Năm 2009, lần đầu tiên nuớc ta thực hiện các buớc cần thiết  để áp dụng chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Đây là một chế độ hoàn toàn mới, người lao động, người sử dụng lao động cần có nhận thức đúng trong quá trình thực hiện. 

Người lao động cần được thông tin về chế độ chính sách, trong đó có bảo hiểm thất nghiệp. Trong ảnh: Sản xuất tole tại khu công nghiệp An Phú  - Ảnh: N.HÂN

THẤT NGHIỆP VÀ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP

Thất nghiệp là hiện tượng những nguời mất nguồn thu nhập do không có khả năng tìm được việc làm trong khi họ còn trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động, sẵn sàng làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.

Thất nghiệp có nhiều dạng biểu hiện ở các góc độ khác nhau như: thất nghiệp tự nguyện, thất nghiệp không tự nguyện, thất nghiệp tạm thời, thất nghiệp theo mùa vụ, thất nghiệp do thay đổi công nghệ, máy móc thiết bị và thất nghiệp triền miên quanh năm.

Số lao động thất nghiệp lại rất khó dự báo vì phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: thiên tai, dịch họa, quan hệ chính trị, kinh tế quốc tế... không thể lường trước được.

Tuy đối tượng thất nghiệp rộng như vậy nhưng do khả năng ngân sách, yêu cầu, mức độ tham gia và điều kiện quản lý, bảo hiểm thất nghiệp ở nước ta chỉ khoanh lại đối tượng “là những người làm việc theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc mà các hợp đồng này không xác định thời hạn hoặc xác định thời hạn từ đủ 12 tháng đến 36 tháng” đối với các cơ sở sử dụng từ 10 lao động trở lên. Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng xác định người thất nghiệp là người đang đóng bảo hiểm thất nghiệp mà bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.

NĂM 2009 MỚI CHỈ LÀ NĂM ĐÓNG QUỸ BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP

Theo quy định tại Luật BHXH, người thất nghiệp được hưởng bảo hiểm thất nghiệp khi đủ các điều kiện sau:

- Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi thất nghiệp.

- Đã đăng ký thất nghiệp với tổ chức BHXH.

- Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày đăng ký thất nghiệp.

Ngoài việc được hỗ trợ học nghề thời gian không quá 6 tháng, được tư vấn việc làm miễn phí, được hưởng chế độ BHYT, người thất nghiệp còn được hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp (người lao động đóng 1%, người sử dụng lao động đóng 1%, nhà nước hỗ trợ 1% trên tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp).

Thời gian được hưởng trợ cấp thất nghiệp là 3 tháng, nếu có đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 6 tháng nếu có từ đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 9 tháng nếu có đủ 72 tháng đến duới 144 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp; 12 tháng nếu có từ đủ 144 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp trở lên.

Theo quy định trên, điều kiện cần thiết tối thiểu để được hưởng trợ cấp thất nghiệp là có  đủ 12 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp.

Như vậy năm 2009 mới chỉ là năm đóng bảo hiểm thất nghiệp, còn để được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi có đủ điều kiện thì phải từ năm 2010 trở đi.

THAM GIA TÌM, TẠO VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG LÀ VẤN ĐỀ CỐT LÕI

Chế độ bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của Luật BHXH mang tính giải pháp tình huống. Tiền trợ cấp thất nghiệp mới chỉ là một phần nhỏ, điều quan trọng là tìm mọi giải pháp giúp người lao động trở lại thị trường lao động. Cũng xin được nêu thêm là chế độ bảo hiểm thất nghiệp là chế độ không mấy hấp dẫn, nếu hấp dẫn thì thật là nguy hiểm vì tạo tâm lý ỷ lại; người lao động thì cứ trông chờ hy vọng để được trợ cấp thất nghiệp, còn người sử dụng lao động thì tìm cách đẩy người lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp, gây khó khăn cho cơ quan quản lý bảo hiểm thất nghiệp.

Năm 2009 là năm mà nền kinh tế toàn cầu suy thoái, ảnh hưởng lớn đến việc làm của người lao động. Tình trạng thiếu việc làm, việc làm không ổn định sẽ gia tăng, số người thất nghiệp tuy rất khó dự báo chính xác nhưng cũng không nhỏ. Hơn lúc nào hết, tổ chức công đoàn, nhất là công đoàn cơ sở ở doanh nghiệp cần tích cực tham gia với người sử dụng lao động để tổ chức lại sản xuất, sắp xếp lại lao động, tìm, tạo thêm việc làm để hạn chế thất nghiệp; coi đây là một nội dung chủ yếu thực hiện chức năng công đoàn chăm lo, bảo vệ lợi ích cho người lao động.

Theo Tạp chí Bảo hộ Lao động