Cách đây 83 năm, ngày 5/10/1930, tại xóm Đồng Bé, thôn Phước Long, xã Xuân Long (nay là khu phố Long Bình, thị trấn La Hai), Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở tỉnh Phú Yên được thành lập, gồm 9 đồng chí do đồng chí Phan Lưu Thanh làm Bí thư. Đây là dấu son chói lọi mở đầu cho quá trình đấu tranh cách mạng vô cùng anh dũng, vẻ vang của Đảng bộ và nhân dân Phú Yên…

Trường THCS Phan Lưu Thanh, ngôi trường mang tên người Bí thư Chi bộ Đảng, Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của Phú Yên - Ảnh: X.HIẾU

Trong ký ức của những người dân Đồng Xuân sinh trước năm 1930, La Hai thời kỳ này chỉ là 1 thị trấn nhỏ nằm bên bờ sông Kỳ Lộ hiền hòa. Người dân ở đây hay lam hay làm, cần cù chịu khó và giàu lòng yêu nước. Xóm Đồng Bé ngày ấy thì càng nghèo, chỉ có nhà tranh mái lá. Quê nghèo nhưng người La Hai, Đồng Xuân tinh thần giác ngộ cách mạng rất cao, sục sôi lòng căm thù giặc ngoại xâm. Và một trong những người giác ngộ cách mạng sớm nhất, sớm tiếp thu Chủ nghĩa Mác - Lênin, Cương lĩnh của Đảng Cộng sản là đồng chí Phan Lưu Thanh.

Theo đồng chí Phan Ngọc Bích - một trong những “Hạt giống đỏ” ngày ấy, hiện vẫn đang sống khỏe mạnh, đồng chí Phan Lưu Thanh (còn có tên gọi khác là Thừa Thanh, Hoài Việt…) sinh năm 1906 tại Long Bình (La Hai). Năm 1928, đồng chí tham gia tổ chức Hưng Nghiệp Hội Xã ở La Hai và được giao nhiệm vụ vận động thanh niên đọc sách báo tiến bộ, chấn hưng hàng nội hóa…Năm 1929, đồng chí vào Sài Gòn học ở trường lái xe. Lúc này phong trào “Vô sản hóa” trong các nhà máy, xí nghiệp phát triển mạnh. Được sự dìu dắt của thầy giáo Nguyễn Thương và đồng chí Tư Rèn, đầu năm 1930, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam thuộc Chi bộ Thị Nghè (Sài Gòn). Liền đó, Chi bộ đã cử đồng chí về Phú Yên gây dựng cơ sở cách mạng. Tại quê nhà, đồng chí Phan Lưu Thanh đã giác ngộ một nhóm thanh niên ở vùng La Hai gồm: Nguyễn Hữu Thanh, Phan Ngọc Bích, Bùi Xuân Cảnh, Nguyễn Hữu Tánh, Phan Cao Lâm, Nguyễn Thị Hảo, Nguyễn Điệp trở thành những thanh niên yêu nước để làm nòng cốt sau này. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí Phan Lưu Thanh, trên cơ sở nhóm thanh niên nòng cốt này, các tổ chức như: Hội Thanh niên, Hội Phụ nữ, Nông hội... ra đời hoạt động. Đặc biệt, ngày 5/10/1930, tại nhà đồng chí Phan Lưu Thanh, Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của Phú Yên được thành lập, do đồng chí Phan Lưu Thanh làm Bí thư. Bà Nguyễn Thị Cúc (vợ đồng chí Phan Lưu Thanh) là người có nhiệm vụ cảnh giác và phục vụ mỗi khi Chi bộ họp hoặc cán bộ về làm việc.

Chi bộ Đảng Cộng sản ở La Hai được thành lập là sự kiện chính trị có ý nghĩa lịch sử quan trọng, là dấu son chói lọi mở đầu cho quá trình đấu tranh cách mạng vô cùng anh dũng, vẻ vang của Đảng bộ và nhân dân Phú Yên. Chi bộ ra đời đã nhanh chóng tập hợp, tuyên truyền giác ngộ các tầng lớp nhân dân yêu nước, tiến bộ, phát triển tổ chức cơ sở đảng mạnh mẽ. Chỉ trong vòng chưa đầy 1 năm, từ Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên đã phát triển thành 17 chi bộ với 78 đảng viên. Tháng 1/1931, Tỉnh ủy Phú Yên thành lập, đồng chí Phan Lưu Thanh được bầu làm Bí thư. Hội nghị Tỉnh ủy diễn ra ngay tại nhà ông Nguyễn Phục Hưng (thị trấn La Hai). Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng bộ và Tỉnh ủy Phú Yên, phong trào cách mạng ở Phú Yên ngày càng phát triển mạnh mẽ, rộng khắp. Tại các vùng Đồng Xuân, Sông Cầu, Tuy An, Tuy Hòa…, những đảng viên Cộng sản tổ chức nhiều cuộc mít tinh, biểu tình vạch trần tội ác của bọn thực dân phong kiến đã thu hút đông đảo quần chúng tham gia. Phong trào cách mạng ở Phú Yên, bắt đầu từ dấu son Chi bộ Đảng Cộng sản được thành lập vào ngày 5/10/1930, đã cùng cả nước làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp.

