HĐND tỉnh vừa tổ chức giám sát tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch quản lý, khai thác khoáng sản gắn với khôi phục, bảo vệ môi trường tại các mỏ khai thác giai đoạn 2006-2012 trên địa bàn tỉnh. Qua giám sát cho thấy, sau nhiều năm triển khai thực hiện bên cạnh những tác động tích cực đến phát triển kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động, góp phần giảm nghèo thì vẫn còn nhiều bất cập, người dân chưa thực sự được hưởng lợi.

Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra việc hoàn thổ ở một đơn vị khai thác khoáng sản - Ảnh: P.NHÃ

CHUYỂN BIẾN TÍCH CỰC

Phú Yên có nguồn tài nguyên khoáng sản khá phong phú và đa dạng. Thời gian qua, ngành chức năng của tỉnh đã cấp gần 120 giấy phép khai thác khoáng sản cho các đơn vị. Việc quy hoạch, quản lý khai thác, sử dụng khoáng sản ngày càng được chú ý hơn, dần đi vào nề nếp. Cụ thể, công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật về tài nguyên khoáng sản được chú trọng. Mối quan hệ giữa các cơ quan quản lý chuyên ngành với các địa phương ngày càng chặt chẽ. Các điểm có mỏ khoáng sản, các khu vực đã được cấp phép khai thác cũng như các khu vực cấp hoạt động khoáng sản được công bố công khai. Hầu hết, các nơi có mỏ khoáng sản tổ chức, cá nhân tham gia khai thác nghiêm túc chấp hành việc ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường và thuê đất trước khi bắt đầu hoạt động khai thác và đã giải quyết việc làm cho một lượng lớn lao động trên địa bàn tỉnh. Hệ thống pháp luật về quản lý và khai thác khoáng sản của tỉnh cơ bản chặt chẽ.

Theo báo cáo của Sở TN-MT, công tác thanh tra, kiểm tra khai thác khoáng sản được triển khai thường xuyên theo định kỳ và đột xuất đã nhắc nhở, uốn nắn kịp thời những sai phạm của các đơn vị. Trong những năm gần đây, hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh cũng đã áp dụng nhiều công nghệ tiên tiến, việc khai thác gắn với chế biến tạo ra những sản phẩm chất lượng, phù hợp với tiềm năng từng loại khoáng sản. Đồng thời, gắn với bảo vệ môi trường, an toàn lao động, công tác đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường đã được áp dụng… Do đó, tình trạng thất thoát, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng không xảy ra ở hầu hết các dự án khai thác khoáng sản.

Ông Trần Trọng Kỳ, Phó chủ tịch UBND huyện Tây Hòa, cho biết: “Việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản trên địa bàn huyện gắn với bảo vệ môi trường của các tổ chức, cá nhân có chuyển biến rõ rệt. Nhận thức về bảo vệ tài nguyên khoáng sản của người dân được nâng lên. Cụ thể, trên địa bàn huyện, UBND tỉnh cấp 7 giấy phép khai thác mới và gia hạn khai thác 6 mỏ cát dọc sông Ba, sông Bến Lái và 1 mỏ đá đã thực hiện tốt ký quỹ khắc phục cải tạo, phục hồi môi trường, phí bảo vệ môi trường, thuê đất và thuế tài nguyên. Việc phục hồi môi trường sau khai thác khoáng sản được các đơn vị thực hiện tốt, chưa có trường hợp nào vi phạm”. Còn theo anh Nguyễn Thái A ở xã An Thạch (Tuy An), nhờ chính sách cho khai thác khoáng sản của Nhà nước tại xã mà người dân ở đây có được việc làm, kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, thời gian đến doanh nghiệp cần tu bổ lại những đoạn đường hỏng do quá trình vận chuyển khoáng sản để đảm bảo an toàn giao thông”.

Ông Mai Kim Lộc, Phó giám đốc Sở TN-MT Phú Yên cho biết: “Các doanh nghiệp hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh cơ bản thực hiện theo nội dung giấy phép được cấp và các quy định hiện hành. Trước khi tiến hành hoạt động khai thác khoáng sản, hầu hết các đơn vị đều thực hiện tốt các chính sách pháp luật về đất đai, tài nguyên nước, môi trường. Đối với những doanh nghiệp chưa thực hiện nghiêm túc, sở đã chỉ đạo lập biên bản hành chính và đình chỉ việc khai thác. Việc khai thác và sử dụng tài nguyên đảm bảo sự hài hòa giữa Nhà nước, tổ chức và công dân. Phần lớn, chính quyền và người dân ở vùng có khoáng sản đang khai thác được hưởng lợi”.

…VÀ GIẢI PHÁP LÂU DÀI

Bên cạnh những mặt tích cực, công tác quản lý khai thác khoáng sản cũng còn mặt hạn chế. Đó là, tình trạng quản lý lỏng lẻo của một số địa phương để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Cụ thể, là khai thác cát xây dựng, đá nổi làm vật liệu xây dựng thông thường, khai thác ngoài phạm vi ranh giới được cấp phép. Bên cạnh đó, vẫn còn đơn vị vi phạm hành chính, vấn đề hoàn thổ khi kết thúc khai thác theo quy định của pháp luật cũng đang gây ra bức xúc do các doanh nghiệp tìm mọi cách chây ỳ hoặc chỉ hoàn thổ theo kiểu đối phó, mà điển hình là Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang.

Ngoài ra, một số đơn vị ít chú ý đến sửa chữa, duy tu đường trên tuyến vận chuyển khoáng sản khai thác, gây tiếng ồn; trách nhiệm quản lý bảo vệ tài nguyên khoáng sản của một số xã chưa chặt chẽ, né tránh trong việc xử lý vi phạm… Theo ông Mai Kim Lộc, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Khoáng sản, ban hành chưa kịp thời và đồng bộ nên công tác đưa luật vào cuộc sống còn hạn chế. Cơ sở dữ liệu về tiềm năng khoáng sản của tỉnh còn ít, nên ảnh hưởng đến công tác quy hoạch để quản lý và thực thi Luật Khoáng sản. Nghĩa vụ nộp các khoản thuế cho Nhà nước của các đơn vị khai thác chỉ dựa trên sản lượng tự kê khai nên việc thất thoát nguồn thu ngân sách là chắc chắn xảy ra, khó quản lý cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành. Sở TN-MT và các địa phương cũng đã tiến hành rà soát, nâng cao chất lượng công tác, xử lý kịp thời các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, đồng thời thực hiện đúng quy trình thủ tục, quản lý đối với việc cấp chủ trương đầu tư và ký quỹ khai thác theo quy định của pháp luật, tạo điều kiện để các doanh nghiệp hoạt động.

Ông Nguyễn Hữu Hiệp, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó chủ tịch HĐND tỉnh cho biết: “Quản lý tài nguyên khoáng sản và bảo vệ môi trường là lĩnh vực rộng, phức tạp, với tư cách là cơ quan chuyên môn, Sở TN-MT đã thực hiện tốt việc tham mưu để UBND tỉnh ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Để người dân được hưởng lợi nhiều hơn, nhất là những địa phương có các mỏ khoáng sản, trong thời gian tới, ngành chức năng cần có sự phối hợp tốt công tác hậu kiểm của các cơ quan chức năng, kiên quyết hơn trong xử lý vi phạm. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong hoạt động khai thác khoáng sản, cũng như tuyên truyền, vận động người dân tham gia tích cực trong việc phát hiện, tố cáo các hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực này, tăng cường sự phối hợp giữa các ngành, các địa phương thực hiện có hiệu quả hơn nữa trong việc quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản của địa phương.

PHONG NHÃ