Hàng trăm người từ các nơi đổ về rừng Hòn Ké, Lồ Ô thuộc địa phận xã Sông Hinh (huyện Sông Hinh) để đào, đãi vàng trái phép. Hoạt động này diễn ra cả ngày lẫn đêm, hậu quả là rừng bị băm nát, còn khoáng sản thì bị “chảy máu”.
Vàng tặc vác bao đá vàng tháo chạy. - Ảnh: X.HUY
THEO DẤU VÀNG TẶC
Từ ngã ba Sơn Giang (xã Sơn Thành Tây, huyện Tây Hòa), chúng tôi trực chỉ thẳng tiến đến bãi vàng Suối Bùn, Hòn Ké (xã Sông Hinh, huyện Sông Hinh). Vào mùa nắng, đường lên bãi vàng có tới 5 - 6 ngả, còn mùa mưa gần như chỉ có con đường độc đạo từ ngã ba Sơn Giang là đi lại được. Lần theo sự chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi băng qua con đường lổm chổm đá dăm vắt ngang lòng hồ thủy điện Sông Hinh để xâm nhập vào rừng Hòn Ké, Lồ Ô (theo cách gọi của dân địa phương). Từ bìa rừng, con đường đất đỏ nối dài vào khu khai thác vàng khá thoáng nhưng nát bấy nên từ lúc này trở đi, chúng tôi chỉ có thể di chuyển bằng cách vừa dắt vừa đẩy xe. Cứ đi vài chục mét, xe lại gặp những vũng nước bùn to như cái ao, ngập hơn nửa bánh xe nên nhiều lần chúng tôi phải xuống xe, hì hục cạy bùn để khỏi đứng bánh. Trên đường đi, chúng tôi gặp từng tốp vàng tặc cúi gầm mặt đi bộ, trên lưng là những bao đá mới khai thác từ hầm lên; tiếp đến là những đoàn xe máy chở lương thực, nước uống, bình ắc quy, máy khoan… tiếp tế cho vàng tặc. Thấy chúng tôi là người lạ, một người nói giọng Bắc đến thăm dò:
- Đi đâu đây mấy chú.
- Tụi em nghe nói bãi mới mở, muốn vô tìm việc làm.
- Việc gì trong này, mấy hôm trước có lực lượng vô quét hết rồi, chỉ còn mấy đứa phát rẫy chơi thôi.
Vừa nói, người này vừa huýt sáo, lập tức xuất hiện bảy, tám người cảnh giới lăm lăm rựa và xẻng, tiến đến. Thấy động, chúng tôi lập tức rồ máy vọt đi.
Do không biết đường, lại gặp hàng chục nhánh rẽ cắt ngang, xẻ dọc nên chúng tôi phải xuống xe, định hình xem con đường nào có nhiều vết xe thì đi tiếp. Vượt qua 2km, chúng tôi gặp một số người dân ở xã Sơn Thành Tây trên đường về từ bãi khai thác vàng nên nhờ dẫn đường và bảo vệ.
RỪNG BỊ “XẺ THỊT”, KHOÁNG SẢN “CHẢY MÁU”
Sau gần 1 giờ đồng hồ băng rừng, vượt suối, cuối cùng chúng tôi cũng tiếp cận được bãi vàng Hòn Ké, Lồ Ô thuộc khu vực Suối Bùn (xã Sông Hinh) giáp ranh với địa bàn buôn Thung (xã Đức Bình Đông). Một cảnh tượng hãi hùng diễn ra trước mắt, nhóm phóng viên tác nghiệp phải mất gần 10 phút mới trấn tĩnh lại tinh thần. Tưởng đội kiểm tra liên ngành, hàng trăm vàng tặc vứt bỏ cuốc, xẻng, dụng cụ đào đãi vàng tháo chạy tán loạn làm náo động cả cánh rừng. Theo quan sát của chúng tôi, cả một diện tích sườn đồi chừng 3ha, dài hơn 1km bị đào xới hàng trăm hầm hố lớn nhỏ có độ sâu từ 10 - 30m theo kiểu hầm ếch. Bên trên hàng trăm đống đất đá ngổn ngang như một công trường. Xung quang có đến gần chục héc ta rừng, gỗ có đường kính từ 10cm trở lên bị chặt phá, băm nát để nhường chỗ trống cho việc đào đãi vàng. Một vàng tặc mới vào nghề ở xã Sơn Thành Tây cho hay: “Nghe tin ở đây có trữ lượng vàng lớn nên tôi mới vào đây tìm việc. Vì chưa có kinh nghiệm nên mỗi ngày kiếm được khoảng 300.000 đồng. Những người có kinh nghiệm kiếm cả triệu đồng/ngày”.
