Huyện Sơn Hòa đang triển khai đề án “Bảo tồn và phát huy một số giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số huyện Sơn Hòa gắn với hỗ trợ phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Nguyễn Đình An, Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa xung quanh đề án này.

* Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng, thế mạnh văn hóa truyền thống các DTTS của huyện Sơn Hòa?

Ông Nguyễn Đình An

- Huyện Sơn Hòa có 14 dân tộc anh em cùng sinh sống; trong đó dân tộc thiểu số (DTTS) trên 22.000 người, chiếm khoảng 34% dân số; chủ yếu là dân tộc Ê Đê, Chăm, Ba Na, Tày, Gia Rai... Đồng bào DTTS trên địa bàn huyện có kho tàng văn hóa dân gian đa dạng, giàu bản sắc văn hóa vật thể và phi vật thể. Về nghệ thuật kiến trúc có nhà dài, nhà sàn, nhà mồ.

Ngành nghề truyền thống có dệt vải, đan đát, rèn, làm gốm, làm trang sức bạc, rượu cần... Về ẩm thực có các món ăn lấy nguyên liệu từ thiên nhiên, đậm đà hương vị đặc trưng. Về văn học nghệ thuật dân gian có nhiều thể loại dân ca, sử thi, hát ru, diễn tấu cồng chiêng, múa dân gian, múa xoang… Về tín ngưỡng, lễ hội có các vị thần giữ vai trò đặc biệt trong đời sống tâm linh...

* Thế mạnh về văn hóa truyền thống sẽ tạo cho địa phương những lợi thế gì để phát triển du lịch, thưa ông?

- Với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở bảo vệ và khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên, văn hóa gắn với phát triển du lịch, thời gian qua, các nhà nghiên cứu đã tổ chức nhiều cuộc điều tra, sưu tầm, phục dựng một số giá trị văn hóa phi vật thể và các lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS.

Tiêu biểu như lễ hội đâm trâu, lễ cúng bỏ mả, lễ cúng bến nước, lễ cúng về nhà mới... Địa phương cũng mở các lớp dạy tiếng Ê Đê, dạy dệt vải, thi bắn nỏ, cà kheo, trình diễn trang phục, trình tấu cồng chiêng, múa xoan... cho người dân địa phương.

Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho một số nhà đầu tư phát triển các mô hình dịch vụ phục vụ khách tham quan du lịch ở một số địa phương; phối hợp với Sở VH-TT-DL tổ chức hội thảo du lịch, đầu tư xây dựng, nâng cấp, công nhận, tổ chức quản lý một số di tích lịch sử văn hóa có điều kiện thu hút khách tham quan, du lịch và xây dựng đề án kết nối tuyến du lịch phía Tây Phú Yên trong năm 2020…

Nhờ vậy, doanh thu về thương mại, dịch vụ và lượng khách tham quan, du lịch trên địa bàn huyện hàng năm đều có sự tăng trưởng khá.

Người dân xã Suối Trai (huyện Sơn Hòa) dạy nghề dệt thổ cẩm truyền thống cho thế hệ trẻ. Ảnh: NGÔ XUÂN

* Được biết, với những tiềm năng, thế mạnh về văn hóa truyền thống như trên, huyện đang triển khai đề án “Bảo tồn và phát huy một số giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số huyện Sơn Hòa gắn với hỗ trợ phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Ông có thể cho biết cụ thể về đề án này?

- Mục tiêu tổng quát của đề án này nhằm thực hiện có hiệu quả các nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc. Việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các DTTS đi đôi với nâng cao vai trò của các chủ thể văn hóa và xây dựng ý thức cộng đồng, xã hội; đa dạng hóa các sản phẩm phục vụ phát triển du lịch, tạo thêm việc làm, thu nhập cũng như nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Cụ thể, trong năm 2021, huyện Sơn Hòa sẽ khởi công xây dựng Nhà văn hóa truyền thống các dân tộc của huyện với 2 chức năng: là nơi trưng bày giới thiệu các giá trị lịch sử văn hóa truyền thống các DTTS trên địa bàn huyện, truyền thống cách mạng của đảng bộ và nhân dân trong huyện. Đồng thời, đây cũng sẽ là nơi thể hiện tình cảm, sự tri ân của Đảng bộ, nhân dân Sơn Hòa đối với cố Luật sư, Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ.

