Thời gian qua, Hội LHPN tỉnh phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh (Green Hub) và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) đẩy mạnh công tác tuyên truyền, triển khai xây dựng các mô hình chống rác thải nhựa cho hội viên, phụ nữ và Nhân dân phường 7 (TP Tuy Hòa).

Hình thành thói quen phân loại rác

Năm 2022, Hội LHPN tỉnh triển khai thí điểm mô hình “Tổ tự quản phân loại rác, giảm thiểu rác thải nhựa” tại phường 7. Đến nay, sau hơn 2 tháng đi vào hoạt động, tiểu thương và nhiều người dân phường 7 đã nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi để giảm thiểu sử dụng, tiêu dùng các sản phẩm nhựa dùng một lần; từng bước chuyển đổi sử dụng sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường.

Bà Nguyễn Bảo Hân, điều phối viên Green Hub tại Phú Yên cho biết: Ban đầu, chương trình dự kiến sẽ mời các tiểu thương tập trung về UBND phường 7 để tập huấn, tuy nhiên, nhận thấy các tiểu thương đều ở xa, buôn bán một ngày mệt nhọc cần có thời gian nghỉ ngơi nên nhóm điều phối dự án đã linh hoạt thay đổi địa điểm từ UBND phường sang tập huấn, tuyên truyền, hướng dẫn tại chợ vào cuối giờ trưa, khi chợ đã vắng khách. Ngoài tập huấn cho tiểu thương, nhóm điều phối cũng tổ chức tập huấn cho hội viên, phụ nữ tại 6 khu phố của phường 7, thu hút 300 học viên tham gia.

Cũng theo bà Hân, khó khăn của việc thực hiện mô hình phân loại rác là việc thay đổi thói quen vứt rác của người dân. Như trước đây tại chợ phường 7, hầu hết tiểu thương bán xong thì vứt rác tại chỗ để nhân viên vệ sinh thu gom. Nay thì mỗi tiểu thương đều được trang bị một túi phân loại rác và được yêu cầu bỏ rác đúng nơi quy định, phân loại rác ở ngay từng ô sạp. Ban đầu nhiều người còn bỡ ngỡ, nhưng sau đó họ đều thực hiện theo. “Chúng tôi hướng đến mục tiêu có 90% tiểu thương, người dân nắm được các kiến thức phân loại rác. Để làm được điều này, nhóm điều phối đã truyền thông để người dân thấy rằng, việc làm này là đúng, tốt, dễ thực hiện và mang lại ý nghĩa lớn. Dưới sự tiên phong của Tổ tự quản phân loại rác, giảm thiểu rác thải nhựa; sự đồng hành của Hội LHPN tỉnh và Ban quản lý chợ phường 7, tôi tin rằng tiểu thương chợ phường 7 nói riêng, người dân phường 7 nói chung sẽ giữ được động lực để tiếp tục duy trì thói quen phân loại rác”, bà Hân cho biết.

Lan tỏa hiệu quả các mô hình

Ông Lê Bá Cả, chuyên gia Tổchức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam cho biết, hiện Phú Yên có hai mô hình giảm thiểu rác thải nhựa tại TP Tuy Hòa và TX Sông Cầu. Chỉ cần triển khai thật tốt hai mô hình này sau đó truyền thông, lan tỏa hiệu quả các mô hình sẽ giúp từng bước thay đổi nhận thức của người dân, góp phần không nhỏ trong việc phòng, chống rác thải nhựa, bảo vệ môi trường... Khi truyền thông đủ tốt, đủ mạnh, Chính phủ sẽ có chính sách lâu dài, nâng giá các sản phẩm ni lông để giảm thiểu rác thải nhựa.

Chị Đinh Thị Ni Na (tiểu thương chợ phường 7) cho biết: Hằng ngày, ban quản lý chợ đều phát loa tuyên truyền về giảm thiểu rác thải nhựa và định kỳ, Hội LHPN tỉnh cũng tuyên truyền trực tiếp, hướng dẫn phân loại rác đến các tiểu thương. Từ khi được ban quản lý chợ, Hội LHPN tỉnh tuyên truyền, các tiểu thương đã hiểu rõ ý nghĩa của việc phân loại rác từ nguồn, tác hại của rác thải nhựa đối với môi trường và tự phân loại rác ngay tại ô sạp. Cũng qua truyền thông, mỗi người đều tự nhận thấy mình cần thay đổi thói quen về việc đưa nhiều túi ni lông cho khách hàng. Ban đầu, nhiều khách hàng còn khó chịu nhưng được tuyên truyền, giải thích thì họ đều đồng tình, vui vẻ.

Chia sẻ về hiệu quả các chương trình tập huấn giảm thiểu rác thải nhựa, chị Phạm Thị Tố Lan ở phường 7, cho biết: “Nhờ tham gia các lớp tập huấn mà đến nay, gia đình tôi dần thay đổi thói quen và không sử dụng nhiều túi ni lông. Tôi cũng đã tiến hành phân loại rác, dùng chất thải nhà bếp làm phân hữu cơ bón cho hoa, rau quả trong vườn; đồng thời, luôn nhắc nhở các thành viên trong gia đình tuân thủ quy tắc phân loại rác thải tại nguồn. Nhờ phân loại rác ngay từ đầu nên thay vì trước đây, mỗi ngày gia đình thải ra từ 5-7kg rác thì nay, phần lớn đều được tận dụng để tái chế. Số rác thải ra mỗi ngày giảm xuống chỉ còn 1-2kg. Người thu gom rác vì vậy cũng đỡ vất vả hơn”.

Ông Phùng Quốc Tấn, Phó Trưởng ban Quản lý chợ phường 7 cho biết, hiện tại, chợ có gần 300 ô sạp bán ngày và hơn 100 ô sạp bán đêm nhưng các phế phẩm thải ra từ hoạt động mua bán ở chợ đều được tận dụng tối đa. Như hàng tôm cá, thịt, rau củ thường được tận thu để làm thức ăn cho gia súc, gia cầm. Chỉ còn lại một ít vỏ trái cây, cùi rau củ quả không sử dụng được thì ban quản lý chợ đã thử nghiệm ủ thành phân bón. Việc phân loại rác, giảm chất thải nhựa được tiểu thương hưởng ứng mạnh.

Tuy nhiên, theo ông Tấn, một mô hình khác của chợ phường 7 là Quầy đổi giỏ đi chợ đã triển khai nhưng hiệu quả không như mong đợi vì người dân chưa tham gia nhiều. Với mô hình này, người dân đặt cọc đổi giỏ với giá 70.000 đồng/giỏ lưới và 30.000 đồng/giỏ ni lông đến khi nào trả giỏ sẽ nhận lại tiền. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng giá cọc để đổi giỏ còn cao và có tâm lý muốn mua hẳn giỏ để sử dụng lâu dài với giá mềm. Vì vậy, dù đã hơn hai tháng mở quầy đổi giỏ nhưng chỉ có 2 người tham gia. “Tiểu thương, người dân rất mong muốn thay túi ni lông bằng giỏ lưới, giỏ ni lông nhưng chưa biết mua ở đâu nên nếu có thể bán hoặc đổi với giá phù hợp thì chắc chắn sẽ có nhiều người hưởng ứng”, ông Phùng Quốc Tấn đề xuất. 

THÁI HÀ