đoạn với sự cam kết chấp nhận mọi rủi ro, lời ăn lỗ chịu theo cơ chế thị trường. Phương án này có nhiều ưu điểm lớn so với phương án đã lựa chọn. Toàn tuyến sẽ được xây dựng đồng bộ thông suốt từ Bắc đến Nam. Tiến độ thực hiện có thể nhanh, hiệu quả, sớm phát huy tác dụng với mọi vùng miền; dọc chiều dài đất nước, sẽ là một đại công trình quy mô lớn tạo ra nhiều việc làm, thực sự tạo động lực phục hồi kinh tế sau đại dịch, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với tốc độ nhanh theo định hướng chiến lược của Đảng ta trong 5 năm tới.
Phương án này sẽ giảm áp lực, nhiều lúc buộc phải tham gia đầu tư vốn dài hạn của các tổ chức tín dụng cho xây dựng hạ tầng theo mệnh lệnh hành chính với nhiều rủi ro, tạo cơ hội nhiều hơn cho khu vực doanh nghiệp vay vốn sản xuất kinh doanh. Vấn đề khó khăn nhất theo phương án này cần phải giải quyết, đó là nguồn vốn ngân sách nhà nước có thể bố trí cân đối bằng cách nào? Theo tôi, khó khăn này trong vài năm tới ta có điều kiện thị trường và cơ chế thuận lợi hơn so với 5, 10 năm trước, có cơ sở bảo đảm nguồn vốn ngân sách nhà nước để bố trí tập trung đầu tư dự án trọng điểm này.
Thứ nhất, vốn đầu tư phát triển của ngân sách trung ương 5 năm tới sẽ được điều chỉnh lại hướng sử dụng. Theo cơ chế mới, việc phân bổ sử dụng vốn đầu tư phát triển của ngân sách trung ương sẽ cơ bản được điều chỉnh, sẽ dành không quá 30% vốn đầu tư phát triển của ngân sách trung ương theo kế hoạch đầu tư công 5 năm, dự toán hàng năm để bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương. Phần còn lại 70% sẽ bố trí tập trung đầu tư các dự án quan trọng của quốc gia, chương trình mục tiêu quốc gia các dự án liên vùng có tác dụng là động lực phát triển vùng. Với cơ chế mới này, nếu chúng ta coi dự án cao tốc Bắc - Nam có vị trí đặc biệt quan trọng thì sẽ bố trí ưu tiên số một, như vậy có thể cân đối được nguồn từ ngân sách nhà nước.
Thứ hai, dự báo đến cuối năm 2020 và một, hai năm tới, việc huy động vốn đầu tư phát triển của ngân sách trung ương thông qua việc phát hành trái phiếu Chính phủ khá thuận lợi. Có thể nói đây là thời điểm “vàng”. Chúng ta với tư duy kiến tạo, dám làm, dám quyết, cần đồng tâm, thống nhất tận dụng cơ hội này để làm một việc lớn cho quốc gia, dân tộc, đó là xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam chủ yếu bằng vốn ngân sách, trong đó phần lớn là vốn trái phiếu Chính phủ. Hiện nay lãi suất huy động trái phiếu Chính phủ dài hạn 15-20 năm là 3,5%, chỉ bằng 1/3 mức lãi suất trong giai đoạn 2012-2015.
Để chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII thành công tốt đẹp, tôi đề nghị Quốc hội, Chính phủ hãy tận dụng cơ hội thuận lợi to lớn này về cơ chế, điều kiện thị trường để tập trung đầu tư hoàn thành tuyến cao tốc Bắc - Nam trong 5 năm với cơ chế nhà nước đầu tư, tự tổ chức thu hoặc chuyển nhượng quyền thu phí.
Tóm lại, việc quyết định đầu tư cao tốc Bắc - Nam theo phương án trên sẽ có lợi ích kinh tế - xã hội tổng hợp tối ưu so với chi phí đầu tư dự án có giá vốn đầu tư tương đối thấp, ngân sách có thể chấp nhận đầu tư là chính với sự tham gia đóng góp một phần của khu vực tư nhân.
---------------
(*) Tựa đề do tòa soạn đặt
