Ngày 12/12/2013, Bộ Chính trị ký Quyết định số 217-QĐ/TW về việc ban hành “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội”. Có thể khẳng định rằng, sự ra đời của quy chế này là kết quả thể hiện ý chí và nguyện vọng của nhân dân, là sự hòa quyện giữa ý Đảng, lòng dân trong quá trình triển khai và cụ thể hóa cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”…
Giám sát, phản biện xã hội là nhiệm vụ quan trọng của Mặt trận và các đoàn thể được UBMTTQ Việt Nam nhấn mạnh trong công tác năm 2014 - Ảnh: H.CHƯƠNG
GÓP PHẦN XÂY DỰNG ĐẢNG, NHÀ NƯỚC TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH
Theo “Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội”, “giám sát” là việc theo dõi, phát hiện, xem xét; đánh giá, kiến nghị nhằm tác động đối với cơ quan, tổ chức và cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, công chức, viên chức nhà nước về việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Còn “phản biện xã hội” là việc nhận xét, đánh giá, nêu chính kiến, kiến nghị đối với dự thảo các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. “Giám sát và phản biện xã hội” là giám sát và phản biện của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội. Còn “cơ quan, tổ chức” là cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan đảng, cơ quan nhà nước, các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp.
Về mục đích, tính chất của giám sát và phản biện xã hội, quy chế nêu rõ: Giám sát nhằm góp phần xây dựng và thực hiện đúng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các chương trình kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm, yếu kém và kiến nghị sửa đổi, bổ sung các chính sách cho phù hợp; phát hiện, phổ biến những nhân tố mới, những mặt tích cực; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh. Phản biện xã hội nhằm phát hiện những nội dung còn thiếu, chưa sát, chưa đúng, chưa phù hợp trong các văn bản dự thảo của các cơ quan Đảng, Nhà nước; kiến nghị những nội dung thiết thực, góp phần bảo đảm tính đúng đắn, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và tính hiệu quả trong việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân; phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội.
Theo quy chế, nguyên tắc giám sát và phản biện xã hội bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, pháp luật, Điều lệ MTTQ Việt Nam và điều lệ các đoàn thể chính trị - xã hội; có sự phối hợp chặt chẽ giữa MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội với các cơ quan, tổ chức có liên quan; không làm trở ngại các hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát và phản biện xã hội; bảo đảm dân chủ, công khai, khách quan và mang tính xây dựng; tôn trọng các ý kiến khác nhau, nhưng không trái với quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thành viên, đoàn viên, hội viên, lợi ích quốc gia, dân tộc.
Chủ thể giám sát và phản biện xã hội là MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội từ Trung ương đến cơ sở, bao gồm: MTTQ Việt Nam, Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội LHPN Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
Quy chế quy định cụ thể đối tượng, nội dung, phạm vi và phương pháp giám sát; quyền và trách nhiệm trong giám sát. Đồng thời, quy định rõ đối tượng, nội dung, phạm vi, phương pháp phản biện xã hội, quyền và trách nhiệm trong phản biện xã hội.
SỚM ĐƯA QUY CHẾ ĐI VÀO CUỘC SỐNG
Để thực hiện tốt các nội dung trên, quy chế yêu cầu MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức, bộ máy, cán bộ; tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng về giám sát và phản biện xã hội cho đội ngũ cán bộ. Đặc biệt, quy chế khẳng định: Tổ chức, cá nhân có hành vi trả thù, trù dập, cản trở tổ chức, cá nhân giám sát, phản biện xã hội hoặc bao che cho người có hành vi trả thù, trù dập, cản trở hoặc can thiệp trái quy định của quy chế thì tùy theo mức độ vi phạm mà bị xử lý theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Những hành vi lợi dụng quyền giám sát và phản biện xã hội làm cản trở hoạt động, gây tổn hại đến uy tín hoặc danh dự của cơ quan, tổ chức, cá nhân đều bị xử lý theo quy định của Đảng và pháp luật, Điều lệ MTTQ Việt Nam và điều lệ các đoàn thể chính trị - xã hội.
Rõ ràng, quy chế là điều kiện, là công cụ để MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội từ Trung ương đến cơ sở thực hiện tốt hơn vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, là phương thức để mở rộng dân chủ và phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tại hội nghị cán bộ lãnh đạo toàn tỉnh quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) tổ chức vào ngày 3/1 vừa rồi, đồng chí Đào Tấn Lộc, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh, đã đề nghị các cấp, các ngành sớm tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện quy chế, góp phần để các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được cụ thể hóa kịp thời và thực hiện đúng trong thực tiễn. Vì thế, vấn đề đặt ra là UBMTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội trong tỉnh cần khẩn trương chuẩn bị, tiến hành tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng về giám sát và phản biện xã hội cho đội ngũ cán bộ để triển khai thực hiện quy chế, đưa chủ trương của Đảng đi vào cuộc sống. Qua đó, góp phần củng cố, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, ngày càng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
THÁI HỒNG