THÁNG 10/2013

La Hai bây giờ nhà cửa mọc lên khang trang, sầm uất; chợ búa hoạt động nhộn nhịp khác xưa rất nhiều. Từ trung tâm thị trấn, nhiều con đường được nâng cấp trải nhựa, bê tông hóa, dẫn đến các khu phố, tỏa đến các xã nối với các huyện Tuy An, Sơn Hòa (Phú Yên), Vân Canh (Bình Định)… Đường trục dọc miền Tây nối liền 3 huyện miền núi của tỉnh rút ngắn khoảng cách với các tỉnh bạn Bình Định, Gia Lai, Đắk Lắk và có thể nay mai sẽ là quốc lộ tạo thêm cơ hội để La Hai thu hút du khách thập phương đến với Di tích lịch sử cấp quốc gia Nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của Phú Yên, đến với không gian mênh mông bóng nước, bồng bềnh hơi sương… và phát triển bền vững.

Xóm Đồng Bé nơi in đậm mốc son lịch sử cũng đã thay da đổi thịt. Con đường đất hẹp dẫn vào khu di tích đã nhường chỗ cho đường bê tông thông thoáng, nhiều người qua lại. Trường THCS Phan Lưu Thanh, ngôi trường mang tên người Bí thư Chi bộ, Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh được xây dựng bề thế, khang trang không chỉ là niềm tự hào của người dân La Hai về sự nghiệp trồng người, ươm mầm những tài năng kế tục truyền thống của những “hạt giống đỏ” mà còn là niềm tự hào chung của người dân Phú Yên. Cách đó không xa là các trường tiểu học, mầm non cũng khang trang, sạch đẹp, ngày ngày ríu rít tiếng trẻ. Anh Đinh Hoàng Tùng, một đảng viên trẻ của quê hương “Hạt giống đỏ”, cho biết: “Tôi rất tự hào khi được sinh ra và lớn lên ở chính nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh. Thế hệ trẻ chúng tôi sẽ kế thừa, tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng, ra sức xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh”.

Trao đổi với chúng tôi trong những ngày đầu tháng 10 này, Bí thư Đảng ủy thị trấn La Hai Võ Ngọc Hà phấn khởi cho biết, năm 2013 là năm thứ ba cán bộ, đảng viên và nhân dân La Hai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị trấn lần thứ XIV (2011-2015). Được sự quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ kịp thời của Huyện ủy, UBND huyện và các cơ quan, ban ngành… Đảng bộ và nhân dân thị trấn La Hai tiếp tục vượt qua khó khăn, thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh. 9 tháng đầu năm, tốc độ tăng giá trị sản xuất toàn xã hội thực hiện đạt hơn 85%, tăng 8% so với cùng kỳ. Trong đó, giá trị sản xuất nông - lâm nghiệp đạt 84%, tăng 15%; giá trị công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp đạt 87%, tăng 2%; thương mại - dịch vụ đạt 86%, tăng 7%; tổng sản lượng lương thực cây có hạt đạt 88%, tăng 11%; thu ngân sách đạt 97%, tăng 5% so với cùng kỳ... Các lĩnh vực văn hóa, y tế, thể dục - thể thao… cũng có sự chuyển biến tích cực; quốc phòng - an ninh tiếp tục được củng cố và giữ vững ổn định. Phó chủ tịch UBND thị trấn La Hai Trần Thị Lê Hồng cho biết: “Năm 2013 thị trấn La Hai tiếp tục giữ vững chuẩn quốc gia về phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập giáo dục THCS, tỉ lệ chuẩn đạt 95%; huy động trẻ 6 tuổi ra lớp đạt 100%, trẻ đúng độ tuổi ra lớp đạt 98,9%; hiệu quả đào tạo đạt 97,6%...”.

Theo ông Võ Ngọc Hà, để đạt được kết quả trên trong thời gian qua, Đảng bộ thị trấn đã tập trung xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh gắn với xây dựng chính quyền, Mặt trận và các hội, đoàn thể ngày càng phát triển. Đảng ủy chú trọng lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, chăm lo công tác an sinh xã hội. Đặc biệt qua triển khai thực hiện việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, đội ngũ cán bộ, công chức thị trấn từng bước nâng cao năng lực; từng đảng viên, nhất là đảng viên giữ các vị trí chủ chốt phát huy được vai trò lãnh đạo, tiên phong, gương mẫu; hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền được nâng cao, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn. Từ đó quần chúng nhân dân càng thêm tin tưởng, thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; nhiều đoàn viên thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên. “Từ đầu năm đến nay, Đảng ủy thị trấn La Hai đã đề nghị Huyện ủy chuẩn y kết nạp 12 quần chúng ưu tú vào Đảng và hiện đang đề nghị 5 trường hợp khác. Đặc biệt, ngoài thành lập Chi bộ Trạm Y tế thị trấn, cuối tháng 9 vừa qua, Huyện ủy đã ra quyết định thành lập Chi bộ Do­anh nghiệp tư nhân Xây dựng Tiến Đức. Đây là chi bộ đảng doanh nghiệp tư nhân đầu tiên ở Đồng Xuân”, ông Võ Ngọc Hà cho biết thêm.

XUÂN HIẾU