Thời gian qua, việc áp dụng pháp luật hình sự, tố tụng hình sự trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều sai phạm như công tác giải quyết tố giác, tin báo tội phạm còn chậm; việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, bắt khẩn cấp, bắt tạm giữ còn nhiều bất cập; việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can của cơ quan điều tra trong một số trường hợp chưa chính xác, tiềm ẩn nguy cơ làm oan, bỏ lọt tội phạm…
NHIỀU SAI PHẠM
| Một số cán bộ, điều tra viên chưa nắm vững quy định của pháp luật, có một số trường hợp chưa coi trọng chất lượng điều tra, nhất là điều tra ban đầu, trưng cầu giám định làm căn cứ khởi tố, truy tố, xét xử chính xác, khách quan nên việc tham mưu, đề xuất chưa kịp thời, còn lúng túng. Bên cạnh đó, quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự vẫn còn nhiều bất cập, một số quy định về thời hạn còn chưa phù hợp thực tiễn như thời hạn giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, thời hạn điều tra… còn nhiều cách hiểu khác nhau về tội cố ý gây thương tích và tội vô ý làm chết người… (Nguyễn Văn Luật, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội) |
Theo ông Nguyễn Văn Luật, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội, Phó trưởng đoàn giám sát tại Phú Yên về “Tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định pháp luật”, về cơ bản, công tác điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan tư pháp tỉnh được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật hình sự, tố tụng hình sự. Tuy nhiên, qua giám sát, đoàn đã phát hiện ra nhiều sai phạm như: công tác giải quyết tố giác, tin báo tội phạm còn chậm; việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, bắt khẩn cấp, bắt tạm giữ còn nhiều bất cập; việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can của cơ quan điều tra trong một số trường hợp chưa chính xác, tiềm ẩn nguy cơ làm oan, bỏ lọt tội phạm…
Trong khi đó, theo báo cáo của Viện KSND tỉnh về công tác giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, cơ quan điều tra công an còn 106 tin vi phạm thời hạn giải quyết. Trong đó, 6 trường hợp hồ sơ tin báo không có quyết định phân công giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; 3 đơn vị cấp huyện có sổ tiếp nhận, thụ lý theo dõi tin báo, tố giác về tội phạm chưa ghi đầy đủ cột mục, chưa phản ánh rõ kết quả giải quyết; 10 tin không lập hồ sơ giải quyết; 12 tin báo, tố giác không ban hành các quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự; 7 trường hợp vi phạm thẩm quyền giải quyết, 2 vụ cơ quan điều tra công an không phối hợp với viện KSND tham gia khám nghiệm hiện trường theo quy định tại Điều 150 Bộ luật Tố tụng hình sự và không thông báo việc thụ lý tin báo cho viện KSND. Bên cạnh đó, viện KSND hai cấp cũng đã phát hiện một số trường hợp vi phạm pháp luật của cơ quan điều tra trong giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và đã ban hành một quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án, một quyết định hủy quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Đồng thời viện KSND hai cấp cũng yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố 24 vụ với 45 bị can, ban hành 9 yêu cầu và 32 kiến nghị yêu cầu cơ quan điều tra khắc phục vi phạm…
Trong công tác khởi tố vụ án, khởi tố bị can, thu thập tài liệu chứng cứ vụ án, đoàn giám sát cũng nhận thấy một số trường hợp cơ quan điều tra chưa chính xác, tiềm ẩn nguy cơ làm oan và bỏ lọt tội phạm. Trong đó, Viện KSND tỉnh không phê chuẩn việc bắt khẩn cấp 2 trường hợp, yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố 24 vụ, trực tiếp khởi tố vụ án 1 vụ, không phê chuẩn lệnh tạm giam 1 trường hợp, không phê chuẩn quyết định khởi tố bị can của cơ quan điều tra 7 trường hợp, trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung 32 vụ, chiếm tỉ lệ 1,78%.
Ngoài ra, trong hoạt động điều tra cũng đã xảy ra nhiều vi phạm phổ biến như: Có 41 quyết định trưng cầu giám định chậm gửi cho viện KSND; 12 vụ không xác định được tư cách tham gia tố tụng của những người tiến hành lấy lời khai, không giải thích quyền và nghĩa vụ cho những người tham gia tố tụng; 3 vụ vi phạm trong việc xác minh thu thập tài liệu, chứng cứ của vụ án và 3 vụ vi phạm trong xử lý vật chứng vụ án và định giá tài sản…
CÁC GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC
Theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Nguyễn Văn Luật, nguyên nhân của những sai phạm vừa nêu là do lãnh đạo đơn vị chưa có sự chỉ đạo thường xuyên, chưa sâu sát, thiếu kiểm tra đôn đốc việc thực hiện các quy định tiếp nhận, phân loại, xử lý, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, cũng như trong việc khởi tố vụ án, khởi tố bị án và thu thập tài liệu chứng cứ của vụ án…
Cũng theo ông Luật, để khắc phục những khuyết điểm, sai phạm này, các cơ quan tư pháp ở Phú Yên cần quán triệt hơn nữa tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đến năm 2020 và Hiến pháp năm 2013, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, chống oan sai, bỏ lọt tội phạm, chống bức cung, dùng nhục hình. Song song đó, cần có quy chế phối hợp giữa các cơ quan tư pháp một cách chặt chẽ để giúp các cơ quan thực hiện tốt chức năng của mình, nhất là cần phối hợp xử lý dứt điểm vụ án đã kéo dài trên 5 năm. Giải quyết triệt để các trường hợp khiếu nại, tố cáo bức xúc, kéo dài bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của bị can, bị cáo, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Bên cạnh đó, trong công tác điều tra và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, cần chấp hành đúng quy định của pháp luật về tố tụng hình sự, hạn chế những trường hợp phải đình chỉ điều tra vì lý do chủ quan và hồ sơ bị trả lại để điều tra bổ sung. Đặc biệt, viện KSND hai cấp cần tăng cường công tác kiểm sát điều tra, kịp thời phát hiện các sai phạm để yêu cầu khắc phục, cũng như tăng cường các biện pháp chống bức cung, nhục hình trong quá trình điều tra… góp phần quan trọng vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.
VĂN TÀI
