“Công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (QTHCLS) là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thể hiện sâu sắc đạo lý, truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc đối với công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ. Công tác này ở tỉnh ta trong thời gian qua đã đạt được kết quả quan trọng, nhưng cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa để đáp ứng sự mong mỏi của thân nhân liệt sĩ và tình cảm của nhân dân”.

Tại hội nghị rút kinh nghiệm kết luận địa bàn, thực hiện lập bản đồ tìm kiếm, QTHCLS vừa được tổ chức vào đầu tuần này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phan Đình Phùng, Trưởng Ban chỉ đạo (BCĐ) 515 tỉnh đã phát biểu như vậy và cho biết: Những năm qua, các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh đã quán triệt, thực hiện nghiêm Chỉ thị 24, ngày 15/5/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) về tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, QTHCLS đến năm 2020 và những năm tiếp theo; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của BCĐ quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS. Công tác thông tin tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ (LS), mộ liệt sĩ (MLS) được đẩy mạnh, tạo sự đồng thuận cao trong các cấp, ngành, tầng lớp nhân dân.

Kết quả thực hiện điểm ở huyện Tuy An

Là địa bàn có vị trí chiến lược rất quan trọng của tỉnh, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, huyện Tuy An là căn cứ địa vững chắc của chiến tranh nhân dân. Trong thời gian này, hàng ngàn người con ưu tú của Tuy An, của Phú Yên và trên khắp mọi miền Tổ quốc đã anh dũng chiến đấu và hy sinh trên mảnh đất này.

Ông Phạm Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch UBND kiêm Trưởng BCĐ 24 huyện Tuy An cho biết: Từ sau ngày đất nước thống nhất đến nay, công tác tìm kiếm, QTHCLS luôn được Đảng bộ, chính quyền, Mặt trận và các cấp, ngành của huyện quan tâm, đặt lên hàng đầu và đạt được những kết quả quan trọng.

Thực hiện Hướng dẫn 2598, ngày 14/3/2018 của BCĐ 515 quốc gia về lập bản đồ tìm kiếm, QTHCLS; được BCĐ 515 tỉnh chọn là địa phương tổ chức thực hiện điểm để rút kinh nghiệm chung, Huyện ủy, UBND và BCĐ 24 huyện Tuy An đã lãnh đạo, chỉ đạo, quán triệt và triển khai thực hiện đạt được một số kết quả ban đầu.

Nổi bật là, công tác tuyên truyền được tiến hành bằng nhiều hình thức, trong đó hình thức phát phiếu đến hộ gia đình để người dân cung cấp thông tin về LS và MLS là cách làm mới. Theo đó có 3.604 phiếu được phát ra và thu về 2.778 phiếu (đạt 77%), nhiều phiếu thu được những thông tin có giá trị.

Kết quả, Tuy An đã tiếp nhận danh sách liệt sĩ (DSLS) trong quân đội (trong và ngoài tỉnh) hy sinh, an táng ban đầu trên địa bàn huyện do cấp trên chuyển giao và rà soát, đối chiếu, cập nhật, bổ sung tổng hợp phân tách, chuyển giao cho 16 xã, thị trấn: 1.403 LS. Huyện cũng đã hoàn thiện DSLS địa phương quản lý: 2.968 LS. Trong đó, DSLS địa phương hy sinh, an táng ban đầu trên địa bàn huyện: 1.783 LS; còn lại là DSLS các đơn vị khác. Đồng thời tổng hợp kết quả tiếp nhận và rà soát, hoàn thiện DSLS hy sinh, an táng ban đầu trên địa bàn huyện và phân tách chuyển giao cho 16 xã, thị trấn: 3.067 LS.

Cũng theo ông Phạm Ngọc Thanh, đến ngày 12/6, huyện Tuy An đã tổ chức xong hội nghị kết luận địa bàn cấp huyện. Theo đó, trong tổng số 3.067 LS hy sinh, an táng trên địa bàn huyện, có 1.459 LS chưa tìm kiếm quy tập trên địa bàn; đã xác minh kết luận không chôn cất ban đầu trên địa bàn và đã xác minh nhưng chưa có thông tin chính xác để kết luận có hoặc không chôn cất ban đầu trên địa bàn huyện triển khai lập bản đồ tìm kiếm 29 LS. Qua thống kê, kiểm đếm mộ LS trong nghĩa trang trên địa bàn huyện là 2.150 phần mộ.

