Phú Yên là một trong 9 tỉnh được Bộ Y tế đánh giá giữ vững mức sinh thay thế. Làm thế nào để duy trì kết quả này trong thời gian tới? Phóng viên Báo Phú Yên trao đổi với bác sĩ Nguyễn Hữu Hương, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ xung quanh vấn đề này.

* Bác sĩ cho biết thực trạng công tác DS-KHHGĐ của Phú Yên hiện nay?

- Sau 12 năm triển khai Nghị quyết 47-NQ/TW ngày 22/3/2005 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách DS-KHHGĐ, công tác DS-KHHGĐ trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triến kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương. Cụ thể, quy mô dân số ổn định, giảm nhanh tỉ suất sinh thô, đạt mức sinh thay thế vào năm 2009. Cơ cấu dân số đang trong giai đoạn bước vào cơ cấu dân số vàng, chất lượng dân số được cải thiện, tuổi thọ trung bình tăng (73,5 tuổi), tỉ lệ suy dinh dưỡng trẻ em cân nặng/dưới 5 tuổi và tỉ lệ tử vong bà mẹ giảm. Các hoạt động cung cấp dịch vụ về DS-KHHGĐ được mở rộng, chất lượng ngày càng cao.

Tuy nhiên, công tác DS-KHHGĐ trong giai đoạn này còn nhiều khó khăn và thách thức. Sau tổng điều tra năm 2009, tỉnh ta đã đạt mức sinh thay thế, bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 1,96 con nhưng chỉ số này tăng dần qua các năm, cho thấy mức sinh chưa thực sự ổn định. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh còn cao (109 bé trai/100 bé gái); chưa khai thác, phát huy lợi thế của thời kỳ dân số vàng và chưa có giải pháp thích ứng với già hóa dân số. Chất lượng dân số, tầm vóc, thể lực được cải thiện nhưng vẫn còn ở mức thấp. Tình trạng quan hệ tình dục sớm, phá thai không an toàn ở độ tuổi vị thành niên có chiều hướng gia tăng. Tình trạng tảo hôn còn nhiều. Phân bố dân số, quản lý nhập cư, di dân còn bất cập. Việc tiếp cận các dịch vụ dân số, sức khỏe sinh sản (SKSS) của phụ nữ ở các khu công nghiệp còn hạn chế.

Theo kết quả tổng điều tra dân số năm 2019, dân số của Phú Yên là 872.964 người, tỉ lệ tăng dân số bình quân giai đoạn 2009-2019 là 0,12%. Theo thống kê sơ bộ năm 2020, tổng tỉ suất sinh của tỉnh là 2,09 con, năm 2021 tỉnh vẫn giữ vững mức sinh thay thế, là một trong 9 tỉnh trên cả nước được Trung ương đánh giá giữ vững mức sinh thay thế. Cùng với việc từng bước nâng cao chất lượng dân số, tỉnh luôn duy trì chương trình KHHGĐ, tăng cường tuyền thông chuyển đổi hành vi về KHHGĐ để đảm bảo mức sinh ổn định.

Bác sĩ Nguyễn Hữu Hương

* Để có được kết quả này, chúng ta đã triển khai những công việc gì, thưa bác sĩ?

- Hàng năm, căn cứ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của UBND tỉnh và hiện nay theo chỉ đạo của Sở Y tế, Chi cục DS-KHHGĐ đã xây dựng kế hoạch, các chương trình, dự án thực hiện các mục tiêu DS-KHHGĐ, phấn đấu đạt và duy trì giảm sinh vững chắc để ổn định quy mô dân số hợp lý. Trong thời gian qua, tỉ suất sinh thô giảm bình quân 0,25-0,4‰/năm, đạt chỉ tiêu kế hoạch hàng năm tỉnh giao.

Những năm qua, tỉ lệ phụ nữ sinh con thứ ba trở lên trên địa bàn tỉnh ở mức thấp (năm 2021: 9,14%), nhưng vẫn còn một số ít cán bộ, công chức và đảng viên sinh con thứ ba trở lên. Điều này ảnh hưởng đến công tác vận động thực hiện DS-KHHGĐ, bởi cán bộ và đảng viên là tấm gương để người dân noi theo.

Việc thực hiện dịch vụ kỹ thuật KHHGĐ, phòng chống viêm nhiễm đường sinh sản, nhất là chiến dịch truyền thông lồng ghép dịch vụ KHHGĐ nhìn chung được triển khai thuận tiện, kết quả năm sau cao hơn năm trước.

