Ngay sau Cách mạng Tháng Tám, Tỉnh ủy Phú Yên rất quan tâm chỉ đạo công tác tuyên truyền. Nhà thơ Vĩnh Mai tức (Nguyễn Hoằng) - Trưởng Ty Thông tin tuyên truyền đầu tiên của tỉnh Phú Yên đã dày công xuất bản những ấn phẩm báo chí Cách mạng Phú Yên bằng hai đặc san chào mừng cuộc Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh (2/9) và đặc san “Mùa đông binh sĩ” để cổ vũ chính sách “diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm” do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động.

Bám sát sự lãnh đạo của Đảng

Tháng 2/1946, Xứ ủy Trung kỳ điều động nhà thơ Vĩnh Mai về Huế nhận nhiệm vụ Bí thư Thành ủy Huế. Nhà giáo Bùi Xuân Các - Trưởng Ty Kiểm duyệt Sở Thông tin tuyên truyền Trung Bộ được điều động về Phú Yên làm Trưởng Ty Thông tin tuyên truyền.

Nhà báo Hoài Thanh (Hà Nội) trao đổi cách trình bày báo với kỹ thuật viên, phóng viên Báo Phú Yên - Ảnh: MINH CHÂU

Trước khi giã biệt chúng ta cách đây 7 năm, nhà giáo, nhà báo Bùi Xuân Các với sự minh mẫn tuyệt vời hiếm có ở tuổi 90 đã lưu lại bút tích về sự chuẩn bị công phu để hình thành tờ báo cách mạng đầu tiên. Bút tích ghi rõ: “Tình hình thì phức tạp, nhiệm vụ thì nặng nề, mà việc phổ biến, truyền đạt, giải thích thì bị hạn chế cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Nếu chỉ bằng lòng với các bản tin chép theo cách “đọc chậm” của Đài Tiếng nói Việt Nam rồi đánh máy gửi về cho các huyện, xã… để hàng đêm tuyên truyền viên các xã leo lên chòi phát thanh bằng các loa sắt Tây thì quá chậm chạp, hời hợt. Vì vậy, Ty Thông tin tuyên truyền đề nghị với lãnh đạo tỉnh cho ra đời một tờ báo lấy tên là “Chiến Thắng”.

Tỉnh ủy Phú Yên đã giao nhiệm vụ cho nhà giáo Bùi Xuân Các chấp thuận đề nghị, lặn lội ra Hà Nội mua được 70kg chữ chì các cỡ, một máy Minevve cỡ nhỏ và mời vài công nhân từ Hà Nội vào để xây dựng một xưởng in typo nhằm chuẩn bị cơ sở vật chất để ra đời tờ báo “Chiến Thắng”, tờ báo cách mạng đầu tiên của tỉnh.

Với sự chuẩn bị chu đáo của vị tiền bối khai sáng Bùi Xuân Các, tờ báo “Chiến Thắng” xuất bản số đầu tiên đúng vào ngày kỷ niệm lần thứ nhất Cách mạng Tháng Tám do nhà giáo, nhà báo Bùi Xuân Các làm chủ nhiệm (Tổng biên tập) và đồng chí Đinh Nho Bát làm chủ bút tức (Thư ký tòa soạn).

Nội dung tờ “Chiến Thắng” cũng có xã luận, có tin tức trong nước, tin tức thế giới (thu gọn các tin đọc chậm của Đài Tiếng nói Việt Nam), có tin trong tỉnh, thông báo các chủ trương của ủy ban tỉnh. Báo ra 4 trang trên khổ giấy 30 x 40cm, mỗi tuần xuất bản một số.

Hồi ký vị Tổng biên tập đầu tiên Bùi Xuân Các với tựa đề: “Báo Chiến Thắng - tiền thân của Báo Phú Yên hôm nay” đã được đăng trên Báo Phú Yên cuối tháng số 48 phát hành vào tháng 6/1998 nêu rõ: “Tất cả những người làm ra tờ báo, chưa có một ai có nghiệp vụ báo chí, chỉ nghiên cứu, học tập các tờ Cứu Quốc, Tiền Phong, Quyết Thắng… và căn cứ vào nhu cầu tuyên truyền của tỉnh mà viết, mà soạn. Tuy vậy, diện mạo tờ báo cũng khả quan, phát hành đều đặn hàng tuần. Nhuận bút tất nhiên là không có rồi. Thời đó, mọi việc quá đơn giản…”.

Trước yêu cầu tuyên truyền bức thiết, Tỉnh ủy chỉ đạo xuất bản đều đặn tờ báo “Chiến Thắng”. Tờ báo được in bằng máy in typo và để phục vụ cho việc in báo “Chiến Thắng”, Tỉnh ủy và Ủy ban hành chính tỉnh quyết định thành lập Nhà in Tú Phương.

