Từ ngày 1/10/2019, Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê sẽ tiến hành điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội (KT-XH) của 53 dân tộc thiểu số (DTTS) trong cả nước. Báo Phú Yên có cuộc phỏng vấn ông Trần Quang Minh, Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh về cuộc điều tra này.

* Thưa ông, ông có thể cho biết ý nghĩa, mục đích của việc triển khai cuộc điều tra này?

- Ủy ban Dân tộc và Chính phủ cần những số liệu phản ánh thực trạng KT-XH của 53 DTTS để từ đó có những chính sách đúng đắn về dân tộc. Xuất phát từ yêu cầu này, ngày 5/1/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định 02/QĐ-TTg phê duyệt đề án Điều tra thu thập thông tin về thực trạng KT-XH của 53 DTTS. Cuộc điều tra theo đề án này được thực hiện theo chu kỳ 5 năm một lần tại tất cả các tỉnh, thành trên cả nước; và đây là lần thứ hai cuộc điều tra được tiến hành.

Cuộc điều tra nhằm thu thập thông tin về dân số, thu nhập, điều kiện nhà ở của hộ và các điều kiện KT-XH nhằm phản ánh thực trạng KT-XH của 53 DTTS để biên soạn các chỉ tiêu thống kê thuộc hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và hệ thống chỉ tiêu thống kê về công tác dân tộc, phục vụ xây dựng và hoạch định chính sách phát triển KT-XH cho các vùng DTTS giai đoạn 2021-2025; làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về DTTS tại Việt Nam.

Cuộc điều tra lần này được Tổng cục Thống kê chuẩn bị kỹ từ cuối năm 2017 và được Tổng cục trưởng ban hành quyết định và phương án vào ngày 30/7/2018, có bổ sung một số chỉ tiêu theo đề nghị của Ủy ban Dân tộc về phân bố dân cư, cơ sở hạ tầng, tình hình kinh tế, an sinh xã hội, văn hóa, y tế, giáo dục, di cư, tôn giáo..., bảo đảm thông tin điều tra được khai thác đầy đủ, đánh giá toàn diện nhất. Cuộc điều tra lần này áp dụng triệt để công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin trên phiếu điện tử, rút ngắn thời gian xử lý thông tin, đồng thời công bố số liệu sớm hơn nhiều so với năm 2015.

Ông Trần Quang Minh

* Vậy cuộc điều tra sẽ tập trung vào những nội dung gì, thưa ông?

- Cuộc điều tra năm 2019 được thực hiện tại 54 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Phú Yên thực hiện điều tra tại 7 huyện, thị xã gồm: Đồng Xuân, Tuy An, Sơn Hòa, Sông Hinh, Tây Hòa, Phú Hòa và Sông Cầu. Tổng số 90 địa bàn điều tra, trong đó có 9 địa bàn điều tra toàn bộ, 81 địa bàn điều tra mẫu và 45 xã có thu thập thông tin phiếu xã.

Đối tượng điều tra bao gồm: Nhân khẩu thực tế thường trú tại các hộ dân cư người DTTS tính đến thời điểm điều tra, các trường hợp chết của các thành viên trong hộ DTTS, điều kiện KT-XH và nhà ở của hộ DTTS.

Những nội dung điều tra như: Thông tin về lịch sử sinh của nữ vị thành niên từ 10-14 tuổi và phụ nữ từ 15-49 tuổi; thông tin về người chết của hộ trong 12 tháng qua (từ 1/10/2018-1/10/2019); thông tin về nhà ở và điều kiện sinh hoạt của hộ; thông tin về số lượng từng loại gia súc chủ yếu của hộ; thông tin về tình hình văn hóa - xã hội và tiếp cận dịch vụ công cộng của hộ...

* Để cuộc điều tra hoàn thành tốt, Cục Thống kê tỉnh đã có những sự chuẩn bị như thế nào, thưa ông?

- Để cuộc điều tra hoàn thành tốt theo đúng phương án, Cục Thống kê tỉnh đã tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ cho điều tra viên, giám sát viên cấp tỉnh và cấp huyện. Đồng thời phân công chuyên viên hỗ trợ trong quá trình tập huấn về công nghệ thông tin; ghi chép lại toàn bộ ý kiến của các đại biểu để thống nhất trong trả lời; hướng dẫn cài đặt và sử dụng công nghệ thông tin; mở website điều hành cuộc điều tra.

Cuộc điều tra này rất đặc thù, phức tạp với nhiều chỉ tiêu. Có thể nói đây là mô hình thu nhỏ của hai cuộc tổng điều tra mà ngành Thống kê đã tổ chức thực hiện, đó là Tổng điều tra dân số và nhà ở, Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản. Với mức độ khó như vậy, yêu cầu của cuộc điều tra là các điều tra viên và giám sát viên cấp tỉnh và cấp huyện tổ chức triển khai, thu thập thông tin, kiểm tra, giám sát cần phải thực hiện theo đúng các nội dung quy định trong phương án điều tra.

* Công tác tuyên truyền là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong điều tra. Vậy công tác này được triển khai như thế nào để đạt hiệu quả cao?

- Xác định tầm quan trọng và tính phức tạp của cuộc điều tra này, Cục Thống kê tỉnh đã có kế hoạch đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nhân dân hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng của cuộc điều tra. Trong đó tập trung tuyên truyền vào thời điểm, thời gian tiến hành điều tra đã được quy định trong phương án điều tra; tăng cường sự phối hợp của các cấp, ngành, các tầng lớp nhân dân trong công tác tuyên truyền; khuyến khích huy động các nguồn kinh phí hợp pháp hỗ trợ cho việc tuyên truyền cuộc điều tra. Nội dung, hình thức tuyên truyền phong phú, chính xác, kịp thời, phù hợp với từng đối tượng, thời gian cụ thể, đảm bảo hiệu quả, thiết thực.

* Xin cảm ơn ông!

KIM CHI (thực hiện)