Hòa trong không khí cả nước tưng bừng kỷ niệm 40 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4). Hướng tới kỷ niệm 125 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại (19/5) và 70 năm Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam (2/9). Năm nay, chúng ta kỷ niệm 70 năm Ngày chiến thắng phát xít Đức, kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai của Hồng quân Liên Xô - Cuộc chiến tranh khốc liệt nhất trong lịch sử nhân loại.

Cuộc chiến chống phát xít Đức - Ảnh tư liệu

Trong lịch sử có những sự kiện trùng hợp ngẫu nhiên vô cùng thú vị, đó là ngày 30/4/1945 Hồng quân Liên Xô cắm lá cờ chiến thắng trên nóc nhà Quốc hội Đức buộc Đức Quốc Xã ký văn bản đầu hàng vô điều kiện Hồng quân Liên Xô ngày 9/5/1945. Ngày 9/5/1945 trên toàn bộ lãnh thổ Liên Xô tổ chức diễu binh, diễu hành mừng ngày chiến thắng và từ đó đến nay lấy ngày 9/5 là Ngày chiến thắng.

30 năm sau, ngày 30/4/1975 lá cờ chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, kết thúc cuộc đấu tranh lâu dài nhất, ác liệt nhất của Việt Nam. Năm tháng sẽ đi qua nhưng hai thắng lợi vĩ đại của hai quân đội, hai đất nước đánh thắng các thế lực hung bạo nhất của thời đại, mãi mãi là chiến công chói lọi nhất của thế kỷ XX, tác động sâu xa đến tiến trình phát triển lịch sử loài người và tình hữu nghị các dân tộc, trong đó có tình hữu nghị Việt - Nga.

Cách đây 70 năm, ngày 9/5/1945, bằng cuộc chiến đấu dũng cảm vô song và sự hy sinh to lớn, các lực lượng dân chủ hòa bình, đặc biệt là Hồng quân Liên Xô anh hùng đã đập tan chủ nghĩa phát xít Đức, giành lại hòa bình cho nhân dân các nước châu Âu.

Tiếp đó, ngày 8/8/1945, quân đội Xô Viết anh hùng đã tiến công tiêu diệt đội quân Quan Đông tinh nhuệ nhất của Nhật Bản, buộc Nhật phải ký hiệp ước đầu hàng vô điều kiện ngày 15/8/1945, kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai. Một trong những thiên anh hùng ca chói lọi nhất được ghi vào lịch sử nhân loại trong thế kỷ XX.

Để có được thắng lợi huy hoàng trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại, đất nước Xô Viết, nhân dân và quân đội Liên Xô đã chấp nhận những tổn thất to lớn nhất: 27 triệu công dân Xô Viết chết, 30 triệu người bị thương, hàng nghìn thị trấn, thành phố bị tàn phá, hàng chục ngàn làng xóm bị thiêu hủy. Thành phố Leningrad phải chịu 900 ngày đêm vây hãm tàn khốc của phát xít Đức.

Chiến thắng chủ nghĩa phát xít đã tạo điều kiện cho một loạt các nước châu Âu và châu Á vùng lên xóa bỏ ách thống trị thực dân - phát xít, thiết lập chính quyền dân chủ nhân dân.

Ở Việt Nam, thời cơ mở ra từ chiến thắng vĩ đại đánh bại chủ nghĩa phát xít. Tháng 8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã tiến hành thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám lịch sử, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á, mở ra kỷ nguyên tự do độc lập và chủ nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám của nhân dân Việt Nam là một trang chói lọi, vẻ vang nhất trong lịch sử dân tộc, là bước ngoặc của cách mạng Việt Nam. Cách mạng Tháng Tám 1945 đã đập tan phát xít Nhật trong 5 năm, đập tan ách thống trị của thực dân Pháp 87 năm, lật đổ chế độ phong kiến mấy nghìn năm, đưa dân tộc Việt Nam vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do, nhân dân làm chủ đất nước, tiến lên chủ nghĩa xã hội (*).

Thủ tướng Liên bang Nga Medvedev đã nói: “Thế giới phải biết toàn bộ sự thật về chiến tranh vệ quốc vĩ đại và vai trò của quân đội Liên Xô trong việc giải phóng châu Âu khỏi ách xâm lược Đức Quốc Xã. Nếu không có vai trò của Hồng quân không có những hy sinh lớn lao của nhân dân Xô Viết trong chiến tranh thì châu Âu ngày nay hoàn toàn khác, không có một châu Âu hiện đại, thịnh vượng, phồn vinh và phát triển”.

