Cảnh sát biển Việt Nam CSBVN được thành lập ngày 28-8-1998 theo Pháp lệnh Lực lượng CSBVN ngày 28-3-1998 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khoá X và Nghị định số 53/1998 NĐ-CP ngày 21-7-1998 của Chính phủ, nhằm đáp ứng yêu cầu tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước trên các vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
CHỨC NĂNG
CSBVN là một trong các lực lượng vũ trang của nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN), được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Hải quân. Đây là lực lượng chuyên trách thực hiện chức năng quản lý về an ninh, trật tự an toàn và bảo đảm việc chấp hành pháp luật của Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập trên các vùng biển và thềm lục địa của nước CHXHCNVN.
NHIỆM VỤ
Trên các vùng biển và thềm lục địa của nước CHXHCNVN, lực lượng CSBVN có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập để bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, bảo vệ tài nguyên, phòng chống ô nhiễm môi trường, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn; phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh chống các hành vi vận chuyển trái phép người và vận chuyển, mua bán trái phép hàng hoá, vũ khí, chất nổ, chất ma tuý và các chất kích thích, chống các hành vi buôn lậu, cướp biển và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Hai là, thực hiện việc hợp tác quốc tế trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập để góp phần vào việc giữ gìn an ninh, trật tự, hoà bình và ổn định trên các vùng biển trong khu vực và quốc tế.
Ba là, thu thập, xử lý kịp thời và thông báo cho cơ quan chức năng các thông tin cần thiết, phối hợp với các lực lượng khác bảo vệ tài sản của Nhà nước, tính mạng, tài sản của người và phương tiện hoạt động hợp pháp trên các vùng biển và thềm lục địa Việt Nam; tham gia tìm kiếm cứu nạn và khắc phục các sự cố trên biển; phối hợp với các đơn vị khác của lực lượng vũ trang để bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia trên các hải đảo, vùng biển thuộc lãnh thổ của nước CHXHCNVN.
QUYỀN HẠN
Khi phát hiện người và phương tiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập, lực lượng CSBVN có quyền kiểm tra, kiểm soát; nếu có hành vi vi phạm thì quyết định xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật, buộc người và phương tiện đó phải chấm dứt hành vi vi phạm, rời khỏi vùng nước đang hoạt động hoặc rời khỏi vùng biển Việt Nam; bắt giữ người và phương tiện phạm pháp xử lý theo quy định của pháp luật.
Trong trường hợp người và phương tiện vi phạm pháp luật không chịu tuân thủ hiệu lệnh, chống đối hoặc cố tình bỏ chạy thì lực lượng CSBVN có quyền cưỡng chế, thực hiện quyền truy đuổi hoặc các quyền khác theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập.
Trong trường hợp cấp thiết phải đuổi bắt người và phương tiện vi phạm pháp luật, cấp cứu người bị nạn, ứng phó với sự cố môi trường nghiêm trọng thì lực lượng CSBVN được quyền huy động người, phương tiện của các tổ chức, cá nhân Việt Nam, nhưng phải hoàn trả ngay khi tình thế cấp thiết chấm dứt. Trong trường hợp các phương tiện được huy động bị hư hỏng hoặc bị mất thì đơn vị CSBVN có trách nhiệm bồi thường, người được huy động mà bị thương hoặc bị chết thì được giải quyết theo chính sách của Nhà nước. Trong tình thế cấp thiết, nếu không huy động được người, phương tiện của các tổ chức, cá nhân Việt Nam hoặc đã huy động nhưng vẫn chưa giải quyết được tình thế này, thì lực lượng CSBVN có thể yêu cầu người, phương tiện nước ngoài hoạt động trên các vùng biển và thềm lục địa của Việt Nam giúp đỡ theo quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế có liên quan mà CHXHCNVN ký kết hoặc gia nhập.
Trong các trường hợp sau đây thì CSB được quyền nổ súng: Khi người vi phạm dùng vũ khí chống trả, dùng các biện pháp khác trực tiếp đe dọa tính mạng và an toàn phương tiện của CSBVN; khi truy đuổi người và phương tiện có hành vi vi phạm nghiêm trọng, nếu không dùng vũ khí thì người và phương tiện đó có thể chạy thoát; để bảo vệ công dân khi bị người khác trực tiếp đe doạ tính mạng.
THẨM QUYỀN
Trong các vùng biển và thềm lục địa Việt
Trong các lĩnh vực an ninh, trật tự an toàn, hải quan, thuế thương mại, bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản, kiểm dịch động thực vật và các hành vi vi phạm hành chính thuộc các lĩnh vực khác có liên quan trên các vùng biển và thềm lục địa của Việt Nam, lực lượng CSBVN xử phạt vi phạm hành chính theo các Nghị định của Chính phủ đã ban hành về các lĩnh vực đó.
CSBVN có thể phạt cảnh cáo, tịch thu tang vật, phương tiện…, phạt tiền lên đến 500 triệu đồng (tuỳ theo mức độ vi phạm và thẩm quyền của người ra quyết định xử phạt).
CSBVN cũng được quyền tiến hành các hoạt động điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự.
XUÂN HIẾU (giới thiệu)
