Lịch sử đã chứng minh, nhân dân ba nước trên bán đảo Đông Dương (Việt Nam - Lào - Campuchia) thường bị các thế lực bên ngoài uy hiếp, xâm lược; lịch sử ấy tạo nên sự đồng cảm, tự nguyện liên kết giúp đỡ nhau giữa ba quốc gia để cùng chống ngoại xâm. Từ ngày Đảng Cộng sản Đông Dương được thành lập, tình đoàn kết đó càng thêm sâu sắc, từ “láng giềng, hữu nghị thành đồng chí, anh em” keo sơn gắn bó chiến đấu chống kẻ thù chung.
Sự liên minh đó xuất phát từ đòi hỏi khách quan của lịch sử, từ sự tự giác, bình đẳng, tôn trọng và giúp đỡ lẫn nhau vì lợi ích sống còn của mỗi quốc gia, dân tộc.
Kỷ niệm 43 năm Ngày Quốc khánh nước CHDCND Lào (2/12/1975-2/12/2018), chúng ta cùng nhìn lại lịch sử liên minh đặc biệt đoàn kết chiến đấu của ba dân tộc Việt Nam - Lào - Campuchia trên bán đảo Đông Dương.
Liên minh đoàn kết chiến đấu giữa ba dân tộc hình thành trong kháng chiến chống thực dân Pháp tiếp tục được bồi đắp, củng cố và phát triển trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Thắng lợi vĩ đại của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói riêng và của ba nước Đông Dương nói chung bắt nguồn từ nhiều nhân tố; trong đó tình đoàn kết chiến đấu giữa nhân dân và quân đội ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia là một trong những nhân tố có vai trò hết sức quan trọng.
Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: “Thắng lợi của chúng ta cũng là thắng lợi của tình đoàn kết chiến đấu không gì lay chuyển nổi của nhân dân ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia, của mối quan hệ đặc biệt từ lâu trong lịch sử và được thử thách trong ngọn lửa cách mạng chống kẻ thù chung của ba dân tộc”(*).
Trong liên minh chiến đấu đó, ba nước đã luôn tỏ rõ thái độ, trách nhiệm của mình, nêu cao tinh thần đoàn kết trong sáng, thủy chung, làm hết sức mình cho tình đoàn kết, hữu nghị, gắn bó giữa ba dân tộc và nhân dân ba nước. Đảng, Chính phủ của mỗi nước luôn phối hợp với nhau về chính trị, ngoại giao; LLVT ba nước luôn sát cánh chiến đấu bên nhau, tạo ra thế chiến lược tiến công địch trên chiến trường, đánh bại mọi kế hoạch, mọi phương thức chiến tranh của kẻ thù.
Ngay khi Mỹ ồ ạt đưa quân vào miền Nam Việt Nam, từ đầu tháng 3/1965, Hội nghị nhân dân ba nước Đông Dương được triệu tập tại Phnôm Pênh, Campuchia, thể hiện sự nhất quán tình đoàn kết chống Mỹ, chống âm mưu chia rẽ của kẻ thù. Hội nghị đã thông qua nghị quyết cực lực lên án Chính phủ Mỹ đã vi phạm Hiệp định Geneva, gây ra cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, can thiệp vũ trang vào Lào và tiến công khiêu khích Campuchia; đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải củng cố tình đoàn kết chiến đấu chân thành và bền vững của các dân tộc Đông Dương trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung.
Từ ngày 24-25/4/1970, những người đứng đầu của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa, Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Lào và Campuchia đã họp Hội nghị cấp cao nhân dân ba nước Đông Dương. Hội nghị khẳng định lập trường đoàn kết, liên minh chiến đấu giữa quân và dân ba nước giương quyết tâm chống xâm lược của ba dân tộc nhằm đẩy mạnh cuộc kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn. Thành công của hội nghị đã củng cố liên minh đoàn kết chiến đấu, đồng thời tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ rộng rãi của nhân dân tiến bộ trên thế giới.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, miền Nam Việt Nam được xác định là chiến trường chính, miền Bắc vừa là chiến trường, vừa là hậu phương, căn cứ địa của chiến trường miền Nam, chiến trường Lào và chiến trường Campuchia. Cùng lúc đẩy mạnh hoạt động trên chiến trường miền Nam; ở Lào, Việt Nam đã phối hợp với bạn Lào mở các chiến dịch, nhiều mặt trận ở Cánh Đồng Chum - Xiêng Khoảng (1961, 1964, 1969, 1970, 1972), Nậm Thà (1962), Nậm Bạc (1968), Đường 8, Đường 12, (1963), Đường 9 - Nam Lào (1971)...
Ở Campuchia, ta và bạn đã mở cuộc phản công đánh bại cuộc hành quân của quân Mỹ và quân đội Sài Gòn, giải phóng hoàn toàn 5 tỉnh Đông Bắc Campuchia với 4 triệu dân (Stung Treng, Ra-ta-na-ki-ri, Mu-đun-ki-ri, Kra-chie, Prết Vi-hia). Đặc biệt, tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn được xây dựng, củng cố và không ngừng được mở rộng bất chấp sự đánh phá, ngăn chặn quyết liệt của kẻ thù là một biểu hiện sáng ngời của tình đoàn kết chiến đấu Việt Nam - Lào - Campuchia.
