Ngày 30/10/2016, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Nghị quyết 04-NQ/TW (gọi tắt là Nghị quyết 04) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Triển khai thực hiện thắng lợi nghị quyết này sẽ góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh…

 Nhận diện các biểu hiện suy thoái

Sau khi đánh giá tình hình và nguyên nhân, Nghị quyết 04 đã nhận diện, xác định cụ thể các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Trong đó, 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị là: Phai nhạt lý tưởng cách mạng; dao động, giảm sút niềm tin vào mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hoài nghi, thiếu tin tưởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Xa rời tôn chỉ, mục đích của Đảng; không kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; phụ họa theo những nhận thức lệch lạc, quan điểm sai trái. Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; Không chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Đảng; sa sút ý chí phấn đấu, không gương mẫu trong công tác; né tránh trách nhiệm, thiếu trách nhiệm, trung bình chủ nghĩa, làm việc qua loa, đại khái, kém hiệu quả; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao. Trong tự phê bình còn giấu giếm, không dám nhận khuyết điểm; khi có khuyết điểm thì thiếu thành khẩn, không tự giác nhận kỷ luật. Trong phê bình thì nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; lợi dụng phê bình để nịnh bợ, lấy lòng nhau hoặc vu khống, bôi nhọ, chỉ trích, phê phán người khác với động cơ cá nhân không trong sáng; Nói và viết không đúng với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nói không đi đôi với làm; hứa nhiều làm ít; nói một đằng, làm một nẻo; nói trong hội nghị khác, nói ngoài hội nghị khác; nói và làm không nhất quán giữa khi đương chức với lúc về nghỉ hưu. Duy ý chí, áp đặt, bảo thủ, chỉ làm theo ý mình; không chịu học tập, lắng nghe, tiếp thu ý kiến hợp lý của người khác. Tham vọng chức quyền, không chấp hành sự phân công của tổ chức; kén chọn chức danh, vị trí công tác; chọn nơi có nhiều lợi ích, chọn việc dễ, bỏ việc khó; không sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở nơi xa, nơi có khó khăn. Thậm chí còn tìm mọi cách để vận động, tác động, tranh thủ phiếu bầu, phiếu tín nhiệm cho cá nhân một cách không lành mạnh. Vướng vào “tư duy nhiệm kỳ”, chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, có lợi cho mình; tranh thủ bổ nhiệm người thân, người quen, người nhà dù không đủ tiêu chuẩn, điều kiện giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc bố trí, sắp xếp vào vị trí có nhiều lợi ích.

Bên cạnh đó, nghị quyết nhận diện 9 biểu hiện về suy thoái đạo đức, lối sống và 9 biểu hiện về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Chính sự nhận diện này cho thấy Đảng ta đã thể hiện rõ quan điểm và quyết tâm không bao che, dung túng, tiếp tay cho các hành vi đi ngược lại đường lối, chính sách của Đảng; kiên quyết xử lý kỷ luật những cán bộ, đảng viên thoái hóa biến chất, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tham ô, tham nhũng, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”… gây xâm hại cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.

Đề cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu

Nghị quyết 04 đề ra 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Nghị quyết khẳng định vấn đề quan trọng nhất là các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, toàn diện, có hiệu quả các nhóm nhiệm vụ, giải pháp về công tác chính trị tư tưởng, tự phê bình và phê bình, cơ chế, chính sách; kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng và phát huy vai trò của nhân dân, MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội.

Theo nguyên Trưởng Ban Văn hóa - Tư tưởng Trung ương Hà Đăng, so với các nghị quyết trước đây về công tác xây dựng Đảng, Nghị quyết 04 lần này có 3 điểm mới rất đáng ghi nhận. Đó là mới về chủ đề, mới trong những nội dung cốt lõi và đặc biệt là mới trong việc xác định các nhóm nhiệm vụ, giải pháp. Ba điểm mới này cho thấy quyết tâm cao của Ban Chấp hành Trung ương, người vừa là tác giả của nghị quyết, vừa là chủ thể thực hiện và lãnh đạo thực hiện nghị quyết. Đồng thời, đây cũng là mong muốn, kỳ vọng của cán bộ, đảng viên và nhân dân cả nước hiện nay để đấu tranh, đẩy lùi hiệu quả sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Trong các nhiệm vụ, giải pháp về công tác chính trị tư tưởng, tự phê bình và phê bình, Nghị quyết 04 nêu rõ: “Xây dựng và thực hiện có hiệu quả nội dung xây dựng Đảng về đạo đức, trong đó chú trọng xây dựng hệ thống chuẩn mực các mối quan hệ của cán bộ, đảng viên với tổ chức đảng và với nhân dân. Hàng năm, người đứng đầu và từng cán bộ, đảng viên có cam kết rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, không suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; các cấp ủy, tổ chức đảng kiểm tra, giám sát việc thực hiện cam kết của cán bộ, đảng viên ở địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Hoàn thiện và thực hiện nghiêm túc quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương và bí thư cấp ủy các cấp”. Có thể nói rằng, các giải pháp này đã nhấn mạnh đến tính tiền phong, nêu gương của cán bộ lãnh đạo chủ chốt, đặc biệt là người đứng đầu cấp ủy và các cơ quan, đơn vị các cấp trong triển khai thực hiện Nghị quyết 04. Bên cạnh đó, các cấp ủy, tổ chức đảng tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện cam kết - cũng là tính gương mẫu, đi đầu - của cán bộ, đảng viên trong công tác và đạo đức lối sống hàng ngày, càng cho thấy ý nghĩa thiết thực của việc nêu gương. Khi các Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương và bí thư cấp ủy các cấp nghiêm túc thực hiện quy định về trách nhiệm nêu gương thì chắc chắn sẽ tạo hiệu ứng tích cực sâu rộng trong toàn xã hội; tạo đột phá, khởi sắc lớn lao trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Trong các phương châm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Bộ Chính trị nhấn mạnh: “trên trước, dưới sau”; “trong trước, ngoài sau”, đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm theo trước để nêu gương của người đứng đầu và cán bộ chủ chốt các cấp, của cán bộ, đảng viên trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Vì thế, gắn việc triển khai thực hiện Nghị quyết 04 với thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” sẽ ngăn chặn, đẩy lùi được sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vậy.

 NAM THÀNH