Gần 2 tháng qua, nhiều trường học trong cả nước chuyển sang hình thức dạy học trực tuyến vì dịch COVID-19. Theo đó, các em nhỏ có cơ hội tiếp cận với thế giới internet phổ biến hơn, song cũng dễ bị xâm hại trên môi trường mạng (MTM).

Mới đây, Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 ra cảnh báo về một loại tin nhắn nhảy vào smartphone của trẻ “mời tham dự cuộc thi sắc đẹp”, nhưng thực chất là để dụ dỗ và lấy hình ảnh nhạy cảm của các em.

Cần sự giám sát của người lớn

Theo ông Nguyễn Công Hiệu, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn và dịch vụ truyền thông Tổng đài 111, “cuộc thi sắc đẹp” mới xuất hiện trong thời gian trẻ phải học online. Kẻ xấu có thể dùng những bức ảnh cơ thể trần của trẻ để tống tiền hoặc đưa lên các trang web không lành mạnh. “Đây có thể là do một số nơi dùng những phần mềm miễn phí để dạy học nên một số đối tượng xấu có thể xâm nhập vào hệ thống”, ông Hiệu nói.

Bà Trần Thị Thu Hiền (phường 5, TP Tuy Hòa) cho biết: “Con tôi đang học lớp 10, Trường THPT Nguyễn Trãi. Bình thường, tôi vẫn cho cháu sử dụng mạng internet để tra cứu thông tin, tìm kiếm tài liệu liên quan đến việc học tập và để giải trí. Còn trong thời gian học tập, sinh hoạt tại nhà thực hiện giãn cách xã hội để phòng chống dịch bệnh COVID-19, tôi phải luôn giám sát cháu khi truy cập các trang mạng, bởi internet chứa đựng kho thông tin với rất nhiều kiến thức bổ ích, nhiều tiện ích nhưng cũng có mặt tiêu cực, rất khó lường”.

Được biết, bình quân mỗi tháng, đường dây nóng tư vấn tâm lý của Trung tâm Công tác xã hội Phú Yên (3890000) tiếp nhận gần 100 cuộc gọi của trẻ em liên quan đến vấn đề tâm lý. Riêng những tháng gần đây, trung tâm còn nhận được những cuộc gọi phản ánh con em bị rủ tham gia các trang web, mạng xã hội không lành mạnh. Bà Huỳnh Phạm Ái Thy, Giám đốc trung tâm này cho biết: Sử dụng mạng internet là một nhu cầu cơ bản của mọi người. Đặc biệt, trẻ em rất thích khám phá, trải nghiệm nên những tính năng trên mạng rất lôi cuốn các em. Vì vậy, nếu thiếu đi sự giám sát của người lớn thì rất dễ khiến trẻ em bị ảnh hưởng về tâm lý, sức khỏe, học tập. Điều đáng nói là nhiều gia đình chưa có kỹ năng hoặc xem nhẹ việc bảo vệ trẻ trên MTM, dễ dẫn đến nguy cơ trẻ bị xâm hại từ môi trường này.

Cũng theo bà Huỳnh Phạm Ái Thy, năm 2019, Trung tâm Công tác xã hội Phú Yên đã tổ chức 4 lớp truyền thông bảo vệ trẻ em trên MTM theo tài liệu hướng dẫn của các tổ chức và Hội Bảo vệ quyền trẻ em với những tình huống đặt ra như: nhìn thấy bức ảnh một trẻ em bị ngược đãi, một bài đăng có chứa những từ ngữ xấu hoặc một người đề nghị bạn làm một việc mà bạn không muốn làm..., các em sẽ xử lý như thế nào? Em Lê Minh Hiếu (học sinh Trường phổ thông Duy Tân), tham gia lớp truyền thông này, chia sẻ: Thông qua buổi học, em hiểu được khi tương tác trên MTM thì cần xác minh nguồn tin, khi có các tình huống rủ rê mình phải báo cáo đường link đó với công ty phụ trách trang mạng xã hội đó, hoặc gọi tới đường dây trợ giúp... Khi tham gia lớp truyền thông em cũng hiểu được cách phân biệt và ứng phó với các thông tin sai...

Triển khai đồng bộ các giải pháp

Trước thực trạng trẻ em rất dễ bị xâm hại trên MTM, mới đây Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB-XH) và Cục An toàn thông tin (Bộ TT-TT) đã ký kết phối hợp thực hiện các biện pháp bảo vệ trẻ em trên MTM. Cục trưởng Cục Trẻ em Đặng Hoa Nam cho biết: “Sự phát triển của internet trong thời gian qua đã và đang đặt ra nhiều vấn đề xã hội cấp thiết, trong đó có bảo vệ trẻ em trên MTM. Sự kết hợp hài hòa giữa sức mạnh của việc áp dụng công nghệ tiên tiến với kiến thức, kinh nghiệm về bảo vệ trẻ em hy vọng sẽ tạo nên một bước tiến mới để trẻ em Việt Nam được bảo vệ an toàn và phát triển lành mạnh trên MTM, hạn chế tối đa những tác động tiêu cực”.

Theo bà Phạm Thị Minh Hiền, ĐBQH, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB-XH, các chế định pháp luật về bảo vệ, chăm sóc trẻ em nói chung và bảo vệ trẻ em tránh bị xâm hại trên MTM nói riêng đã được ban hành một cách khá đầy đủ, chi tiết và mang tính thiết thực (Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng và các nghị định có liên quan). Tuy nhiên, do các chế định này chỉ mới được ban hành trong thời gian ngắn nên chưa thể triển khai một cách toàn diện, đồng bộ và hiệu quả trong đời sống thực tế mà bằng chứng là các vụ việc về xâm hại trẻ em trên MTM vẫn có chiều hướng gia tăng.

“Để các quy định của pháp luật về bảo vệ trẻ em tránh bị xâm hại trên MTM được đảm bảo thực hiện và thực sự đi vào thực tế đời sống cần triển khai đồng bộ các biện pháp cũng như sự chung tay của toàn xã hội. Trong đó, biện pháp tuyên truyền, phổ biến phải được ưu tiên đặt lên hàng đầu nhằm mang đến cho trẻ em những thông tin cần thiết, đầy đủ về MTM, đồng thời nâng cao nhận thức của gia đình, nhà trường, các cơ quan đoàn thể địa phương, các doanh nghiệp và nhận thức của toàn xã hội về tính cấp bách, sự nguy hiểm, mặt trái của MTM khi tác động đến trẻ em để có sự phòng ngừa kịp thời và hiệu quả, tránh để xảy ra những vụ việc đáng tiếc, từng bước đảm bảo tối đa quyền, lợi ích chính đáng của trẻ em”, bà Hiền nhấn mạnh. 

KIM CHI