Sau khi nhà giáo, nhà báo Bùi Xuân Các đượ\c tỉnh điều động xây dựng trường trung học đầu tiên của tỉnh Phú Yên mang tên vị tiền hiền Lương Văn Chánh, đồng chí Lê Văn Phú - vị Chủ tịch Ủy ban hành chính TX Tuy Hòa đầu tiên sau Cách mạng Tháng Tám được Tỉnh ủy phân công đảm nhiệm Trưởng Ty Thông tin tuyên truyền, trực tiếp phụ trách tờ báo.

Trước ngày toàn quốc kháng chiến, Ty Thông tin tuyên truyền và nhà in đều ở TX Tuy Hòa, báo ra đều đặn. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Tuy Hòa tiêu thổ kháng chiến, Báo Chiến Thắng gián đoạn cho đến sau Tết năm 1948 mới tái bản.

Cùng thời điểm này, Phân ban cực Nam (phụ trách các tỉnh bị tạm chiếm ở Nam Trung Bộ) xuất bản tờ Nam Trung - cơ quan ngôn luận chung của Khu VI (từ Khánh Hòa vào Bình Thuận) xuất bản mỗi tháng hai kỳ do đồng chí Võ Văn Sung (sau này là đại sứ Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Pháp) phụ trách. Sau đó, nhà thơ Trần Mai Ninh được điều động về phụ trách xuất bản tờ báo Cứu Quốc Khu VI (kế tục tờ báo Nam Trung) - cơ quan ngôn luận của hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa. Một thời gian ngắn, tờ “Cứu quốc Khu VI” được tách thành hai tờ báo “Thắng” của Khánh Hòa và “Phấn Đấu” của Phú Yên (do nhà thơ Trần Mai Ninh làm Tổng biên tập).

Sau khi nhà thơ Trần Mai Ninh được điều động vào chiến trường cực Nam và hy sinh ở Khánh Hòa, Báo Phấn Đấu tạm nghỉ một thời gian để chuẩn bị nhân sự mới.

Năm 1951, do chiến tranh ác liệt, Nhà in Tú Phương dời sâu vào vùng núi đèo Cây Cưa, núi Mái Dự. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Phú Yên, Ty Thông tin tuyên truyền chính thức xuất bản tờ Sức Mới do đồng chí Nguyễn Chính làm Tổng biên tập, xuất bản đến ngày đình chiến tháng 7/1954.

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, trong những ngày đen tối nhất của cách mạng miền Nam, để củng cố niềm tin cho cán bộ, đảng viên và quần chúng trung kiên, sau sự hy sinh của Bí thư Tỉnh ủy Lê Đài, Tỉnh ủy Phú Yên quyết định xuất bản tờ Đoàn Kết, mỗi tháng một số với số lượng phát hành từ 200-300 tờ. Tờ báo Đoàn Kết phát hành đến từng chi bộ bí mật hợp pháp trong vùng địch kiểm soát, góp phần giữ vững niềm tin và ý chí của đảng viên, quần chúng yêu nước trước sự khủng bố khốc liệt của kẻ thù.

Sau Nghị quyết 15, Tỉnh ủy quyết định đổi tên tờ Đoàn Kết thành tờ Giải Phóng - cơ quan ngôn luận của Mặt trận dân tộc giải phóng tỉnh Phú Yên do đồng chí Lương Thúc Mậu phụ trách.

Năm 1967, đồng chí Lương Thúc Mậu - Trưởng Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy kiêm Tổng Biên tập Báo Hy sinh. Một số đồng chí phụ trách tờ báo có người bị địch bắt, có người hy sinh. Tỉnh ủy tăng cường đồng chí Cao Văn Hoạch (Bảy Xuân) về phụ trách Ban Tuyên huấn và tờ báo Giải Phóng, sau đó là các đồng chí Phạm Hồng Quang, Mai Văn Minh. Tờ báo Giải Phóng tiếp tục phát triển ổn định trong những năm 1967-1975 với những cán bộ nòng cốt như đồng chí Lương Thúc Quý, Trương Bá Sám, Nguyễn Phùng, Bằng Tín, Trần Thiện Lục, Hà Bình…

Sau ngày giải phóng, Báo Giải Phóng được đổi tên thành Phú Yên Giải Phóng, tiếp tục xuất bản đến ngày 3/11/1975 và nhập với Báo Khánh Hòa Giải Phóng thành Báo Phú Khánh do đồng chí Nguyễn Chính phụ trách xây dựng ban đầu. Trong 14 năm nhập tỉnh, các tổng biên tập Báo Phú Khánh Nguyễn Chi, Cung Giũ Phú, Nguyễn Ngọc, Tô Phương… đã bám sát sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, cùng tập thể những người làm báo dày công xây dựng tờ Báo Phú Khánh, trong đó đặc biệt quan tâm đến vùng phía bắc tỉnh (Phú Yên hôm nay), xây dựng một tổ phóng viên thường trú tại TX Tuy Hòa do đồng chí Phạm Ngọc Phi phụ trách.

Ngày 1/7/1989, Phú Yên trở lại với tên gọi cũ của mình. Báo Phú Yên được tái lập, khởi đầu với 7 cán bộ phóng viên được điều động từ 35 cán bộ phóng viên của Báo Phú Khánh. Trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn thiếu thốn về nhân lực kinh phí; cơ sở vật chất, Báo Phú Yên vẫn nỗ lực xuất bản 2 kỳ/tuần như Báo Phú Khánh cũ.

