Năm 2019 đánh dấu chặng đường 30 năm tái lập tỉnh Phú Yên. Theo báo cáo tổng kết thành tích của UBND tỉnh, 30 năm qua, chúng ta đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, ra sức phấn đấu xây dựng tỉnh nhà đạt được nhiều thành tựu vượt bậc. Trong đó, những thành tựu nổi bật nhất là tập trung xây dựng hạ tầng đáp ứng yêu cầu phục vụ công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, phục vụ đời sống nhân dân.

Những phố thị khang trang, những làng quê trù phú, đạt chuẩn nông thôn mới; hệ thống đường bộ, đường sắt, sân bay, bến cảng được nâng cấp, xây dựng mới. Hệ thống thủy lợi đảm bảo tưới tiêu cho hơn 65% diện tích đất sản xuất nông nghiệp. Hệ thống điện (gồm nguồn, lưới điện, phụ tải) được xây dựng đồng bộ theo sơ đồ quy hoạch, đảm bảo cung ứng cho 100% hộ dân dùng điện cho sản xuất và sinh hoạt.

Mạng viễn thông, truyền thông đa phương tiện đảm bảo kết nối phục vụ internet khắp nơi, công nghệ thông tin đáp ứng kịp cho giai đoạn phát triển công nghệ 4.0. Phát thanh, truyền hình phủ sóng khắp địa bàn tỉnh, kể cả vùng sâu,vùng xa. Trường học, bệnh viện phát triển như ngày nay là minh chứng cho sự phát triển to lớn rất đáng tự hào đó.

Nhớ lại những ngày đầu mới tái lập tỉnh (1/7/1989), chúng ta bắt đầu công cuộc kiến thiết trên nền tảng hạ tầng gần như không có tài sản gì. Có thể đếm trên đầu ngón tay một số công trình đáng kể, tiêu biểu như:

Công trình di sản người xưa để lại là một tháp Chăm điêu tàn.

Hơn 80 năm đô hộ, người Pháp để lại đập Đồng Cam, (hệ thống thủy lợi); hải đăng Mũi Điện, quốc lộ 1… Những công trình này cũng bị thời gian và chiến tranh tàn phá, xuống cấp, hoang phế.

Hơn 20 năm dưới thời Mỹ và chính quyền Việt Nam cộng hòa, (thời gian này chủ yếu là chiến tranh), công trình để lại là sân bay Đông Tác hoang phế và cảng Vũng Rô chỉ là tên gọi lịch sử.

Những năm sáp nhập tỉnh (Phú Khánh), Phú Yên được quy hoạch là vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp. Ngân sách đầu tư hạ tầng gần như chỉ dành cho việc duy tu công trình thủy lợi Đồng Cam, các lĩnh vực khác hầu như, không được đầu tư.

TX Tuy Hòa, tỉnh lỵ Phú Yên, sáp nhập vào huyện Tuy Hòa từ ngày 9/3/1977, đến ngày 22/9/1978 tách ra trở lại TX Tuy Hòa thuộc tỉnh.

Có thể nói lúc mới tái lập tỉnh, TX Tuy Hòa bắt đầu từ nhiều con số 0: không điện (chỉ một trạm phát điện dùng cho thắp sáng từ thời chiến tranh); không nước (không có hệ thống cấp, thoát nước); không đường nhựa (chủ yếu là đường đất); không bệnh viện. Các cơ quan cấp tỉnh di chuyển từ Nha Trang về Tuy Hòa không có trụ sở làm việc; cán bộ, công chức không có chỗ ở.

TX Tuy Hòa, tỉnh lỵ đã nghèo khó như thế thì các huyện và vùng nông thôn càng khó khăn hơn nhiều.