Toàn cảnh “đại công trường” khai thác vàng trái phép - Ảnh: P.NAM
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, tại khu vực này có ba bãi vàng, mỗi bãi có 200-300 người tham gia đào đãi suốt ngày đêm. Ông N. V. H tự giới thiệu ở buôn Thung, xã Đức Bình Đông tham gia đào đãi vàng ở đây phân trần: “Bây giờ ăn thua gì, cách đây vài tháng, nơi này không khác gì một xóm nhỏ. Lều trại dày đặc, mọi người thi nhau đào bới tìm vàng. Về đêm hoạt động này diễn ra rầm rộ hơn, có thời điểm lên đến 500 người, thắp đèn, điện sáng rực cả một khu rừng như một thành phố về đêm”.
Lần theo các con đường mòn vào sâu trong rừng, chúng tôi thật sự kinh hoàng khi tận mắt chứng kiến hàng chục héc ta rừng bị dọn sẵn theo từng vạt lớn còn mới tinh dấu vết nhựa cây. Đây là những bãi mà vàng tặc “để dành” khi địa điểm cũ bị truy quét, triệt phá.
ĐÃ RA
Theo nhân viên tổ chốt chặn khai thác vàng sa khoáng tại ngả ba Lạc Đạo (xã Sơn Thành Tây), khi hay tin có nhiều người vào khu vực này khai thác vàng, huyện Sông Hinh đã tổ chức nhiều đợt truy quét, tịch thu dụng cụ khai thác, nhưng rồi đâu lại vào đấy. Một người đào đãi vàng ở khu vực này tiết lộ: Khi lực lượng đến, chúng tôi bỏ chạy, tránh trú trong rừng, sau đó lại ra hoạt động như thường, nhiều nhất là vào ban đêm vì chẳng ai kiểm tra, kiểm soát nên tha hồ làm.
Tìm hiểu thêm, chúng tôi được biết, có rất nhiều con đường ra vào khu vực này để thực hiện hành vi đào đãi vàng trái phép, như từ đường xã Ea Trol, xã Sông Hinh, xã Đức Bình Đông, thậm chí vàng tặc còn đi cả ghe thuyền qua hồ thủy điện… đến khai thác. Hoạt động khai thác diễn ra khá công khai và “hoành tráng”. Theo quan sát của phóng viên, cứ 5 phút lại có vài ba người khăn gói, cơm gạo, đồ dùng khai thác và cả bình ắc quy điện tự do ra vào khu rừng này. Tìm hiểu mới biết, tất cả đều vào khu vực rừng Hòn Ké, Lồ Ô để khai thác vàng. Khi được hỏi làm cách nào mà đưa những bao tải đá nặng hơn 50kg trong điều kiện rừng núi hiểm trở, đường sá lầy lội, một người đào đãi vàng cho biết, chịu khó vác bộ ra cửa rừng rồi thuê xe vận chuyển. Nếu không có vấn đề gì thì xay đá tại buôn Thung, cách địa điểm khai thác hơn 1km, còn “động” thì chuyển về thị trấn, hoặc TP Tuy Hòa.
Ông Trần Thanh Định, Phó Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh cho biết: “Địa phương đã huy động lực lượng nhiều lần tổ chức truy quét, lần gần đây nhất vào ngày 12 – 13/10. Hiện nay địa phương đang thành lập tổ công tác ứng trực 24/24 giờ trong rừng. Sắp tới sẽ phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh tiếp tục truy quét vào ban đêm để xử lý triệt để tình trạng đào đãi vàng trái pháp tại Hòn Ké, Lồ Ô”.
Phóng sự của PHƯƠNG