Các quy định về quy mô dân số đã nêu được trách nhiệm của Nhà nước, cơ quan quản lý đối với việc điều chỉnh quy mô dân số phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội, tài nguyên môi trường. Trong đó, quan trọng nhất là việc đảm bảo thực hiện KHHGĐ thông qua các chương trình, dự án.

* Theo bác sĩ, đâu là nguyên nhân đạt được những kết quả đã nêu?

- Trước tiên, nhờ cấp ủy, chính quyền đã quan tâm lãnh đạo, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và hướng dẫn thực hiện chính sách dân số, đề ra mục tiêu và các giải pháp cụ thể đẩy mạnh thực hiện chính sách, các biện pháp khắc phục những yếu kém, bất cập; phân công trách nhiệm cụ thể đến từng ngành, từng tổ chức… Tiếp đến là sự tham gia tích cực của các ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội, đội ngũ cán bộ dân số, y tế các cấp; sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ cán bộ dân số, y tế ở các cấp, đặc biệt là các cộng tác viên dân số, nhân viên y tế thôn, buôn, khu phố và cán bộ dân số xã, đã đóng góp to lớn vào sự thành công của việc giữ vững mức sinh. Mặt khác, kinh tế tăng trưởng nhanh, thành tựu KH-CN được ứng dụng rộng rãi; hạ tầng cơ sở được xây dựng và từng bước hoàn thiện; GD-ĐT, thông tin truyền thông phát triển mạnh mẽ đã tạo điều kiện thuận lợi và là một trong những nguyên nhân quan trọng.

* Để duy trì, giữ vững mức sinh thay thế, theo bác sĩ, cần có những giải pháp gì trong kế hoạch hành động thực hiện chương trình dân số và phát triển của tỉnh?

- Trước mắt cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp. Thường xuyên cung cấp thông tin cập nhật, thông tin chuyên đề về dân số và phát triển, thông tin phục vụ lồng ghép dân số trong phát triển, biện pháp phát huy lợi thế của cơ cấu dân số vàng, thích ứng với quá trình chuyển đổi nhân khẩu học đến các tổ chức đảng, chính quyền, ban ngành, đoàn thể. Thường xuyên cung cấp thông tin mới, có chất lượng về các vấn đề quy mô dân số và mức sinh đến lãnh đạo các cấp, những người có uy tín trong cộng đồng; phối hợp tuyên truyền dân số trong tình hình mới với các sở, ban ngành, đoàn thể liên quan trong việc truyền thông chuyển đổi hành vi về dân số và phát triển. Mở rộng các hình thức truyền thông hiện đại để cung cấp thông tin, tư vấn về dân số và phát triển qua internet, trang tin điện tử, mạng xã hội… Chú trọng truyền thông dân số và phát triển trong các trang tin có nhiều người truy cập, các trang tin mà vị thành niên/thanh niên, nam giới và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ưa thích, quan tâm. Củng cố mạng lưới cung cấp dịch vụ KHHGĐ theo hướng bảo đảm các cơ sở y tế tuyến huyện cung cấp được tất cả dịch vụ KHHGĐ, các cơ sở y tế tuyến xã cung cấp các dịch vụ KHHGĐ cơ bản, đảm bảo công bằng, bình đẳng trong tiếp cận, sử dụng dịch vụ, không phân biệt giới, người đã kết hôn, người chưa kết hôn, vị thành niên tại cộng đồng.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, phát triển mạng lưới hỗ trợ sinh sản. Mở rộng khả năng tiếp cận, sử dụng các dịch vụ chăm sóc SKSS, sức khỏe tình dục thân thiện với thanh niên. Tăng cường tiếp thị xã hội, xã hội hóa các phương tiện tránh thai và dịch vụ KHHGĐ; tăng nhanh số lượng phương tiện tránh thai qua kênh tiếp thị xã hội và triển khai, mở rộng tiếp thị xã hội, xã hội hóa về hàng hóa, dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ. Mở rộng mạng lưới dịch vụ sàng lọc, tầm soát, chẩn đoán, can thiệp, điều trị sớm bệnh tật trước sinh, sơ sinh cho mọi phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh trên cơ sở đào tạo kỹ thuật, bổ sung trang thiết bị và thực hiện đúng quy trình kỹ thuật đã ban hành. Duy trì hỗ trợ sàng lọc miễn phí cho đối tượng ưu tiên thực hiện khám, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân và thực hiện sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh. Đồng thời phối hợp mở rộng thực hiện chương trình xã hội hóa sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho các đối tượng không thuộc diện ưu tiên. Quản lý tốt đối tượng trước, trong và sau khi sàng lọc.

* Xin cảm ơn bác sĩ!

KIM CHI (thực hiện)