Từ tuyến đường, sự chi viện của miền Bắc và bạn bè quốc tế cho cách mạng miền Nam và cách mạng hai nước Lào, Campuchia luôn được tăng cường, tạo điều kiện thuận lợi cho bạn tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn. Ta và bạn đã tổ chức nhiều đợt chiến đấu giải phóng khu vực phía tây Trường Sơn, bao gồm Mường Phìn, Bản Đông (1960-1961), Đường 12, từ Mụ Giạ đến Đường 9 (1962-1963), Pha Lam - Đồng Hến (1964-1965)...
Trong những năm 1970, 1971, 1972, LLVT ta đã phối hợp với LLVT bạn giải phóng A-tô-pô, cao nguyên Bô-lô-ven, Sa-ra-van... Từ những thắng lợi to lớn về chính trị, quân sự, ngoại giao, đặc biệt là thắng lợi về quân sự trên chiến trường ba nước Đông Dương đã buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris (27/1/1973) rút quân khỏi Việt Nam, ký Hiệp định Viêng Chăn về Lào (28/2/1973), ngừng ném bom Campuchia (15/8/1973).
Trong quá trình chiến đấu, Việt Nam còn làm hết sức mình để giúp bạn xây dựng và phát triển thực lực kháng chiến, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của phong trào đấu tranh ở mỗi nước. Việt Nam cũng giúp đỡ bạn về cơ sở vật chất và phương tiện chiến đấu, xây dựng và mở rộng vùng giải phóng; giúp bạn phát triển LLVT, đào tạo cán bộ để bạn đủ sức tự lo trách nhiệm của mình. Đó là sự giúp đỡ chí tình, vô tư, hiệu quả trên tinh thần quốc tế vô sản cao cả và trong sáng, như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “giúp bạn là mình tự giúp mình”. Đồng thời tình đoàn kết và sự giúp đỡ, hợp tác của hai nước Lào, Campuchia đối với sự nghiệp kháng chiến của quân và dân ta có ý nghĩa vô cùng quan trọng, góp phần to lớn làm thất bại âm mưu và hành động bao vây, cô lập cách mạng Việt Nam của kẻ thù.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, thống nhất Tổ quốc Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho cách mạng Lào và cách mạng Campuchia tiến lên giành thắng lợi. Nắm vững thời cơ, tháng 5/1975, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã kiên quyết và kịp thời phát động quần chúng nhân dân tiến công bằng quân sự, nổi dậy ly khai kết hợp với đấu tranh pháp lý giành quyền làm chủ trong cả nước, ngày 2/12/1975, nước CHDCND Lào ra đời. Ngày 17/4/1975, nước Campuchia dân chủ ra đời.
Cuộc kháng chiến của nhân dân ba nước đã kết thúc vẻ vang, mở ra cho cách mạng từng nước bước vào giai đoạn lịch sử mới. Lịch sử cho thấy, liên minh đoàn kết chiến đấu Việt Nam - Lào - Campuchia là một tất yếu khách quan, thể hiện quy luật phát triển của cách mạng ba nước và là nhân tố cơ bản để đánh bại kẻ thù. Đó thật sự là một mẫu mực về tinh thần đoàn kết, liên minh giữa quân đội và nhân dân ba nước độc lập có chủ quyền, luôn tôn trọng và tin cậy lẫn nhau, là tài sản quý báu mãi mãi được gìn giữ và tiếp tục phát triển lên tầm cao mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mỗi nước.
Ngày nay, tình hình quốc tế, khu vực đang và sẽ có nhiều biến đổi nhanh chóng, phức tạp, khó lường, tình hình mỗi nước với những điều kiện lịch sử cụ thể đang và sẽ có sự vận động phát triển mới. Kẻ thù đang tìm đủ mọi âm mưu, toan tính tìm cách phá hoại, chia rẽ tình đoàn kết đặc biệt của ba nước trên bán đảo Đông Dương, chia rẽ phá hoại sức mạnh đoàn kết của ba dân tộc.
Chúng ta cần phải không ngừng tuyên truyền về truyền thống đoàn kết quốc tế trong sáng cao cả của nhân dân ba nước, chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn tuyên truyền xuyên tạc của kẻ thù, ra sức xây dựng tình đoàn kết hữu nghị láng giềng giữa ba dân tộc, xây dựng cách mạng mỗi nước trở thành quốc gia độc lập, vững mạnh có đường lối đối nội, đối ngoại đúng đắn sát cánh bên nhau chống kẻ thù chung. Điều này nhằm kế thừa và phát huy truyền thống đoàn kết chiến đấu giữa nhân dân và quân đội ba nước trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và giai đoạn cách mạng vừa qua, phù hợp với điều kiện lịch sử mới, bảo đảm cho mỗi dân tộc nói riêng, cho cả ba dân tộc trên bán đảo Đông Dương nói chung tiếp tục ổn định và phát triển, thực hiện hòa bình, hữu nghị, bình đẳng, hợp tác, phát triển và phồn vinh, phù hợp với lợi ích của mỗi nước và lợi ích chung của ba dân tộc.
-------------------------------
(*) Trích Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IV (1976) của Đảng Cộng sản Việt Nam
NGUYỄN BÁ THUYẾT
Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Lào tỉnh Phú Yên
