Mới đây, qua giám sát về tình hình thực hiện các quy định pháp luật về công tác thi hành án dân sự (THADS) giai đoạn 2019-2021 của Ban Pháp chế (HĐND tỉnh), số lượng án tồn đọng, chậm thi hành án chiếm tỉ lệ khá cao và còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Còn nhiều vướng mắc

Theo ông Nguyễn Văn Hạnh, Chi cục trưởng Chi cục THADS TP Tuy Hòa, khó khăn và vướng mắc thường xảy ra trong công tác THADS ở chi cục là nhiều vụ việc do các tổ chức tín dụng, ngân hàng khi ký hợp đồng thế chấp không thẩm định rõ tài sản thế chấp, đến khi kê biên, bán đấu giá tài sản tổ chức thi hành án gặp một số vướng mắc khó xử lý như: Tài sản kê biên có giá trị cao, trên đất có nhà của người khác, đất nông nghiệp hay đất không có đường đưa phương tiện vào để sản xuất… Do đó, dù đã hạ giá nhiều lần nhưng vẫn không có người tham gia đấu giá tài sản, làm vụ việc kéo dài. Ngoài ra, một số tài sản đất khi tiến hành kê biên để thi hành án thì phát hiện diện tích đất này không thuộc diện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng thực tế có những trường hợp người dân vẫn chuyển nhượng bằng giấy viết tay. Do đó, cơ quan THADS không thể kê biên, bán đấu giá do chưa thuộc diện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Còn theo ông Nguyễn Tư Pháp, Phó cục trưởng Cục THADS tỉnh, việc kê biên, bán đấu giá tài sản để thi hành án thường kéo dài cũng là nguyên nhân ảnh hưởng tiến độ tổ chức thi hành án. Mặt khác còn có một số quyết định, bản án của tòa án tuyên không rõ, có sai sót nhưng chậm giải thích, làm bản án không thể tổ chức thi hành ngay được. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến một số án tồn đọng từ năm này sang năm khác. “Tâm lý người dân e ngại khi mua tài sản bán đấu giá để thi hành nên nhiều tài sản kê biên đã tổ chức bán đấu giá, giảm giá nhiều lần nhưng vẫn không có người mua. Thêm vào đó, một số người phải thi hành án và những người có liên quan có hành vi ngăn cản, đe dọa người có nhu cầu mua tài sản nên việc tổ chức bán đấu giá tài sản gặp khó khăn”, ông Nguyễn Tư Pháp cho biết thêm.

Ngoài các khó khăn, vướng mắc trên, nhiều cơ quan THADS đang vướng vào trường hợp người phải thi hành án không có tài sản để thi hành hoặc bỏ địa phương đi nơi khác không rõ địa chỉ, người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù nên không có điều kiện thi hành án. Đối với việc thi hành án có giá trị nhỏ rất khó thi hành do tài sản kê biên để thi hành án không tương xứng nghĩa vụ thi hành án... Bên cạnh đó, thủ tục hành chính trong THADS còn nhiều ràng buộc, mất rất nhiều thời gian để thi hành dứt điểm một vụ việc. Nhiều vụ việc phức tạp liên quan đất đai, phải trải qua nhiều khâu như xác minh, thẩm định giá, kê biên bán đấu giá tài sản nên mất nhiều thời gian giải quyết.

Ý thức của người thi hành án vẫn còn thấp

Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ thi hành các vụ án. Theo nhiều chấp hành viên, thời gian qua, ý thức chấp hành pháp luật của nhiều người bị thi hành án chưa cao. Họ cố tình trốn tránh, chây ỳ không chịu thi hành án và tìm mọi cách để gây khó khăn cho cơ quan THADS. Khi chấp hành viên đến kê biên, thẩm định giá tài sản, đương sự chống đối, không hợp tác, thậm chí đe dọa dẫn đến vụ việc kéo dài, gây khó khăn trong quá trình thi hành án.

Điển hình như vụ bà Nguyễn Thị Thãi (trú khu phố 3, phường Phú Thạnh, TP Tuy Hòa) phải trả cho bà Nguyễn Thị Mười ngôi nhà gắn liền với quyền sử dụng đất ở khu phố 3 (phường Phú Thạnh). Tuy nhiên, khó khăn, vướng mắc là đã nhiều năm trôi qua, bà Thãi không tự nguyện thi hành án. Vì vậy, Chi cục THADS TP Tuy Hòa đã ra quyết định cưỡng chế thi hành án. Thế nhưng, đến nay cũng không tổ chức thực hiện được do bà Thãi già yếu, đang chăm sóc một người con bị bệnh. Hơn nữa, quan hệ giữa bà Thãi (người phải thi hành án) và bà Mười (người được thi hành án) là quan hệ chị em ruột nên dù đã nhiều lần vận động, thuyết phục các bên đương sự nhưng vẫn không có kết quả. Hiện Chi cục THADS TP Tuy Hòa đang tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương vận động, thuyết phục thi hành án…

Theo bà Lê Thị Lanh, Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Phú Hòa, hiện nay ý thức chấp hành pháp luật của người phải thi hành án chưa cao. Nhiều trường hợp có điều kiện thi hành án nhưng cố tình chây ỳ, không tự nguyện thi hành án. Một số đương sự cố tình khiếu nại, tố cáo không đúng nội dung nhằm trì hoãn việc thi hành án và thời gian thi hành án nên cơ quan THADS phải tổ chức cưỡng chế. Trong đó có nhiều vụ, việc cưỡng chế chỉ liên quan đến đất đai, tranh chấp hàng rào, lối đi… gây mất thời gian và tốn nhiều công sức của cơ quan THADS nói chung và các ban ngành liên quan nói riêng…

Theo ông Trần Công Hoan, Trưởng Ban Pháp chế (HĐND tỉnh), ngoài những nguyên nhân khách quan nói trên, ngành THADS ở Phú Yên cũng cần thẳng thắn nhìn nhận những nguyên nhân chủ quan dẫn đến án chậm thi hành còn nhiều. Đó là việc phối hợp giữa các cơ quan THADS, chấp hành viên với các cơ quan, ban ngành hữu quan đôi lúc chưa chặt chẽ nên ảnh hưởng tiến độ thi hành án. Lãnh đạo một số cơ quan THADS chưa sâu sát hoặc có chỉ đạo nhưng thiếu kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thi hành án của các chấp hành viên. Một số chấp hành viên khi thực hiện nhiệm vụ gặp khó khăn, phức tạp nhưng thiếu kiên quyết xử lý theo thẩm quyền nên kết quả tổ chức thi hành án chưa cao, án tồn đọng kéo dài. Một vài chấp hành viên còn thiếu sót trong trình tự thi hành án như chậm xác minh điều kiện thi hành án, chưa kịp thời tổ chức việc kê biên, xử lý tài sản thi hành án, từ đó dẫn đến khiếu nại. Nhất là những năm gần đây, lượng án thụ lý có xu hướng tăng nhưng biên chế ngành THADS không tăng nên ảnh hưởng đến việc thực hiện các chỉ tiêu được giao về THADS. 

VĂN TÀI