Đưa chính sách dân số - kế hoạch gia đình (DS-KHHGĐ) vào hương ước, quy ước thôn, buôn, khu phố, xây dựng mô hình truyền thông, tăng cường sự chỉ đạo của Đảng, chính quyền các cấp, nâng cao chất lượng hoạt động của cán bộ chuyên trách cơ sở... là những giải pháp giảm tỉ lệ sinh con thứ ba có hiệu quả, được tỉnh Phú Yên triển khai thực hiện trong 5 năm qua.

Một buổi họp nhóm tuyên truyền biện pháp tránh thai, không sinh con thứ ba tại thôn Suối Cối 2, xã Xuân Quang 1 (huyện Đồng Xuân) - Ảnh: T.THÔNG

Năm 2004, tỉ suất sinh ở Phú Yên là 20,12%0, tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên là 15,95 %. Nếu không có giải pháp hữu hiệu, kịp thời thì tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên sẽ tăng, mức sinh ở Phú Yên không giảm, không thực hiện được chỉ tiêu kế hoạch trung ương giao và không đạt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đã đề ra.

Từ năm 2005 đến nay, việc đưa chính sách DS - KHHGĐ vào hương ước, quy ước thôn, buôn được người dân đồng tình ủng hộ. Việc soạn thảo quy ước có sự tham gia của nhân dân, mang tính dân chủ để người dân tự nguyện và thực hiện theo quy ước. Trong 5 năm qua, toàn tỉnh có 399/593 thôn, buôn khu phố đưa chính sách DS - KHHGĐ vào hương ước, quy ước, chiếm 67,5%. Huyện Phú Hòa và Đông Hòa triển khai ở 100% thôn, buôn. Mỗi gia đình có bản quy ước thôn, buôn và có bản cam kết tự nguyện không sinh con thứ ba trở lên. Ông Hồ Thành Trung, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Phú Hòa, cho biết: Nội dung quy ước là mỗi cặp vợ chồng có từ một đến hai con. Phụ nữ sinh con trong độ tuổi từ 22 đến 35, khoảng cách giữa các lần sinh từ ba đến năm năm, không phân biệt đối xử giữa con trai và con gái… Quy định tập thể, cá nhân nào vi phạm thì đưa ra cuộc họp để kiểm điểm, cam kết không tái phạm. Ủy ban MTTQVN huyện cũng đưa nội dung trên vào cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” và xây dựng tiêu chí thi đua.

Bên cạnh đó, mô hình nhóm giúp nhau chăm sóc sức khỏe sinh sản và làm giàu từ dự án Tín dụng - gia đình đã được triển khai ở 26 xã, 125 nhóm cho hơn 3.500 hộ gia đình ở các huyện Sông Hinh, Đồng Xuân, Sơn Hòa, Tuy An và TX Sông Cầu. Cũng từ các nhóm này, nhiều địa bàn ở vùng sâu, vùng xa không có người sinh con thứ ba trở lên như buôn Chao (xã Ea Lâm), buôn Thứ, buôn Quen, buôn Tân An (xã Ea Bar), buôn Xây Dựng 2 (xã Suối Trai), buôn Ma Thìn (xã Cà Lúi). Nhiều thôn, buôn 5 năm liền không có người sinh con thứ ba trở lên. Và cũng nhờ đó, với số tiền vay từ dự án, đồng thời được hướng dẫn cách làm ăn, nhiều gia đình đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu. Ngoài ra, họ còn biết chăm sóc sức khỏe cho các thành viên, thay đổi cách tổ chức sản xuất, đa dạng hóa các nguồn thu nhập, hình thành thói quen tiết kiệm và có ý thức trách nhiệm với cộng đồng.

Các câu lạc bộ Không sinh con thứ ba, Không sinh con tiếp theo, Gia đình hạnh phúc của các cấp hội Phụ nữ (880 câu lạc bộ với 16.473 thành viên), câu lạc bộ Nam nông dân thực hiện KHHGĐ (84 câu lạc bộ với 1.647 thành viên) và các câu lạc bộ Tiền hôn nhân, Gia đình trẻ, Bạn gái, Tư vấn sức khỏe sinh sản vị thành niên, Nữ công… cũng góp phần đáng kể giảm tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên.

Hầu hết các địa phương đều đưa vào nghị quyết của Đảng bộ nội dung chú trọng giảm nhanh tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên. Các ban, ngành, đoàn thể xây dựng quy chế, kế hoạch đưa chỉ tiêu về DS-KHHGĐ vào kế hoạch hàng năm và xem đây là nội dung quan trọng trong chương trình hoạt động. Cán bộ đảng viên gương mẫu đi đầu trong việc thực hiện nhiệm vụ, đồng thời, có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục, vận động gia đình và nhân dân thực hiện tốt chính sách dân số, xây dựng gia đình theo tiêu chí: ít con, ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. Nhiều nơi có chính sách khen thưởng các tập thể giữ vững việc không sinh con thứ ba trở lên, có hình thức kỷ luật đối với đảng viên, cán bộ công chức vi phạm chính sách dân số để làm gương cho nhân dân. Tăng cường hoạt động của cán bộ chuyên trách và cộng tác viên DS - KHHGĐ xã, phường, thị trấn qua đẩy mạnh điều tra, lập kế hoạch giảm nhanh tỉ lệ sinh con thứ ba để tổ chức thực hiện có hiệu quả.

Theo thạc sĩ Đỗ Thị Như Mai, Phó Chi cục trưởng Chi cục DS - KHHGĐ tỉnh Phú Yên, tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên năm 2004 là 15,95% nay giảm còn 11,10% (2009). Kết quả đáng khích lệ này là nhờ thực hiện có hiệu quả các mô hình giảm tỉ lệ sinh con thứ ba. Mặc dù công tác giảm sinh không còn bức bách như trước, nhưng trong suy nghĩ, người dân vẫn còn thích đông con, vẫn còn muốn có con trai để nỗi dõi, muốn có “nếp có tẻ”, những gia đình kinh tế khá giả lại muốn sinh thêm con… Mặt khác, mức giảm sinh không đều giữa các vùng miền trong tỉnh, nên các địa phương có mức sinh cao như Sơn Hòa, Sông Hinh, Sông Cầu… vẫn phải tiếp tục thực hiện mục tiêu giảm sinh. Vì vậy, hàng năm, địa phương cần tiếp tục đầu tư kinh phí để thực hiện mô hình giảm nhanh tỉ lệ sinh con thứ ba trở lên, từng bước nâng cao chất lượng dân số.

VŨ HOÀNG