Ngày 2/6/2005, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Nghị quyết đề ra mục tiêu xuyên suốt là xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa... Nghị quyết cũng chỉ ra những biện pháp nhằm tạo sự chuyển biến mang tính đột phá trong cuộc đấu tranh bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong giai đoạn đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế.

Hội nghị giao ban công tác kiểm sát - Ảnh: V.TÀI

Song song đó, viện KSND các cấp trong tỉnh đã kiểm sát chặt chẽ hoạt động không khởi tố, khởi tố vụ án hình sự của cơ quan điều tra, đảm bảo việc khởi tố hay không khởi tố có căn cứ, đúng pháp luật. Khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra, viện KSND hai cấp chủ động ban hành bản yêu cầu điều tra. Tỉ lệ án có yêu cầu điều tra được tăng lên từng năm, cụ thể năm 2005 tỉ lệ án có yêu cầu điều tra trên tổng số vụ án khởi tố là 31,4% thì đến năm 2013 tỉ lệ này là 85,6%. Riêng ở cấp tỉnh, tỉ lệ án có yêu cầu điều tra hàng năm trên 95%. Chất lượng giải quyết án không ngừng được nâng cao, hạn chế việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng; số vụ án, bị can đình chỉ điều tra vì không phạm tội rơi vào những vụ án bị can nhận tội thay, các trường hợp đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự đảm bảo đúng pháp luật, đúng đối tượng, không để xảy ra trường hợp hình sự hóa quan hệ dân sự, kinh tế. Tỉ lệ giải quyết án trung bình hàng năm của cơ quan điều tra hai cấp đạt 78,7%; viện KSND hai cấp đã truy tố 3.010 vụ, 4.968 bị can, tỉ lệ giải quyết án đạt 99,7%.

Quán triệt và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 49-NQ/TW, Chỉ thị của Viện trưởng Viện KSND tối cao về chủ trương “Nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp”, trong thời gian qua, viện KSND 2 cấp và huyện đã có nhiều cố gắng trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, phối hợp chặt chẽ với tòa án tổ chức xét xử các vụ án hình sự theo yêu cầu cải cách tư pháp, bảo đảm việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội.

Với tinh thần “tranh tụng dân chủ” theo Nghị quyết 08-NQ/TW và Nghị quyết 49-NQ/TW, thời gian qua, các kiểm sát viên thâm nhập, nghiên cứu nắm vững hồ sơ vụ án nên khi thực hành quyền công tố tại phiên tòa đã làm tốt nhiệm vụ đại diện, chủ động tham gia xét hỏi, đưa ra những chứng cứ để chứng minh tội phạm, làm rõ hành vi phạm tội của bị cáo, bảo vệ cáo trạng truy tố, bảo đảm việc truy tố đúng người đúng tội, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, bảo đảm việc xét xử của tòa án đúng pháp luật, nghiêm minh, kịp thời, góp phần tích cực để hội đồng xét xử tuyên bản án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị tại địa phương.

Qua thực tiễn 8 năm thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, Viện KSND tỉnh Phú Yên rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

Một là, xác định rõ lộ trình, có trọng tâm, trọng điểm và bước đi thích hợp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ cải cách tư pháp. Nắm vững 8 điểm mới mang tính chiến lược của Nghị quyết số 49-NQ/TW, từ đó xác định lộ trình phù hợp nhằm bảo đảm đưa nghị quyết vào cuộc sống, đáp ứng đúng nhu cầu thực tế. Trong đó, mỗi điểm cần phải có lộ trình và có cách làm riêng nhưng phải đồng bộ, thống nhất, phù hợp mới tạo được bước đi vững chắc trong quá trình tổ chức thực hiện.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng là nhân tố quyết định đối với công tác cải cách tư pháp. Các cấp ủy đảng phải quán triệt, nắm vững nội dung Chiến lược cải cách tư pháp để cụ thể hóa thành chương trình, kế hoạch và chỉ đạo triển khai thực hiện kịp thời trên cơ sở bám sát quy chế làm việc của mình và nhiệm vụ của ngành.

Ba là, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thực hiện tốt Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và cuộc vận động xây dựng đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên “Vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”.

Bốn là, phát huy đúng nhân tố con người là khâu then chốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả của mọi hoạt động. Do đó, phải kiện toàn đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên, phải trang bị đầy đủ các điều kiện cần và đủ để mỗi cán bộ phát huy tốt năng lực và trách nhiệm cá nhân đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Tăng cường cơ sở vật chất, ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động kiểm sát vì xu hướng phát triển không ngừng của khoa học, kỹ thuật là điểm tựa, động lực cho mọi hoạt động đạt hiệu quả, năng suất cao.

NGUYỄN HỮU PHÚC

Tỉnh ủy viên, Viện trưởng Viện KSND tỉnh