Mặc dù phải đương đầu với muôn vàn khó khăn thách thức của một tỉnh còn nghèo về kinh tế, lại thường xuyên bị thiên tai, bão lụt xảy ra. Đặc biệt là trận bão lụt năm 1993 đã tàn phá rất khủng khiếp. Nhưng với nhận thức, muốn đưa tỉnh phát triển đầu tư hạ tầng phải đi trước một bước, nhờ có sự chỉ đạo tập trung, dồn sức cho những công trình mục tiêu trọng điểm, đến nay cả bốn nhóm hạ tầng thiết yếu: Hệ thống điện phát triển đồng bộ, 100% hộ dân được sử dụng điện từ lưới điện quốc gia.

Hệ thống giao thông phát triển cả đường sắt, đường bộ, hàng không và vận tải biển, xóa thế cô lập, “ốc đảo”, tạo thế liên kết vùng để phát triển bền vững. Hệ thống nước cũng được chú trọng đầu tư tương đối đồng bộ từ hồ chứa đến công trình thủy điện, thủy lợi; cấp nước cho công nghiệp và sinh hoạt.

Hệ thống viễn thông phát triển nhanh, từ những chiếc máy điện thoại từ thạch lạc hậu chỉ trang bị cho các cơ quan nhà nước, hiện nay điện thoại di động, mạng internet đã trở thành phương tiện phổ biến trong sinh hoạt hàng ngày của nhân dân.

Lĩnh vực quy hoạch kiến trúc, xây dựng đô thị, nông thôn mới đạt được nhiều thành tựu. Tuy Hòa từ một thị xã xuống cấp nghiêm trọng, nay đã trở thành đô thị loại II thuộc tỉnh. Huyện Sông Cầu đã được xếp hạng lên thị xã. Các thị trấn huyện lỵ cũng được xây dựng khang trang, hiện đại. Bộ mặt nông thôn ngày càng đổi mới, đẹp đẽ, văn minh. Khoảng cách đời sống, sinh hoạt, mọi mặt giữa đô thị và nông thôn không còn ranh giới rõ nét.

Kết quả đó phản ánh tỉnh ta đã làm tốt công tác quy hoạch kiến trúc, xây dựng đô thị, nông thôn mới. TP Tuy Hòa được quy hoạch phát triển trong không gian kiến trúc, xây dựng hài hòa với các đô thị vệ tinh, nhờ đó tăng giá trị hiệu ứng không gian đô thị.

Quy hoạch cũ (trước năm 1989) xác định TX Tuy Hòa phát triển theo trục Đông - Tây. Quy hoạch mới, chỉnh sửa, xoay trục phát triển thành phố theo trục Bắc - Nam. Quy hoạch mới đã mở ra không gian xây dựng đô thị rộng lớn trên nền đất cát bạc màu, không xâm hại nhiều đến đất trồng lúa.

Chuyển hướng trục Bắc - Nam, lấy sông Đà Rằng làm trục đối xứng, cho phép khai thác được tối đa lợi thế thiên nhiên của một thành phố có sông, có biển. Chuyển hướng phát triển thành phố theo trục Bắc - Nam khắc phục được ngược sáng mặt trời khi tham gia giao thông. Đô thị Tuy Hòa phát triển theo hướng không gian tốt nhất là 2 bên bờ sông Đà Rằng và mặt biển.

Trong tầm nhìn không gian mở, từ Tuy Hòa đến Củng Sơn sẽ có 7 cây cầu nối 2 bờ sông Ba và sông Đà Rằng, tạo tiền đề phát triển đô thị ven sông.

Ngoài TP Tuy Hòa với chức năng là tỉnh lỵ phát triển toàn diện, trong các đô thị vệ tinh có một số đô thị vừa phát huy tối đa ưu thế vượt trội của mình như: Quy hoạch phát triển đô thị huyện Đông Hòa với lợi thế phát triển công nghiệp, dịch vụ vận tải cảng biển, chú trọng quy hoạch xây dựng cảng nước sâu Bãi Gốc và ga Phú Hiệp mới, kết nối với Đặc khu kinh tế Bắc Vân Phong và hệ thống đường sắt, đường bộ kết nối với Tây Nguyên.

