Những năm gần đây, cụm từ/thuật ngữ “lợi ích nhóm” thường được nhắc đến trong các văn kiện của Đảng. Tại hội nghị trực tuyến tổng kết công tác tổ chức xây dựng Đảng năm 2017, triển khai nhiệm vụ năm 2018 do Ban Tổ chức Trung ương tổ chức sáng 19/1, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thêm một lần nữa nhắc đến cụm từ này. “Chúng ta phải có dũng khí, dám thẳng thắn bảo vệ cái đúng, kiên quyết can ngăn cái sai, chống cho được tệ bè phái, cục bộ, cá nhân chủ nghĩa, lợi ích nhóm trong công tác cán bộ và cũng không để bị lợi ích nào cám dỗ, không để bị chi phối bởi quan hệ cá nhân, thân quen nào không trong sáng”, Tổng Bí thư nói.
Vậy “lợi ích nhóm” là gì?
Theo từ điển Bách khoa Toàn thư BRITANICA, nhóm lợi ích là bất kỳ sự tập hợp nào của các tổ chức hay các cá nhân, thường được thành lập một cách chính thức trên cơ sở chia sẻ một hay nhiều mối quan tâm nhằm ảnh hưởng đến chính sách công trong lĩnh vực mình quan tâm. Như vậy, có thể hiểu, lợi ích nhóm là lợi ích của một nhóm người liên kết với nhau, hỗ trợ nhau, giúp đỡ lẫn nhau để cùng nhau có lợi ích và bảo vệ lợi ích đó. Xét về mục đích và bản chất, lợi ích nhóm có thể chia thành lợi ích nhóm tích cực và lợi ích nhóm tiêu cực. Lợi ích nhóm tích cực là lợi ích chính đáng, hợp pháp của một nhóm người. Và lợi ích nhóm tiêu cực là “lợi ích” mà nhóm thu được từ các mối quan hệ không lành mạnh, mờ ám, thiếu minh bạch.
Như vậy, lợi ích nhóm hiểu theo nghĩa thông thường là lợi ích của một nhóm trong hoạt động kinh tế, chính trị và lấy lợi ích của nhóm làm trọng. Lợi ích nhóm trong mối quan hệ hài hòa với các loại lợi ích khác thì không có gì phải lên án. Còn “lợi ích nhóm” được thể hiện trong các văn kiện của Đảng và được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hay đề cập đến, đó là nhóm lợi ích được hình thành từ một nhóm người nào đó liên kết với nhau để trục lợi, vơ vét của chung để mưu lợi cho nhóm của mình. Vì vậy “lợi ích nhóm” này mang một hàm nghĩa không thuận, trái với lợi ích của Nhà nước và lợi ích tập thể. Nói cách khác,“lợi ích nhóm” ở đây là lợi ích của nhóm người, mà nền tảng của nó là từ lợi ích cá nhân (không chính đáng). Để đạt được “lợi ích nhóm” theo nghĩa này, họ luôn lợi dụng sơ hở, quyền lực, quan hệ để móc nối kiếm lợi, chà đạp lên nhân phẩm, đạo đức, luật pháp, danh dự để cầu lợi cho mình, cho nhóm mình, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, của tập thể và các cá nhân khác. Cụ thể như họ dùng của công để biếu xén lẫn nhau, sử dụng các biện pháp để chuyển tài sản nhà nước, tập thể sang cho cá nhân; dùng mọi thủ đoạn để tham nhũng công quỹ…
Vì vậy, để ngăn chặn lợi ích nhóm cần phải: Làm tốt công tác cán bộ. Đẩy mạnh công khai hóa, minh bạch hóa các hoạt động của bộ máy công quyền. Tăng cường công tác kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra chéo các hoạt động công vụ nhằm ngăn chặn khả năng hình thành lợi ích nhóm và kiểm tra lại việc “bổ nhiệm người nhà không bổ nhiệm người tài”. Hàng năm tổ chức kê khai tài chính của cá nhân và của gia đình của cán bộ, công chức bảo đảm minh bạch các nguồn thu nhập. Đồng thời phát huy vai trò giám sát của cộng đồng và xã hội, kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường nhằm ngăn chặn sự hình thành lợi ích nhóm…
LẠC HỒNG
