Thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH TN) được BHXH tỉnh chú trọng thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú... Tuy nhiên, để đạt mục tiêu phát triển nhanh và bền vững nhóm đối tượng tham gia BHXH TN, BHXH tỉnh đã triển khai thí điểm mô hình truyền thông, tư vấn trực tiếp chính sách này cho những lao động tự do có tiềm năng tại cơ sở.

Chính sách an sinh cho lao động tự do

Mặc dù ra đời cách đây hơn 10 năm và chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2008 nhưng đến nay, chính sách BHXH TN vẫn còn khá mới mẻ với nhiều người lao động. Do không có đầy đủ thông tin nên nhiều lao động tự do không tiếp cận được chính sách an sinh xã hội này.

Luật BHXH năm 2014, Nghị định 134/2015/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH đã mở ra một hướng đi mới nhằm tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho người tham gia để được hưởng lương hưu hàng tháng khi về già, hết tuổi lao động. Trong đó có nhiều quyền lợi rất thiết thực mà người tham gia được hưởng như: Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí đóng tùy theo từng đối tượng (30% đối với hộ nghèo, 25% đối với hộ cận nghèo và 10% đối với các đối tượng khác).

Cùng với đó, chính sách BHXH TN không giới hạn tuổi trần (tuổi trần của nam là đủ 60 tuổi, của nữ là đủ 55 tuổi) và có nhiều phương thức đóng, mức đóng linh hoạt khác nhau mà người tham gia có thể lựa chọn. Cụ thể, lao động nam đủ 60 tuổi và nữ 55 tuổi nhưng có thời gian tham gia BHXH đủ 10 năm thì được đóng một lần cho 10 năm về sau để đủ điều kiện tham gia BHXH đủ 20 năm và hưởng lương hưu hàng tháng; hoặc khi tham gia đủ 5 năm thì cũng được hưởng chế độ tuất một lần với mức trợ cấp mai táng phí bằng 10 tháng lương cơ sở cùng với số tiền mỗi năm đóng BHXH TN được nhận 2 tháng lương bình quân…

Chính sách BHXH TN là một chính sách đầy tính nhân văn cho lao động tự do làm việc ở khu vực phi chính thức, được tham gia và hưởng chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động. Càng có nhiều người hiểu và tham gia BHXH TN thì xã hội, gia đình sẽ bớt đi gánh nặng cũng như tuổi hưu của những người lao động tự do cũng được đảm bảo để thảnh thơi lúc về già.

Chú trọng đối tượng tiềm năng

BHXH TN là chính sách an sinh được Đảng và Nhà nước ta triển khai từ năm 2008. Tại Phú Yên, sau hơn 10 năm thực hiện đã có 1.789 người tham gia. Đây là kết quả còn khiêm tốn so với tiềm năng hiện có của tỉnh. Để phát triển nhanh và bền vững nhóm đối tượng tham gia BHXH TN, mục tiêu đặt ra cho ngành BHXH tỉnh là tìm giải pháp tuyên truyền, vận động hiệu quả, chú trọng vận động những đối tượng có tiềm năng tham gia.

Xuất phát từ điều đó, BHXH tỉnh đã triển khai mô hình truyền thông, tư vấn trực tiếp chính sách BHXH TN cho nhóm đối tượng có tiềm năng do đại lý thu các xã, phường, thị trấn thuộc huyện Đông Hòa lựa chọn. Khác với các buổi đối thoại, tuyên truyền trước đây thường thực hiện với quy mô lớn có từ 80-120 người tham dự thì buổi đối thoại, tuyên truyền đợt này thực hiện theo hình thức nhóm nhỏ, quy mô từ 20-25 người và đa phần ở độ tuổi từ 15-45. Nội dung tuyên truyền đi sâu vào giới thiệu, tư vấn chế độ, chính sách kết hợp trình bày ngắn gọn những nội dung cơ bản của chính sách BHXH TN như: Mức đóng, mức hưởng, những ưu điểm của BHXH TN so với các hình thức gửi tiết kiệm và loại hình bảo hiểm thương mại để đối tượng dần thay đổi nhận thức; thuyết phục đối tượng tham gia.

Hoạt động tuyên truyền được tập trung vào nhóm đối tượng cụ thể, độ tuổi trung bình từ 15-45 có nhiều nét tương đồng với nhau giúp cho các báo cáo viên thuận lợi trong việc tiếp cận, nắm bắt tâm lý đối tượng để có giải pháp, cách thức tuyên truyền hiệu quả. Tại các buổi tuyên truyền, tư vấn trực tiếp này còn có sự tham gia của nhân viên đại lý thu BHXH, BHYT của từng địa bàn. Vì vậy, bên cạnh việc được báo cáo viên tư vấn, tuyên truyền trực tiếp, người tham gia còn được đại lý thu hỗ trợ và động viên; đồng thời nhân viên đại lý thu sẽ tiếp tục tư vấn, giải đáp và vận động tham gia nếu đối tượng còn đắn đo suy nghĩ sau khi buổi tuyên truyền kết thúc.

Chia sẻ về hiệu quả buổi tuyên truyền theo nhóm nhỏ, chị Nguyễn Cao Thị Kim Tuyến ở thôn Lộc Đông, xã Hòa Thành (huyện Đông Hòa), cho biết: “Buổi truyền thông đã truyền tải rất đầy đủ nội dung và những vấn đề chúng tôi vướng mắc đều được các báo cáo viên giải thích một cách rốt ráo, dễ hiểu. Bên cạnh đó, các số liệu không mập mờ mà được thể hiện rõ ràng bằng những con số như đóng bao nhiêu thì được hưởng mức bao nhiêu. Tôi thấy BHXH đang có cách tuyên truyền giống như các công ty bảo hiểm thương mại. Từ cách tuyên truyền này, chúng tôi biết rằng quyền lợi khi tham gia BHXH là đảm bảo cuộc sống cho lao động tự do cho đến cuối đời, kể cả những người ốm đau, bệnh tật… và hướng đến đảm bảo cho cuộc sống của người lao động khi về già. Những điều này các loại bảo hiểm thương mại không có được”.

Còn chị Nguyễn Thị Mỹ Phương ở thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành thì cảm thấy tiếc vì nếu như biết thông tin từ sớm, chị sẽ không rút BHXH một lần mà tiếp tục đóng thêm để sau này khi có tuổi không phải dựa dẫm vào con cái. Chị Phương cho biết: “Những năm trước, tôi làm cho công ty tư nhân và được đóng bảo hiểm khoảng 6 năm. Tuy nhiên, khi sinh con rồi nghỉ việc ở nhà chăm con nhỏ tôi nghĩ sổ BHXH để đó cũng không làm gì nên rút hết ra được hơn 20 triệu đồng. Giờ nghe các tư vấn viên bảo là nếu để nguyên sổ đó sẽ được hưởng nhiều chế độ về sau, đặc biệt là có thể đóng thêm để hưởng lương hưu, tôi thật tiếc”.

Truyền thông theo nhóm đối tượng có tiềm năng đã được BHXH tỉnh thực hiện thí điểm tại một số xã, thị trấn của huyện Đông Hòa và cho thấy những hiệu quả bước đầu. Thời gian tới, mô hình này sẽ được triển khai rộng rãi trên địa bàn tỉnh để người dân có thể tham gia, thụ hưởng chính sách an sinh quan trọng này.

THÁI HÀ