Đề án cũng nhằm hướng đến tổ chức truyền dạy nghề dệt, đan đát thủ công và sử dụng nhạc cụ cồng chiêng, múa xoan, hát dân ca; xây dựng đội văn nghệ dân gian và hướng dẫn con em người DTTS biết sử dụng một số loại nhạc cụ dân tộc, hát dân ca, dân vũ trong các ngày lễ hội truyền thống.

Từ năm 2022-2025, đề án sẽ hướng đến thực hiện các mục tiêu: tổ chức Ngày hội Văn hóa thể thao và du lịch huyện theo định kỳ 5 năm 2 lần; hỗ trợ 2 xã Cà Lúi và Suối Trai nâng cao chất lượng các lễ hội văn hóa truyền thống của các DTTS. Địa phương cũng sưu tầm thêm nhiều hiện vật; tổ chức trưng bày, giới thiệu các di sản văn hóa các dân tộc, lịch sử cách mạng Đảng bộ huyện.

* Để đạt được các mục tiêu trên, huyện Sơn Hòa sẽ có những giải pháp gì, thưa ông?

- Đề án này sẽ nghiên cứu lựa chọn để bảo tồn, phát huy một số giá trị văn hóa tiêu biểu, đặc sắc của đồng bào DTTS phù hợp với giai đoạn hiện nay, nhằm tạo ra môi trường văn hóa vừa truyền thống, vừa hiện đại.

Trước mắt, huyện Sơn Hòa lựa chọn thôn Xây Dựng (xã Suối Trai) để hình thành làng văn hóa truyền thống và phát triển du lịch cộng đồng; hướng dẫn, vận động người dân chủ động gìn giữ không gian sinh hoạt văn hóa gồm nhà ở, trang phục, ẩm thực, tín ngưỡng, lễ hội, phong tục tập quán… Tổ chức các lớp truyền dạy về nghệ thuật trình diễn, ngữ văn dân gian, tri thức dân gian; liên kết với các đơn vị lữ hành tổ chức tour du lịch làng nghề kết hợp với tour du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp.

Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về giá trị của các di sản văn hóa và vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt là xây dựng các sản phẩm du lịch phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của địa phương; qua đó thu hút phát triển du lịch, tạo thêm việc làm nâng cao thu nhập của người dân.

Đồng thời, địa phương cũng tổ chức đào tạo, nâng cao trình độ quản lý đối với cán bộ cơ sở, đặc biệt là cán bộ DTTS; sưu tầm các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, một số sản phẩm nghề truyền thống, nhạc cụ truyền thống... Mở các lớp truyền dạy về nghệ thuật trình diễn, hát dân ca, đan đát, dệt vải, sử dụng nhạc cụ dân tộc cho học sinh trường dân tộc nội trú và cán bộ cơ sở…

Đề án cũng hướng đến xây dựng đội văn nghệ dân gian truyền thống của huyện; mà nòng cốt là học sinh trường dân tộc nội trú. Tổ chức các hoạt động hướng dẫn con em người DTTS sử dụng cồng chiêng, sáo, múa dân gian, hát dân ca… Hỗ trợ tổ chức và nâng cao chất lượng Liên hoan Văn hóa các dân tộc xã Cà Lúi và Ngày hội Văn hóa truyền thống xã Suối Trai để bảo tồn nghề dệt vải, đan đát thủ công. Hỗ trợ các doanh nghiệp, nghệ nhân tham gia các hội chợ, triển lãm để giới thiệu, quảng bá sản phẩm.

Khuyến khích, tạo điều kiện tổ chức trình diễn nghề truyền thống, bán các sản phẩm nghề truyền thống phục vụ khách du lịch tại các hoạt động văn hóa của huyện. Liên kết xây dựng và phát triển các tour du lịch kết nối giữa các vùng nhằm tạo điều kiện giới thiệu, phát triển du lịch cộng đồng các DTTS, nhất là kết nối tour giữa vùng cao nguyên Vân Hòa - thị trấn Củng Sơn - xã Suối Trai...

* Xin cảm ơn ông!

NGÔ XUÂN (thực hiện)