Được Tỉnh ủy quan tâm lãnh đạo, chăm sóc chu đáo, đội ngũ làm Báo Phú Yên những ngày đầu tái lập đã nỗ lực vượt qua những vất vả, gian nan từng bước được tăng cường nguồn lực con người và những phương tiện làm việc, đi lại tối thiểu để đủ sức tác nghiệp, giữ vững và nâng cao chất lượng nội dung và quy mô xuất bản.

Nỗ lực nâng cao chất lượng tờ báo, tích cực triển khai hoạt động xã hội từ thiện

Báo Phú Yên đã nỗ lực nâng cao chất lượng nội dung và cải tiến hình thức tờ báo (cả trình bày, phông chữ và hình ảnh). Phát huy tối đa lợi thế của một tờ nhật báo và bản tin điện tử (cả tiếng Việt và tiếng Anh), Báo Phú Yên đã tổ chức tuyên truyền sâu rộng và liên tục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI. Báo đã tổ chức tuyên truyền sâu rộng và góp phần thắng lợi về cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, cuộc bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp, tuyên truyền kịp thời các chương trình hành động và nghị quyết chuyên đề của Tỉnh ủy bám sát nhiệm vụ trọng tâm, đột xuất của tỉnh, tuyên truyền các cuộc vận động xây dựng cơ sở và chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, tuyên truyền phổ biến pháp luật, đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, các tệ nạn xã hội và các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch; kịp thời nêu gương người tốt việc tốt, nhân rộng các điển hình nhân tố mới, cổ vũ các phòng trào thi đua yêu nước...

Bên cạnh hoàn thành tốt nhiệm vụ tuyên truyền và đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin của bạn đọc, Báo Phú Yên đã tổ chức nhiều hoạt động sau mặt báo mang tính xã hội rộng rãi, được xã hội ghi nhận và đánh giá cao như tổ chức tốt các hoạt động xã hội từ thiện giúp đỡ thiết thực cho bà con nghèo, những mảnh đời bất hạnh, bà con bị thiên tai, dịch bệnh; phối hợp tổ chức các học bổng tiếp sức đến trường dành cho sinh viên, học sinh nghèo vượt khó học giỏi; vận động xây dựng trường học, nhà Tình nghĩa, nhà Tình thương; hỗ trợ nạn nhân da cam góp phần xoa dịu nỗi đau của họ để họ hòa nhập với cộng đồng. Báo đã tổ chức thành công Giải Việt dã Báo Phú Yên nhằm góp phần thúc đẩy phong trào rèn luyện sức khỏe theo gương Bác Hồ vĩ đại. Giải Việt dã truyền thống Báo Phú Yên (mở rộng) lần thứ XXVI vừa được tổ chức vào ngày 18/8/2018, khẳng định uy tín các hoạt động sau mặt báo của Báo Phú Yên, có giá trị thiết thực phục vụ cộng đồng.

Kỷ niệm 72 năm Báo Phú Yên xây dựng và trưởng thành, từ Báo Chiến Thắng đến Báo Phú Yên ngày nay đã hình thành 4 thế hệ làm báo: thế hệ làm báo thời kháng chiến chống Pháp, thế hệ làm báo thời kháng chiến chống Mỹ, thế hệ làm báo trong xây dựng hòa bình và đang hình thành thế hệ làm báo trẻ, thời đổi mới đẩy mạnh CNH-HĐH và hội nhập. Như mạch ngầm tuôn chảy, khát vọng và lý tưởng làm báo của các thế hệ đi trước đang truyền lửa đam mê nghề nghiệp cho thế hệ hôm nay. Thế hệ hôm nay sẽ phấn đấu xứng đáng với thế hệ đi trước và tiếp tục tỏa sáng Báo Phú Yên trong lòng bạn đọc như nguyện ước muôn thuở của các thế hệ làm báo, cha anh đã cống hiến hết mình cho tờ báo.

Chúng ta bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn chân thành đến Đảng, Nhà nước, đến Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh, các sở, ban ngành, đoàn thể, địa phương trong tỉnh và nhân dân đã chỉ đạo, giúp đỡ tờ báo trong tất cả các chặng đường phát triển. Phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động hạng nhất, Huân chương Độc lập hạng ba của Chủ tịch nước tặng Báo Phú Yên chính là tuyên dương công sức của các thế hệ làm Báo Phú Yên 72 năm qua.

Cùng với sự phát triển đi lên của quê hương, đất nước, Báo Phú Yên dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Ban Thường vụ Tỉnh ủy sẽ tiếp tục có những hướng phát triển đột phá để phục vụ đạt hiệu quả cao nhiệm vụ chính trị của tỉnh, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin phong phú, đa dạng của các tầng lớp bạn đọc. 

PHẠM THANH PHONG

Tỉnh ủy viên - Tổng Biên tập Báo Phú Yên