Thời gian qua, công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật có nhiều đổi mới nhưng hiệu quả không cao. Làm thế nào đưa pháp luật đi vào cuộc sống, để mọi công dân am hiểu và tuân thủ pháp luật là vấn đề đang đặt ra.
Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh ghi nhận kiến nghị của người dân xã Suối Trai (huyện Sơn Hòa) - Ảnh: V.TÀI
CHỒNG CHÉO NHIỀU MÔ HÌNH
Ông Trần Ngọc Long, Trưởng phòng Tư pháp TX Sông Cầu, cho biết thời gian qua ở địa bàn TX Sông Cầu việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật bằng cách cử cán bộ về cơ sở tư vấn, phát tờ rơi hỏi đáp về pháp luật được duy trì thường xuyên. Nội dung tuyên truyền, phổ biến pháp luật được biên soạn thành tài liệu hỏi đáp ngắn gọn, dễ hiểu. Các phòng, ban của TX Sông Cầu như Địa chính, Tư pháp và Lao động-Thương binh-Xã hội đã tập trung tuyên truyền những luật gần gũi với cuộc sống hàng ngày của người dân như luật: Đất đai, Hôn nhân - gia đình, Phòng, chống ma túy và các lĩnh vực liên quan đến lao động việc làm, bình đẳng giới....
Không chỉ ở TX Sông Cầu, việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật (TTPBGDPL) cũng được các địa phương trong tỉnh tích cực triển khai. Bên cạnh đó, các cơ quan thông tin đại chúng cũng thường xuyên đăng tải và trợ giúp pháp lý miễn phí cho người dân. Tuy nhiên, việc TTPBGDPL vẫn chủ yếu từ cơ sở. Khởi đầu từ đơn vị thôn, buôn, khu phố hiện có các mô hình: tổ hòa giải, Câu lạc bộ pháp luật. Cấp xã và huyện cũng có câu lạc bộ pháp luật, trung tâm trợ giúp pháp lý, Phòng tiếp dân, Ban hòa giải... tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Cấp tỉnh, các ban, ngành, đoàn thể, có nhiều loại hình TTPBGDPL.
Song điều đáng nói là tại các đơn vị hành chính cấp cơ sở, một lãnh đạo UBND xã được cơ cấu kiêm nhiệm nhiều chức vụ khác nhau trong công tác TTPBGDPL. Còn lãnh đạo các tổ chức đoàn thể thì giữ vai trò thành viên công tác này. Hiện tại, ở nhiều nơi thành lập rất nhiều mô hình TTPBGDPL với nhiều tên gọi khác nhau, nhưng thực chất hoạt động chỉ là hình thức hoặc có thì lại na ná và chồng chéo lên nhau. Theo ông K’Pá Y Phân, cán bộ tư pháp xã Suối Trai (huyện Sơn Hòa), cần gom lại một đầu mối để hoạt động chuyên sâu hơn, thể hiện rõ chức năng, nhiệm vụ, phương châm hoạt động. Cụ thể như đã có bộ phận tiếp dân thì không cần thiết phải có CLB trợ giúp pháp lý. Hoặc đã có ban hòa giải thì không cần có thêm hình thức khác với nhiệm vụ tương tự.
CẦN ĐA DẠNG HÌNH THỨC
Để khắc phục tình trạng thừa mô hình nhưng yếu về chuyên môn, trùng lắp chức năng hoạt động, theo ông Lê Sĩ Quang, cán bộ tư pháp, Phó chủ nhiệm CLB trợ giúp pháp lý thị trấn La Hai (huyện Đồng Xuân), công tác TTPBGDPL trong thời gian qua vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu là do hình thức tuyên truyền còn khô khan, việc ứng dụng các phương tiện hiện đại nhằm giáo dục trực quan còn rất hạn chế. Ông Quang đề nghị: “TTPBGDPL ngoài việc thực hiện theo diện rộng cần chú trọng đến chiều sâu. Hình thức tuyên truyền cần dễ hiểu, dễ nắm bắt, vận dụng. Trong đó, chú trọng đến mục tiêu giáo dục người dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật”.
Bà Đặng Thị Hồng Nga, Phó chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh cho biết thêm: “Tổ chức hội phụ nữ các cấp đã xây dựng khá nhiều mô hình, hình thức tập hợp hội viên. Thông qua các mô hình, hình thức này để tuyên truyền pháp luật. Đó là thế mạnh của hội, nhưng các cấp hội triển khai công tác này chủ yếu xoay quanh giới thiệu về Luật Hôn nhân - gia đình, chống bạo hành, buôn bán phụ nữ… Vì vậy, việc tuyên truyền bị thu hẹp trong phạm vi nhất định”.
Có một thực tế nữa là, trong khi TTPBGDPL luôn được các cấp ngành, đơn vị triển khai thường xuyên, không thiếu hình thức, thì công tác điều tra, khảo sát, đánh giá về hiệu quả đưa pháp luật vào cuộc sống phần lớn chỉ dừng lại ở kết quả đánh giá qua số liệu từ các đơn vị. Trong các báo cáo đánh giá đó thường rất chung chung, như “hàng ngàn cuộc tuyên truyền”, “hàng trăm ngàn lượt người tham gia”... Theo ý kiến của một cán bộ Ủy ban MTTQVN tỉnh, việc TTPBGDPL cần đánh giá và nhìn ở hai mặt của công tác này. Đó là, ý chí chủ quan của cơ quan tuyên truyền và nhu cầu hiểu biết pháp luật của người dân. Khi cả hai không đồng thuận, không gặp nhau thì hiệu quả mang lại kém. Người dân biết khiếu nại đúng nơi, đúng việc tức là am hiểu pháp luật để sử dụng nó bảo vệ quyền lợi cho mình. Còn việc khiếu nại gia tăng là do người dân chưa am hiểu pháp luật một cách đầy đủ và lỗi là ở các cơ quan tuyên truyền pháp luật làm chưa tốt. Cán bộ này đề nghị: Cần tăng cường công tác TTPBGDPL qua các mô hình câu lạc bộ, tổ hòa giải, phòng tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo... Đây chính là những đơn vị có cán bộ phụ trách am hiểu về pháp luật và các lĩnh vực liên quan. Cách giải quyết của các đơn vị này là trực tiếp tư vấn, hướng dẫn nên hiệu quả cao, nhất là người nói luôn có người nghe và rất muốn nghe…
Còn theo ông Lương Văn Trương, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh có một thực tế là văn bản pháp luật được ban hành ngày càng nhiều, nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân ngày càng tăng, nhất là ở vùng sâu, xa, vùng có điều kiện kinh tế, xã hội đặc biệt khó khăn, nhưng do trình độ nhận thức hạn chế, việc TTPBGDPL chưa làm đến nơi đến chốn nên nhiều người vẫn “mù” luật. Theo ông Trương, thời gian đến cần phải đa dạng các hình thức TTPBGDPL để nâng cao kiến thức, kịp thời giải đáp thắc mắc pháp luật cho nhân dân ngay tại cơ sở, giúp người dân tự ứng xử đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho chính mình. Qua đó, hạn chế việc vi phạm pháp luật, giảm tình trạng khiếu kiện đông người, khiếu kiện sai, góp phần giữ vững an ninh trật tự địa phương.
VĂN TÀI