Còn Churchill, Thủ tướng Anh, gửi điện mừng cho Đại nguyên soái Stalin có đoạn viết: “Tôi không có đủ lời bày tỏ sự bái phục của chúng tôi đối với những chiến công xuất sắc mà quân đội của nước ngài giành được trong chiến đấu chống bọn Đức xâm lược. Tôi xin gửi đến ngài lòng biết ơn và lòng kính trọng đối với tất cả những gì nước Nga đã cống hiến trong sự nghiệp chung”.

Những bằng chứng đó không cho phép bất cứ thế lực nào xuyên tạc, sửa lại các sự kiện lịch sử và vai trò của Liên Xô trong thế chiến thứ 2.

Chiến thắng phát xít vĩ đại ngày 9/5/1945 của Hồng quân Liên Xô và quân đồng minh là chiến thắng chung, niềm tự hào chung của các dân tộc trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Người dân Nga mừng kỷ niệm chiến thắng phát xít Đức - Ảnh tư liệu

Ngay cuối năm 1942, Hồng quân Liên Xô chuyển sang phản công bằng nhiều trận đánh lớn, giải phóng nhiều vùng đất đai rộng lớn tạo ra bước ngoặc lớn, giành thế chủ động trên chiến trường. Tháng 10/1944, trong thư gửi cho quốc dân đồng bào, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc dự báo phe xâm lược gần đến ngày tiêu diệt, các đồng minh sắp tranh được thắng lợi cuối cùng. Cơ hội cho dân tộc ta giải phóng chỉ ở trong một năm hoặc năm rưỡi nữa. Thời gian rất gấp, ta phải làm nhanh. Người dự đoán sau chiến thắng của quân đồng minh, sẽ có sự giải giáp quân Nhật, Pháp sẽ trở lại Đông Dương sau khi Nhật đầu hàng. Cuộc tổng khởi nghĩa của ta phải nổ ra giữa thời điểm Nhật đầu hàng, thực dân Pháp chưa kịp quay lại, quân đồng minh chưa kịp đến, ta đứng trên tư thế người chủ mới để làm việc với đồng minh. Đây là thời cơ ngàn năm có một “đem sức ta giải phóng ta”^(*). Đúng như dự báo thiên tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ tối cao của nhân dân Việt Nam được cụ thể bằng đường lối, chủ trương đúng đắn, sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã tạo thế, lực và thời cơ mới, tiền đề vững chắc để dân ta tiến hành tổng khởi nghĩa giành chính quyền 19/8/1945 thành công.

Bài học lớn là đón bắt thời cơ, vận dụng thời cơ khi Hồng quân chiến thắng phát xít Đức và quân phiệt Nhật đối với cách mạng Việt Nam là một thắng lợi vĩ đại của Đảng ta.

70 năm trôi qua nhưng ý nghĩa thời đại và tầm vóc lịch sử của chiến tranh thế giới thứ hai và chiến công của Hồng quân Liên Xô đánh bại chủ nghĩa phát xít vẫn còn nguyên giá trị.

Vì đây là cuộc chiến tranh lớn nhất, tàn khốc nhất thế giới khiến hơn 60 triệu người chết, khoảng 90 triệu người bị thương, tổn thất về vật chất ước tính khoảng 4.000 tỉ đô la. Trong đó, lịch sử đã ghi nhận chiến công hiển hách, tài thao lược về quân sự, sự anh dũng vô song của Hồng quân Liên Xô như trận chiến thắng Stalingrad tháng 7/1942 đến tháng 2/1943 tiêu diệt 35 vạn quân Đức, một trận đánh lớn, tiêu biểu, đi vào lịch sử, đỉnh cao nghệ thuật quân sự và có ý nghĩa xoay chuyển toàn cục, đánh dấu sự thất bại của phe phát xít.

Nhìn lại trận đánh lịch sử bảo vệ Moscow ngày 16/12/1941, khi quân Đức tiến sát Moscow có nơi chỉ cách 20km với kế hoạch đánh chiếm chớp nhoáng Moscow của Hitler; thống chế Goben đã thề độc rằng chiếm được Moscow trước tiên treo cổ Levitan, phát thanh viên nổi tiếng của Đài phát thanh Moscow, sau đó mới treo cổ Stalin. Nhưng với khí phách anh hùng của Hồng quân Liên Xô đã tổ chức phản công dũng mãnh, đẩy lùi và tiêu diệt 40 vạn quân Đức, phá tan kế hoạch đánh chiếm chớp nhoáng Moscow của Hitler. Cuộc chiến đấu bảo vệ Moscow có 6 chiến sĩ tình nguyện Việt Nam tham gia và hy sinh anh dũng, được Nhà nước Xô Viết tuyên dương công trạng.

Kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai mà cao điểm là cuộc đại công phá Berlin. Theo mệnh lệnh của Đại nguyên soái Stalin, Tổng tư lệnh tối cao của quân đội Liên Xô, trong trận quyết chiến này, Liên Xô huy động tới 2,5 triệu quân, 42.000 đại bác và súng cối, 6.200 xe tăng, 8.300 máy bay. Với khí thế hành quân thần tốc, khí phách anh hùng đã tiêu diệt 90 sư đoàn quân Đức với quân số 1,5 triệu tên. Hồng quân thu và phá hủy 1.550 xe tăng, 8.600 đại bác, 4.550 máy bay. Cuộc tấn công như vũ bão vào sào huyệt cuối cùng của phát xít Đức, cắm lá cờ chiến thắng của Hồng quân Liên Xô lên tòa nhà Quốc hội Đức, buộc phát xít Đức đầu hàng vô điều kiện Hồng quân Liên Xô.

Như vậy, Liên Xô là lực lượng đi đầu, lực lượng chủ chốt quyết định thắng lợi, đánh bại chủ nghĩa phát xít, bảo vệ nền văn minh nhân loại trong đại chiến thế giới thứ hai.

Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay có mối quan hệ hữu nghị truyền thống với Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh dày công vun đắp ngay từ những ngày đầu Người bôn ba tìm đường cứu nước - Người đến với Chủ nghĩa Mác-Lênin và chọn đi theo con đường Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại do Lênin lãnh đạo. Nhờ đó, suốt chiều dài của cách mạng Việt Nam, Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay đã giúp đỡ vô cùng to lớn, có hiệu quả từ thời kỳ chiến tranh chống đế quốc, giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng hòa bình.

Thể hiện mới nhất là chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng từ 23 đến 26/11/2014. Tiếp đó, chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Liên bang Nga Medvedev từ ngày 5 đến 7/4/2015. Hai bên tiếp tục khẳng định đưa hợp tác chiến lược toàn diện giữa hai nước lên tầm cao mới. Trong đó, đã ký nhiều hiệp định quan trọng như hợp tác kỹ thuật quân sự, kinh tế, năng lượng, an ninh quốc phòng và các lĩnh vực trụ cột khác.

Tình hình nước Nga hiện nay đã vượt được khó khăn và thách thức do cuộc khủng hoảng Ukraina. Các thế lực thù địch bao vây trừng phạt không làm gì được Nga. Nền kinh tế dần dần ổn định và phục hồi tạo cho nước Nga phát triển độc lập hơn, xã hội đoàn kết hơn.

Trong thời khắc khó khăn, đời sống nhân dân có bị ảnh hưởng nhưng với truyền thống anh hùng của dân tộc Nga vĩ đại, nhân dân Nga tin tưởng và ủng hộ lãnh tụ của mình là Tổng thống Vladimir Putin cao trên 88%. Điều này ít xảy ra trên thế giới. Tổng thống Putin tuyên bố: Việc sát nhập bán đảo Crưm về lại với nước Nga là việc sửa chữa sai lầm của lịch sử.

Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay là cường quốc yêu hòa bình. Các thế lực thù địch từng đùa với nước Nga, một trong những cường quốc hạt nhân hàng đầu thế giới. Các đối tác của nước Nga nên hiểu rằng tốt nhất đừng đùa với nước Nga. Moscow không muốn và không định tham gia vào bất cứ cuộc xung đột quy mô lớn nào, nhưng lực lượng vũ trang Nga sẽ đẩy lùi bất cứ cuộc gây hấn nào vào Nga (*).

Chúng ta tin tưởng với vị thế cường quốc, nước Nga sẽ phát huy vai trò của mình, giữ gìn hòa bình và an ninh trên toàn thế giới.

Nhân dân Việt Nam và nhân loại tiến bộ trên thế giới mãi mãi biết ơn sự hy sinh to lớn của nhân dân Xô Viết và Hồng quân Liên Xô trong thế chiến thứ hai.

-------------------------------

(*) Ý nghĩa thời đại của chiến thắng phát xít Hitler và quân phiệt Nhật Bản, NXB Thông tin Lý luận, xuất bản 1985 trang 192

(*) Hồ Chí Minh toàn tập - tập 3, NXB CTQG H2000, trang 505, 506, 554

(*) Putin: 30/8/2014 giờ GMT phát biểu tại Trại Thanh niên ngoại ô Moscow

NGUYỄN ĐẮC TẤN

Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Việt - Nga tỉnh Phú Yên