“Tuy An là huyện có địa bàn rộng, địa hình rừng núi phức tạp. Trải qua thời gian, bởi tác động của thiên nhiên và con người đã làm thay đổi địa hình, địa vật. Cùng với đó, lực lượng cung cấp thông tin tuổi cao, trí nhớ giảm dễ nhầm lẫn trong quá trình cung cấp thông tin đã ảnh hưởng đến kết luận địa bàn. Việc lập bản đồ tìm kiếm, QTHCLS càng về sau càng khó khăn”, ông Thanh chia sẻ.

Khó khăn chung

Khó khăn của huyện Tuy An trong công tác lập bản đồ tìm kiếm, QTHCLS cũng là khó khăn chung của các địa phương. Đến nay, những HCLS chưa được tìm kiếm, quy tập về nghĩa trang chủ yếu do: Nơi hy sinh trên giấy báo tử rộng hoặc không có thông tin; các thông tin tiếp nhận, thu thập về LS, MLS ngày càng ít, độ chính xác không cao; số lượng HCLS trước đây được quy tập đưa về nghĩa trang hầu hết là MLS khuyết danh; không có hồ sơ mộ chí, danh sách trích ngang lưu trữ, ghi chép không cụ thể, thất lạc nên khó khăn trong việc xác định phần MLS ở thực địa đã được quy tập hay chưa quy tập và không xác định được danh tính của LS còn khuyết danh ở nghĩa trang.

Mặt khác, sau khi kết thúc chiến tranh, công tác QTHCLS được giao theo từng địa phương tổ chức quy tập, nhưng do nhiều tổ chức, cá nhân cùng tham gia quy tập và bàn giao đồng loạt; một phần là do di chuyển từ nghĩa trang của xã lên nghĩa trang của huyện. Do đó, MLS được quy tập vào nghĩa trang nhưng còn thiếu thông tin hoặc không có thông tin còn nhiều.

Thượng tá Nguyễn Văn Huynh, Chính trị viên Ban CHQS, Phó Trưởng Ban thường trực BCĐ 24 TP Tuy Hòa cho biết: Ngoài Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh, trên địa bàn thành phố còn có một số nghĩa trang liệt sĩ cấp xã và hai MLS tập thể. Với hai MLS này rất khó xác định chính xác danh tính của từng LS.

Mặt khác, địa danh Tuy Hòa trước đây gồm Tuy Hòa 1 và Tuy Hòa 2; còn TX Tuy Hòa bao gồm cả TP Tuy Hòa và huyện Phú Hòa hiện nay, nên thông tin về LS và MLS chỉ ghi chung chung là “Tuy Hòa” thì việc xác định địa danh cụ thể vô cùng khó khăn. Cũng có trường hợp một LS nhưng có tên ở hai địa phương khác nhau…

Sau Tuy An, đến nay, huyện Phú Hòa đã có 41/41 thôn (buôn), khu phố và 9/9 xã, thị trấn tổ chức xong hội nghị kết luận địa bàn phục vụ lập bản đồ tìm kiếm, QTHCLS. Ông Đinh Công Thạch, Phó Chủ tịch UBND kiêm Trưởng BCĐ 24 huyện Phú Hòa cho biết: Song song với những kết quả đã đạt được, trong quá trình triển khai thực hiện Hướng dẫn 2598 của BCĐ 515 quốc gia trên địa bàn huyện Phú Hòa cũng gặp rất nhiều khó khăn.

Đơn cử, việc cất bốc, QTHCLS trước đây khi đưa về nghĩa trang và bàn giao cho thân nhân LS quản lý tiến hành chưa khoa học, không lưu trữ hồ sơ, không vẽ lại sơ đồ mộ chí đã quy tập. Việc lưu trữ hồ sơ LS địa phương tại bộ phận thương binh - xã hội qua nhiều thời kỳ không kịp thời cập nhật, bổ sung những thông tin cần thiết.

Hay như một số địa danh cũ trước năm 1975 trong giấy tờ để lại, trong khi nhiều địa phương đã chia tách, thay tên gọi mới nên rất khó xác định khu vực LS hy sinh, chôn cất ban đầu trên địa bàn để làm cơ sở kết luận địa bàn, vẽ bản đồ tìm kiếm…

LẠC HỒNG