Từ năm 2003, UBND tỉnh đã ban hành đề án Triển khai thực hiện chương trình không có người lang thang, xin ăn trên địa bàn tỉnh với mục tiêu: Giải quyết cơ bản tình trạng lang thang xin ăn, xây dựng nếp sống văn minh đô thị; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của các ngành, các cấp và toàn xã hội nhằm ngăn chặn có hiệu quả người dân trên địa bàn tỉnh lang thang, xin ăn. Chương trình đã đạt được những kết quả bước đầu, song để giải quyết triệt để vấn đề là vô cùng khó khăn.

Một đối tượng (bìa phải) đang xin tiền ở chợ Tuy Hòa - Ảnh: KIM CHI

Người lang thang, xin ăn vào mùa

Đang vào mùa hè, không khó để bắt gặp hình ảnh người lang thang, giơ tay xin tiền trên địa bàn TP Tuy Hòa. Dạo quanh một vòng chợ Tuy Hòa, khu vực bến xe TP Tuy Hòa, siêu thị hay một số quán cà phê…, chúng tôi nhận thấy số người ăn xin, lang thang xin tiền đông hơn thời gian trước. Phần lớn người lang thang xin ăn là người già cả, người khuyết tật, người có dấu hiệu mắc bệnh tâm thần, trẻ em cơ nhỡ, vô gia cư. Ngoài ra, một số đối tượng có nhà ở, sức khỏe nhưng do lười lao động, nhờ vả sự cưu mang, giúp đỡ của người khác nên xem xin ăn là một nghề để kiếm sống. Đặc biệt có trường hợp cha mẹ bắt con đi xin ăn để nuôi sống gia đình.

Bước chân vào chợ Tuy Hòa, lượng xin ăn cũng đã gần chục người, già có, trẻ có, mặt mũi phờ phạc; thanh niên quần áo tinh tươm cũng đi xin ăn. Một em trai chừng 17 tuổi giơ tay “Cho xin ít đồng đi chị!”. Tôi hỏi: Sao em đi xin? “Em khổ quá mà chị!”. “Vậy sao không kiếm việc gì đó làm, em còn trẻ mà, bán vé số chẳng hạn”. Trước câu nói của tôi, chàng trai trẻ lẳng lặng bỏ đi chỗ khác xin tiếp.

Gặp cụ già khoảng 60 tuổi cũng đang ngửa tay xin các cô đi chợ, nghe tôi hỏi về quê quán, cụ nói cụ ở xã Xuân Lãnh (huyện Đồng Xuân). Sao không ở nhà con cháu chăm lo, đi chi cho cực khổ vậy? Cụ bảo đi để kiếm tiền.

Một trong những hình ảnh dễ nhìn thấy của người xin ăn là họ hay tỏ rõ sự đáng thương hại, khi quần áo, mặt mũi lấm lem, trong đó, trẻ em vẫn thường xuyên bị đưa ra làm bình phong. Thời gian qua, xung quanh khu vực các phường trên địa bàn TP Tuy Hòa thường xuất hiện người phụ nữ mang theo 2 đứa nhỏ lang thang ăn xin. Chúng tôi cố gặng hỏi tên và quê quán nhưng chị không trả lời. Hay hình ảnh một cô bé ốm nhom, đen, cao gầy vẫn lang thang khu vực chợ Tuy Hòa để xin ăn cũng làm một số tiểu thương khó chịu. Chị Trần Thị Nguyên, bán thịt gà tại chợ Tuy Hòa, nói: “Hiện nay người xin ăn nhiều lắm, cứ đợi mấy chị mua hàng rồi có tiền lẻ là đến giơ tay xin liền. Chúng tôi nhắc các chị đừng cho thì họ sẽ không xin nữa, nhưng tình trạng này khó dẹp được”.

Tiếp tục có giải pháp

Theo báo cáo của Sở LĐ-TB-XH Phú Yên, việc giải quyết tình trạng người lang thang, xin ăn trên địa bàn tỉnh đã đạt được một số kết quả tích cực. Trong những năm qua, hơn 300 lượt người lang thang, xin ăn được tập trung, bình quân hàng năm có khoảng 40 đối tượng. Việc tập trung người lang thang xin ăn đã từng bước giảm đáng kể số người lang thang, xin ăn tại các khu di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, công viên, bến xe, chợ... trên địa bàn tỉnh, góp phần tạo môi trường văn minh, lịch sự và tạo mỹ quan đô thị.

Ông Võ Văn Binh, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB-XH Phú Yên, cho biết: Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến việc giải quyết các vấn đề xã hội qua các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới; các chính sách an sinh xã hội như: trợ giúp người khuyết tật, người cao tuổi, người mắc bệnh tâm thần, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn... đã tạo cơ hội và điều kiện thuận lợi để nhóm người yếu thế tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân. Tuy vậy, mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội phức tạp, tình trạng lang thang, xin ăn diễn ra khá phổ biến, tập trung ngày càng nhiều ở các đô thị.

Trong giai đoạn 2017-2020, các giải pháp được tỉnh đề ra gồm: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tại các địa bàn trọng điểm như nhà ga, bến xe, các chợ, các tuyến đường có nhiều quán ăn, điểm tham quan du lịch nhằm phát hiện các đối tượng lang thang, cơ nhỡ, ăn xin, đeo bám khách; phát hiện kịp thời người lang thang, cơ nhỡ, xin ăn trên địa bàn; tiến hành tập trung người lang thang, cơ nhỡ, xin ăn đưa về Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội để quản lý và phân loại. Quản lý người lang thang xin ăn ngay từ địa bàn khu dân cư; triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời chính sách an sinh xã hội, trợ giúp xã hội…

Ông Binh cho biết thêm, thời gian tới, ngành LĐ-TB-XH sẽ triển khai mạnh mẽ đề án theo sự chỉ đạo UBND tỉnh nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của các cấp, các ngành và nhân dân toàn tỉnh trong việc giải quyết tình trạng người lang thang, xin ăn. Qua đó góp phần làm cho cảnh quan môi trường đô thị văn minh, thân thiện, đảm bảo an ninh trật tự, tạo môi trường thuận lợi và hấp dẫn để thu hút khách du lịch, các nhà đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

KIM CHI