Viện KSND các huyện Đông Hòa, Phú Hòa vừa áp dụng quy định có lợi cho người phạm tội để miễn truy cứu trách nhiệm hình sự cho các bị can tông xe gây chết người. Đây là những trường hợp đầu tiên ở Phú Yên được áp dụng quy định mới có lợi cho người phạm tội theo Luật 12/2017 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 và Nghị quyết 41/2017 (về việc thi hành Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung của Quốc hội)…

Quy định mới này thể hiện tính nhân văn dựa trên tinh thần hòa giải giữa phía gia đình người bị hại và người gây ra thiệt hại do vô ý phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng. Qua đó, người phạm tội phải cố gắng khắc phục hậu quả do hành vi vô ý của mình gây ra nhằm tạo sự bù đắp thiệt hại cho người bị hại cũng như gia đình của họ…

Thoát tội nhờ bị hại xin miễn trách nhiệm hình sự

Theo hồ sơ vụ án, vào khoảng 7 giờ 5 ngày 12/8/2017, Cai Phước Hoa (trú xã An Nghiệp, huyện Tuy An) điều khiển xe khách lưu hành trên quốc lộ 1 theo hướng Bắc - Nam. Khi xe chạy đến thôn Bàn Thạch (xã Hòa Xuân Đông, huyện Đông Hòa) do không làm chủ tốc độ nên cản trước bên phải xe khách tông vào phía sau xe máy do chị Nguyễn Thị Hồng Thơm điều khiển lưu hành cùng chiều phía trước. Lúc này chị Thơm đang chuyển hướng từ tây sang đông để qua đường. Hậu quả là chị Thơm tử vong tại chỗ, hai phương tiện là xe khách và xe máy đều bị hư hỏng. Bản giám định pháp y của Trung tâm Giám định pháp y tỉnh Phú Yên kết luận nạn nhân tử vong là do chấn thương sọ não vì tai nạn giao thông gây ra.

Sau khi tai nạn xảy ra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Đông Hòa đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Hoa về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ theo quy định tại khoản 1, Điều 202 Bộ luật Hình sự (BLHS). Sau khi kết thúc điều tra, cơ quan này đã chuyển hồ sơ cho Viện KSND cùng cấp đề nghị ra cáo trạng truy tố.

Tuy nhiên, trong quá trình truy tố, đại diện của nạn nhân đã có đơn đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho bị can Hoa. Từ đó căn cứ vào khoản 3, Điều 29 BLHS 2015, Nghị quyết 41 ngày 20/6/2017 của Quốc hội về việc thi hành BLHS 2015, Viện KSND huyện Đông Hòa đã đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can đối với Hoa. Đồng thời chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án đến Công an huyện Đông Hòa để xử lý vi phạm hành chính đối với Hoa theo quy định của pháp luật.

Tương tự như trường hợp của Hoa, mới đây, Viện KSND huyện Phú Hòa cũng đã ra quyết định đình chỉ vụ án vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ, miễn trách nhiệm hình sự đối với bị can Chế Lâm Đại (trú xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa). Lý do là dù bị can gây tai nạn làm chết một người nhưng căn cứ vào khoản 3, Điều 29 BLHS 2015 thì đây là loại tội nghiêm trọng do lỗi vô ý, bị can Chế Lâm Đại đã thỏa thuận bồi thường cho đại diện gia đình bị hại xong. Phía đại diện bị hại cũng không yêu cầu xử lý về hình sự và trách nhiệm dân sự đối với bị can Chế Lâm Đại.

Theo hồ sơ vụ án, vào khoảng 19 giờ 10 ngày 17/5/2017, Chế Lâm Đại điều khiển mô tô 78E1- 124.20, có giấy phép lái xe theo quy định, lưu hành trên quốc lộ 25 theo hướng đông - tây. Khi đi đến Km 01+20 thuộc thôn Đông Phước (xã Hòa An, huyện Phú Hòa) do không chú ý quan sát và không làm chủ tốc độ nên xe Đại điều khiển đã tông vào Nguyễn Quốc Đại đang đi bộ bên phải cùng chiều làm Quốc Đại bị chấn thương sọ não, chết trên đường đưa đi cấp cứu. Hành vi của Chế Lâm Đại đã phạm tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ theo quy định tại khoản 1, Điều 202 BLHS. Sau khi xảy ra vụ việc, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Chế Lâm Đại, đồng thời chuyển hồ sơ sang Viện KSND huyện Phú Hòa đề nghị truy tố. Tuy nhiên, trong quá trình Viện KSND huyện Phú Hòa thực hành quyền công tố trong giai đoạn truy tố, đại diện hợp pháp của người bị hại đã đề nghị miễn trách nhiệm hình sự cho bị can Chế Lâm Đại.

Căn cứ khoản 1, Điều 25 BLHS năm 1999; Nghị quyết 41/2017/QH14 ngày 20/6/2017 của Quốc hội về việc thi hành BLHS năm 2015; khoản 3, Điều 7 BLHS năm 2015; khoản 3, Điều 29 BLHS năm 2015, Viện KSND huyện Phú Hòa ban hành quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can đối với Chế Lâm Đại và chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án đến Công an huyện để xử lý vi phạm hành chính đối với Chế Lâm Đại theo quy định của pháp luật.

Một quy định mang tính nhân văn

Theo luật sư Nguyễn Hương Quê, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Phú Yên, trước đây nhiều trường hợp gia đình người bị hại yêu cầu không khởi tố người có hành vi phạm tội do lỗi vô ý trong những vụ án tai nạn giao thông nhưng không được chấp nhận. Bởi BLHS 1999 chỉ xem việc bồi thường và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự của người bị hại đối với người phạm tội là tình tiết giảm nhẹ.

Để khắc phục tình trạng này, khoản 3, Điều 29 BLHS 2015 quy định: “Người thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng do vô ý gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác và được người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự”.

Quy định mới này thể hiện tính nhân văn dựa trên tinh thần hòa giải giữa phía gia đình người bị hại và người gây ra thiệt hại do vô ý phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng. Qua đó, người phạm tội phải cố gắng khắc phục hậu quả do hành vi vô ý của mình gây ra nhằm tạo sự bù đắp thiệt hại cho người bị hại cũng như gia đình của họ.

Còn theo Viện trưởng Viện KSND huyện Đông Hòa Phạm Văn Khánh thì khoản 3, Điều 29 BLHS 2015 về căn cứ miễn trách nhiệm hình sự là căn cứ có thể xét miễn trách nhiệm hình sự cho bị can trong quá trình khởi tố, truy tố, xét xử mà BLHS 1999 không quy định. Mặc dù ngày 1/1/2018 BLHS 2015 mới có hiệu lực thi hành nhưng theo nghị quyết của Quốc hội thì những quy định có lợi cho người phạm tội vẫn được áp dụng.

VĂN TÀI