Trong khí hậu thì mây đóng vai trò rất cơ bản hình thành nên hệ quả thời tiết. Khí hậu được hình thành cơ bản theo bố cục, tính chất và lượng mây.

Nhân viên Đài Khí tượng thủy văn Phú Yên kiểm tra thiết bị đo nhiệt độ để dự báo thời tiết tại TP Tuy Hòa - Ảnh: PV

Mây trong ngày bình thường và mây trong thời tiết nguy hiểm, mây trong ngày nắng và mây trong những ngày mưa rất khác nhau, được hình thành bởi kết cấu và tính chất của từng loại mây. Nếu quan sát bằng mắt thường, chúng ta có thể thấy đơn giản vào buổi trưa, chiều ngày nắng thì ít mây, ngày mưa thì nhiều mây. Còn dưới cái nhìn của các nhà chuyên môn có thể thấy mây của ngày hôm trước, thậm chí vài ngày trước để dự báo thời tiết cho ngày hôm sau hoặc vài ngày sau đó. Điều đó chứng tỏ mây quyết định quan trọng trực tiếp đến tình hình thời tiết tại địa điểm nào đó trong thời gian từ 3- 6 giờ đồng hồ hoặc 1-3 ngày.

Chúng ta cũng có thể nhìn mây mà đoán thời tiết trong thời hạn ngắn hay cực ngắn mà cha ông ta đã đúc kết thành những câu ca dao tục ngữ, như:

Mây kéo xuống bể thì nắng chang chang

Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút

Hay:

Trên trời có vẩy tê tê

Là mưa sắp sửa kéo về nay mai

Hoặc

Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa.

Mống đông vồng tây, chẳng mưa dây cũng bão giật.

Ráng mỡ gà thì gió, ráng mỡ chó thì mưa…

Mỗi năm một chủ đề vào ngày 23/3, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) chọn một chủ đề phù hợp để chúng ta cùng tìm hiểu, thảo luận, hiểu biết, bảo vệ thiên nhiên và thời tiết nhằm giảm thiểu thiệt hại, phòng tránh thiên tai gây ra cho nhân loại. Năm nay. WMO chọn chủ đề “Hiểu biết về mây” gửi đến các quốc gia thành viên. Trong thông điệp, GS Petteri Taalas, Tổng Thư ký WMO, nhấn mạnh: Hiểu biết về mây là cơ sở quan trọng để dự báo tình hình thời tiết, mô phỏng các tác động của biến đổi khí hậu trong tương lai và dự đoán nguồn tài nguyên nước. Bởi mây có vai trò rất quan trọng trong việc điều tiết khí hậu, thời tiết và cân bằng năng lượng của trái đất. Các đám mây đã góp phần điều tiết chu trình nước và toàn bộ hệ thống khí hậu.

Hơn 2.000 năm trước, nhà triết học Aristotle đã có các nghiên cứu về mây và viết một luận thuyết diễn giải vai trò của mây trong chu trình thủy văn. Tuy nhiên, phải đến những năm đầu thế kỷ XIX, Luke Howard - nhà khí tượng học nghiệp dư sống ở Anh, mới là người đầu tiên tạo ra bảng phân loại mây. Dựa trên những lưu trữ đầy đủ của ông về thời tiết trong khu vực London từ năm 1801-1841, Howard đã xác định ba chi chính, hay còn gọi là danh mục của các đám mây: mây tích, mây tầng và mây ti. Việc xác định, mô tả và đặt tên mây cho tới nay vẫn còn rất quan trọng đối với nghiên cứu thời tiết và khí hậu.

Từ bảng phân loại này, cuối thế kỷ XIX, các nhà khoa học đã cho ra đời Atlas mây quốc tế phục vụ việc nghiên cứu thời tiết thiên văn. Bản Atlas này bao gồm nội dung hướng dẫn chi tiết về tiêu chuẩn của mây và rất nhiều hình ảnh về mây cùng một số hiện tượng thời tiết khác.

Nhân kỷ niệm Ngày Khí tượng thế giới năm nay (23/3), WMO sẽ cập nhật phiên bản Atlas mây này. Atlas phiên bản năm 2017 sẽ được xuất bản dưới dạng số trên mạng. Phiên bản này cung cấp các nhóm mây được phân loại, với hàng trăm hình ảnh về các đám mây như nhóm đám mây cuộn, các vệt mây khi máy bay bay qua, hay cả các đám mây hình gợn sóng. Ngoài ra, Atlas còn chứa các thông tin quan trọng về các hiện tượng khí tượng khác như cầu vồng, quầng mặt trời, lốc tuyết và mưa đá.

Như vậy, năm nay, WMO sẽ cập nhật Atlas mây năm 2017 dạng số, giúp những nhà dự báo và chính mỗi người dân chúng ta có thể dễ dàng hơn khi quan sát mây và biết được những dạng mây nào hay gây mưa, mưa lớn, hay mưa nhỏ, bão hay không... Đây sẽ là một bước tiến hiện đại hơn trong ngành Khí tượng học và gần gũi hơn với mỗi người dân chúng ta trên khắp thế giới.

HOÀNG THỊ LAN (Đài KTTV Phú Yên)