TX Sông Cầu với lợi thế tiềm năng phát triển du lịch, dịch vụ, khai thác năng lượng gió, kết nối với TP Quy Nhơn, sớm quy hoạch khu đô thị mới phía bắc thị xã, kết nối, đối xứng với TP Quy Nhơn của tỉnh Bình Định. Phát huy lợi thế là một trung tâm du lịch quốc gia đã được chọn lựa được Thủ tướng phê duyệt quy hoạch.

Phát triển về hướng tây, trong tương lai hai khu đô thị: Củng Sơn (phía bắc sông Ba, trên trục quốc lộ 25) và Hai Riêng nằm trên quốc lộ 29 với lợi thế tiểu vùng khí hậu cao nguyên mát mẻ nhờ các hồ thủy điện có lợi thế, làm vai trò đô thị dịch vụ trung chuyển giữa đồng bằng và cao nguyên.

Trên những định hướng lớn cơ bản ấy, quy hoạch xây dựng chi tiết của từng địa phương, từng vùng và toàn tỉnh cần phát huy hết thế mạnh của từng địa phương, từng vùng, tạo ra không gian liên kết mở để Phú Yên phát triển nhanh và bền vững. Đồng thời, lãnh đạo trong tỉnh đề ra được nhiều hình thức, biện pháp huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển mới, có kết quả như ngày nay.

Chúng ta đang sống ở giai đoạn hội nhập với thế giới. Trên con đường quy hoạch phát triển, Phú Yên phấn đấu sẽ là một trong những tỉnh đi tiên phong trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để xây dựng tỉnh có cơ cấu kinh tế bao gồm: công nghiệp; dịch vụ, du lịch; nông nghiệp (nông - lâm - thủy sản) với kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, hàm lượng khoa học - công nghệ cao, năng suất lao động cao; đời sống phồn vinh, xã hội văn minh, quốc phòng - an ninh ổn định.

Tục ngữ có câu: “Nghèo cho sạch, rách cho thơm”, với ý chí và nghị lực, tình yêu quê hương và khát vọng vươn lên, chúng ta đang nỗ lực xây dựng tỉnh Phú Yên ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Mấy chục năm qua, Đảng bộ tỉnh Phú Yên đã tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ lớn mạnh vượt bậc. Đơn cử như lúc mới tách tỉnh, cả tỉnh chỉ có 7 người có trình độ phó tiến sĩ. Ngày nay, số cán bộ có trình độ tiến sĩ có hàng trăm người và nếu tính cả số người có trình độ thạc sĩ có đến hàng ngàn. Nhiều anh chị em rất giỏi. Nguồn năng lượng chất xám của đội ngũ cán bộ tràn đầy.

Lãnh đạo tỉnh cần có cơ chế chính sách phân công, sử dụng hiền tài đúng người đúng việc. Đồng thời quan tâm bồi dưỡng để đội ngũ cán bộ tỉnh ta phấn đấu, phục vụ đúng tầm.

Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: “Phải xây dựng đội ngũ cán bộ vừa hồng, vừa chuyên”. Đức và tài đó là 2 tiêu chuẩn cơ bản, quan trọng nhất mà bất cứ người cán bộ nào cũng phải có trách nhiệm thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng để không ngừng tiến bộ.

Sức mạnh của đội ngũ cán bộ không chỉ ở năng lực của mỗi cá nhân mà nó là sức mạnh tập thể. Mỗi cá nhân trách nhiệm, năng động, kỷ cương, kỷ luật, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm hợp thành đội ngũ gắn kết quanh ban lãnh đạo. Xây dựng một tập thể mạnh, sẽ là tấm gương để mỗi cá nhân soi rọi mình và kiểm tra đồng đội.

NGUYỄN THÀNH QUANG

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên