Phiên xét xử sơ thẩm vụ kiện dân sự về “Tranh chấp quyền sử dụng đất và khoản tiền bồi thường, hỗ trợ việc thu hồi đất” giữa nguyên đơn - vợ chồng ông Trần Bá Khiêm, bà Lê Thị Trắc và bị đơn - vợ chồng ông Cao Tuần, bà Lê Thị Quýt (đều trú thôn Mỹ Hòa, xã Hòa Hiệp Bắc, huyện Đông Hòa) của TAND huyện Đông Hòa đã khép lại. Nhưng đằng sau đó vẫn còn những vấn đề mà các cơ quan quản lý đất đai ở địa phương cần rút kinh nghiệm.
Theo nội dung vụ án, diện tích 720m2 thuộc thửa đất số 888, tờ bản đồ số 03, loại đất lúa, tọa lạc tại xứ đồng Gò Thiệu, thuộc xã Hòa Hiệp Bắc hình thành trước năm 1993 và được UBND huyện Tuy Hòa cấp cho hộ ông Cao Tuần, bà Lê Thị Quýt theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số G117249 ngày 22/3/1996 vào sổ số 1249/QSDĐ (diện tích chưa kiểm tra). Thực hiện Kế hoạch 13/KH-UB ngày 12/7/2002 của UBND huyện Tuy Hòa về cấp đất ổn định lâu dài theo Nghị định 64 của Chính phủ cho hộ gia đình, cá nhân, đối với những xã đã cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình và cá nhân để sản xuất nông nghiệp nhưng diện tích chưa kiểm tra thì phải tiến hành lập hồ sơ địa chính cấp đổi giấy chứng nhận mới, chính thức theo bản đồ địa chính, sổ địa chính, sổ mục kê đã được lập và lưu giữ tại xã, tại huyện. Sau khi cân đối diện tích bình quân nhân khẩu giao cho từng hộ gia đình, thì thửa đất số 888 được tách thành 2 thửa. Cụ thể, thửa 894 diện tích 215m2, loại đất lúa, thuộc tờ bản đồ số 377D, UBND huyện Tuy Hòa giao quyền sử dụng đất ổn định lâu dài cho hộ ông Cao Tuần theo GCNQSDĐ số 00498A, ngày 30/10/2004; thửa 895 diện tích 470m2 loại đất lúa, thuộc tờ bản đồ số 377D, UBND huyện Tuy Hòa giao quyền sử dụng đất ổn định lâu dài cho hộ ông Trần Bá Khiêm theo GCNQSDĐ số 00242A, ngày 30/10/2004. Nhưng quá trình thực hiện việc đo đạc, cân đối, cấp đổi GCNQSDĐ ổn định lại cho hộ ông Cao Tuần thì UBND huyện Tuy Hòa lại không thực hiện việc thu hồi GCNQSDĐ số G117249 ngày 22/3/1996 đã cấp cho hộ ông Cao Tuần (diện tích chưa kiểm tra).
Sau khi được UBND huyện Tuy Hòa giao quyền sử dụng đất ổn định lâu dài, để tiện việc canh tác liền canh, liền thửa, ông Khiêm và ông Tuần thỏa thuận bằng miệng về việc đổi diện tích đất lúa cho nhau để tiện việc canh tác. Theo đó, ông Khiêm đổi 470m2 đất lúa thuộc thửa 895 tờ bản đồ số 377D cho ông Tuần và nhận phần diện tích đất lúa tương ứng của gia đình ông Tuần liền kề với đất lúa của gia đình ông Khiêm để canh tác.
Năm 2013, Nhà nước thực hiện dự án Tuyến nối quốc lộ 1 (Đông Mỹ) đến Khu công nghiệp Hòa Hiệp. Khi thực hiện dự án thì diện tích 470m2 thửa 895 do UBND huyện Tuy Hòa giao quyền sử dụng đất ổn định cho hộ ông Trần Bá Khiêm theo GCNQSDĐ số 00242A, ngày 30/10/2004 bị thu hồi và được đền bù, hỗ trợ theo quy định. Xuất phát từ việc cân đối, cấp đổi GCNQSDĐ nhưng UBND huyện Tuy Hòa và UBND xã Hòa Hiệp Bắc lại không thực hiện việc thu hồi GCNQSDĐ số G117249 ngày 22/3/1996 vào sổ số 1249/QSDĐ (diện tích chưa kiểm tra) đã cấp cho hộ ông Cao Tuần nên quá trình quy chủ, áp giá để đền bù đã xảy ra tranh chấp. Ông Tuần cho rằng diện tích 470m2 đã được UBND huyện Tuy Hòa cấp cho hộ gia đình ông, diện tích này nằm trong diện tích 720m2 tại thửa đất số 888, thuộc tờ bản đồ số 03, loại đất lúa, tọa lạc tại xứ đồng Gò Thiệu, thuộc xã Hòa Hiệp Bắc, đo đạc bản đồ 299, GCNQSDĐ số: G117249 ngày 22/3/1996. Ông Khiêm cho rằng diện tích 470m2 loại đất lúa, thuộc tờ bản đồ số 377D, UBND huyện Tuy Hòa giao quyền sử dụng đất ổn định lâu dài cho hộ gia đình ông theo GCNQSDĐ số 00242A, ngày 30/10/2004 nên ông là người được hưởng khoản tiền đền bù, hỗ trợ đất theo quy định. Vì thế, ông Khiêm đã khởi kiện tranh chấp quyền sử dụng đất và khoản tiền bồi thường, hỗ trợ việc thu hồi đất, yêu cầu TAND huyện Đông Hòa giải quyết theo luật định.
Ngày 17/12/2014, TAND huyện Đông Hòa đã mở phiên xét xử sơ thẩm vụ kiện dân sự về “Tranh chấp quyền sử dụng đất và khoản tiền bồi thường, hỗ trợ việc thu hồi đất”. Hội đồng xét xử nhận thấy, việc UBND huyện Tuy Hòa xét duyệt, giao quyền sử dụng đất cho hộ ông Cao Tuần và hộ ông Trần Bá Khiêm là đúng quy trình, đúng thẩm quyền và đúng trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật về đất đai hiện hành.
Quá trình cân đối, cấp đổi GCNQSDĐ UBND huyện Tuy Hòa và UBND xã Hòa Hiệp Bắc không thực hiện việc thu hồi GCNQSDĐ số: G117249 ngày 22/3/1996 (diện tích chưa kiểm tra) đã cấp cho hộ ông Cao Tuần là có sai sót nên cần phải thu hồi và hủy GCNQSDĐ số: G117249 ngày 22/3/1996 (diện tích chưa kiểm tra).
Quá trình sử dụng giữa ông Tuần và ông Khiêm có sự hoán đổi diện tích đất bằng miệng để tiện việc canh tác cho liền canh, liền thửa, nhưng chưa làm thay đổi, chuyển dịch quyền sử dụng về pháp lý đối với thửa đất 895 diện tích 470m2… Từ các nhận định trên, Hội đồng xét xử đã tuyên án chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Theo đó, công nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích 470m2 thửa đất 895 thuộc tờ bản đồ số 377D, UBND huyện Tuy Hòa đã giao và cấp GCNQSDĐ số 00242A, ngày 30/10/2004 cho ông Trần Bá Khiêm, bà Lê Thị Trắc. Hủy GCNQSDĐ số G117249 ngày 22/3/1996 (diện tích chưa kiểm tra) do UBND huyện Tuy Hòa đã giao và cấp giấy chứng nhận cho hộ ông Cao Tuần, bà Lê Thị Quýt.
Vụ án đã khép lại. Song điều đáng nói là qua đó, các cơ quan quản lý đất đai ở địa phương cũng cần nghiêm túc nhìn nhận việc làm thiếu sót không đáng có thuộc phạm vi, trách nhiệm của mình trong quá trình giao, cấp đổi GCNQSDĐ… từng bước nâng cao trách nhiệm của cơ quan nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong lĩnh vực giao, cấp đổi GCNQSDĐ. Có như vậy mới góp phần hạn chế được tình trạng khiếu nại, khiếu kiện về đất đai đối với các địa phương có nhiều dự án cần phải thu hồi đất có bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
NGUYỄN VĂN SÁU
