Hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND được pháp luật quy định cụ thể trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Tuy nhiên, trong thực tiễn hoạt động này vẫn còn nhiều vấn đề cần quan tâm về cách tổ chức tiếp xúc; việc tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của cử tri; tổng hợp và chuyển ý kiến, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết; cách thức giám sát, theo dõi việc thực hiện lời hứa của đại biểu đối với những ý kiến, kiến nghị của cử tri…
Đại biểu phải tâm huyết với hoạt động tiếp xúc cử tri
Theo quy định, đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri trước, sau kỳ họp và theo chuyên đề hoặc trực tiếp gặp cử tri để tìm hiểu những vấn đề mà bà con quan tâm. Tuy nhiên, trong thực tế hầu hết đại biểu chỉ mới giữ mối quan hệ với cử tri ở đơn vị bầu ra mình thông qua việc tiếp xúc trước và sau kỳ họp. Theo quy định, thông tin về cuộc tiếp xúc cử tri phải được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân biết và tự giác đi dự. Trên thực tế rất ít cử tri thật sự quan tâm đến các buổi này khi bản thân, gia đình mình không có vấn đề gì bức xúc. Trong trường hợp đó, Chủ tịch UBND hoặc Thường trực Ủy ban MTTQ nơi tổ chức tiếp xúc gửi giấy đến những người nắm được tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân, những vấn đề nổi cộm, bức xúc ở cơ sở để mời tham dự. Vì thế, ngay từ khâu tổ chức, thông tin ban đầu và những điều kiện chuẩn bị cũng phải quan tâm để hoạt động tiếp xúc diễn ra dân chủ, đúng luật.
Tiếp xúc cử tri trước kỳ họp, đại biểu trình bày nội dung ngắn gọn, chỉ thông tin thời gian dự kiến tổ chức kỳ họp và những nội dung HĐND xem xét, quyết định, thời gian còn lại dành để cử tri gửi gắm những ý kiến, kiến nghị. Trong các cuộc tiếp xúc, cử tri chủ yếu nêu ý kiến, kiến nghị và nguyện vọng liên quan trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt thường nhật. Thực tế, những ý kiến này cũng hàm chứa yêu cầu của cử tri đối với cơ quan có thẩm quyền xem xét, ban hành hoặc điều chỉnh chính sách cho phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Điều quan trọng là đại biểu cần gợi ý, định hướng sao cho ý kiến của cử tri tập trung, có chất lượng, không sa vào vụ việc vụn vặt, mang tính cá nhân.
Tiếp xúc cử tri sau kỳ họp, đại biểu cần dành thời gian trình bày về kết quả kỳ họp, thông báo việc trả lời của cơ quan có thẩm quyền đối với ý kiến, kiến nghị của cử tri (những ý kiến, kiến nghị của cử tri tại điểm tiếp xúc thông báo trước, sau đó những ý kiến, kiến nghị liên quan đến chính sách, đời sống của nhân dân cả tỉnh); đồng thời giải thích, tuyên truyền, vận động cử tri thực hiện nghị quyết của HĐND. Thực tiễn cho thấy, ở buổi tiếp xúc này, cử tri thường quan tâm yêu cầu đại biểu thông tin về việc chính quyền địa phương giải quyết hoặc thực hiện lời hứa giải quyết ý kiến, kiến nghị của mình ở lần tiếp xúc trước. Nếu đại biểu không có cơ sở thông tin chính thống, trả lời một cách thỏa đáng thì lại một lần nữa phải “khất nợ” cử tri. Không ít trường hợp, thời hạn trả nợ không do đại biểu quyết định, bởi yêu cầu mà cử tri đã đặt ra đối với cơ quan có thẩm quyền chưa có kết quả giải quyết, đại biểu cũng không có điều kiện nắm bắt thông tin, vì vậy phải hẹn đi hẹn lại nhiều lần. Chính điều này làm cho khoảng cách cử tri và người đại diện (đại biểu) ngày càng xa hơn, cử tri ít mặn mà với các buổi tiếp xúc của đại biểu. Vì vậy, ngoài vận dụng đúng quy định của pháp luật, đại biểu phải tâm huyết, trăn trở với nỗi bức xúc của cử tri để đeo bám buộc cơ quan liên quan giải quyết, trả lời trong thời gian đã hứa.
Những giải pháp để nâng chất hoạt động tiếp xúc cử tri
Một là, trước khi tiếp xúc, Thường trựcHĐND tỉnh cần phối hợp chặt chẽ với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh sớm xây dựng kế hoạch, đồng thời thông báo lịch tiếp xúc trên các phương tiện thông tin đại chúng để cử tri bố trí thời gian và tham dự. Kế hoạch tiếp xúc phải cụ thể chi tiết, khi xây dựng kế hoạch cần căn cứ vào nội dung từng kỳ họp để lựa chọn hình thức, địa điểm và thành phần cử tri tham dự hội nghị cho phù hợp và có hiệu quả. Đa dạng hóa các hình thức tiếp xúc, có thể tổ chức tiếp xúc với tất cả cử tri hoặc có thể tiếp xúc theo lĩnh vực, ngành nghề mà HĐND dự kiến sẽ thảo luận, quyết định.
Hai là, quá trình tiếp xúc cử tri tại các địa phương nơi dự báo có nhiều vấn đề bức xúc, cần mời đại diện lãnh đạo các cơ quan chuyên môn cùng tham dự để nắm bắt, trả lời và làm sáng tỏ thêm những vấn đề mà cử tri kiến nghị. Tại buổi tiếp xúc, phải có sự tham gia của đại diện lãnh đạo chính quyền địa phương để giải đáp, giải quyết tại chỗ những vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp huyện, cấp xã.
Ba là, các cuộc tiếp xúc cử tri đòi hỏi tinh thần trách nhiệm cao của đại biểu, đại biểu không chỉ tham gia đầy đủ mà còn phải định hướng, gợi mở cho cử tri phát biểu, ý kiến, kiến nghị của cử tri phải được giải thích rõ ràng. Không chỉ ghi nhận và chuyển kiến nghị đến các cơ quan hữu quan, đại biểu phải giám sát, đôn đốc cho đến khi vấn đề được giải quyết thỏa đáng để trả lời cử tri trong những cuộc tiếp xúc sau; vấn đề nào cần có thời gian hoặc chưa có điều kiện giải quyết, cần giải thích rõ, không từ chối, né tránh hoặc hứa hẹn. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động tiếp xúc cử tri, đòi hỏi đại biểu HĐND cần nắm chắc về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, nhất là các vấn đề bức xúc của địa phương tại nơi sẽ tiếp xúc và chuẩn bị các tình huống giải đáp thắc mắc của cử tri.
Bốn là, phân loại và chuyển ý kiến, kiến nghị đúng địa chỉ; khi xây dựng báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri phải quan tâm đến những vấn đề bức xúc, những vấn đề đã kiến nghị nhiều lần nhưng chưa được giải quyết.
Năm là, nâng cao trình độ chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tăng cường bồi dưỡng nâng cao kiến thức pháp luật cho đại biểu HĐND bồi dưỡng kỹ năngtiếp xúc cho đại biểu HĐND.
Chất lượng hoạt động tiếp xúc cử tri phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên sẽ góp phần nâng cao chất lượng tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp, góp phần giữ vững và tăng cường lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành.
NGUYỄN THỊ DIỆU THIỀN
Trưởng Ban VH-XH HĐND tỉnh
