Trở lại ngôi nhà xao xác màu hoa chiều tím của mẹ Lê Thị Niệm ở thôn Mỹ Thạnh Nam (xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa), tôi không khỏi nhói lòng khi chạm vào ánh mắt mẹ. Ánh mắt khắc khoải, đau đớn khi nhắc đến người con trai hiền lành đã khoác áo hải quân rồi vĩnh viễn nằm lại trong lòng biển thẳm, khi cùng 63 đồng đội dùng máu dựng cột mốc bảo vệ chủ quyền trong trận Gạc Ma ngày 14/3/1988.

Mẹ Lê Thị Niệm bật khóc mỗi khi nhìn ảnh con trai đã hy sinh - Ảnh: PHƯƠNG TRÀ

Rưng rưng nước mắt, mẹ Niệm nghẹn ngào kể: “Tết năm đó thằng Dư về phép, nói là sau tết sẽra đảo. Nó nói má đừng lo, công tác xong thì con về”. Nhưng anh Phan Tấn Dư không bao giờ trở về, chỉ có giấy báo tử run rẩy đến. Tờ giấy thấm đẫm nước mắt, nhưng người mẹ nghèo ở Hòa Phong vẫn không tin rằng con mình đã nằm lại giữa trùng khơi! Khi đơn vị gửi ba lô, đồ đạc của liệt sĩ Phan Tấn Dư về, mẹ Niệm cất giữ rất kỹ. Mẹ buốt lòng đợi một phép màu. Song những bước chân thân thuộc của đứa con trai thứ dư chẳng bao giờ còn có thể đặt lên hiên nhà ngợp nắng, và hai hàng hoa chiều tím trước sân cứ tím nhức lòng như sự đợi chờ vô vọng của mẹ.

Gần 30 năm đằng đẵng trôi qua. Tóc mẹ Niệm mỗi ngày một bạc, lưng mẹ mỗi ngày thêm còng rạp, nhưng nỗi nhớ thương đứa con đã hy sinh vẫn thăm thẳm đầy trong đôi mắt cồn cào sóng đại dương. “Tới khi nằm xuống đất rồi thì không biết có còn nghĩ tới thằng Dư nữa hay không, chớ bây giờ vẫn thương nó lắm, vẫn đau lắm”, người mẹ gần 90 tuổi nói như rút ruột.

Mẹ Niệm sinh đến 12 người con, còn sống 7 người. Thương mẹ thui thủi vào ra trong ngôi nhà quạnh quẽ, chị Phan Thị Nhung, con kề út, về sống trong ngôi nhà cặp vách nhà mẹ, chăm sóc mẹ và chăm lo 3 sào ruộng. Song cũng như các chị của mình, chị Nhung lam lũ, cuộc sống thiếu trước hụt sau. Có lẽ vì thế mà mẹ Niệm nói: “Tui còn ở dương gian ngày nào thì thằng Dư “nuôi” tui. Thằng Dư mà còn sống, giờ nó cũng có vợ con đề huề. Nó ra ngoài biển rồi không thấy về, không thấy xác, không có mồ mả, cứ nghĩ tới đó là tui đứt ruột”, tiếng mẹ chìm trong nước mắt.

Niềm an ủi của mẹ Niệm chính là nghĩa tình của đồng đội liệt sĩ Phan Tấn Dư. Không chỉ vào dịp giỗ chạp, tết nhất mà mỗi khi đi ngang qua Hòa Phong, các anh đều ghé lại thăm mẹ. Đặc biệt, anh thương binh Nguyễn Văn Dũng ở TP Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa), người vẫn cho rằng trung sĩ Phan Tấn Dư đã chết thay mình khi nhận nhiệm vụra đảo và hy sinh, là người đầu tiên trong số các cựu chiến binh Trường Sa tìm ra mẹ, vẫn thường về thăm và chăm lo cho mẹ.

* *

*

Trong ngôi nhà nhỏ ở phường 9 (TP Tuy Hòa), mẹ Nguyễn Thị Đảo tựa vào những người con còn lại của mình mà sống, sau khi con trai Trương Văn Thịnh nhận nhiệm vụra Trường Sa rồi vĩnh viễn nằm lại trong lòng biển khơi!

Theo lời ông Trương Văn Cảnh, anh trai liệt sĩ Trương Văn Thịnh, trước khi tham gia chiến dịch bảo vệ chủ quyền, anh Thịnh về phép thăm gia đình và thổ lộ với anh trai: “Còn mấy tháng nữa thì ra quân, em sẽ về làm nghề hớt tóc, phụ giúp gia đình”. Khi tin anh Thịnh hy sinh trong trận Gạc Ma bay về, cha mẹ anh nhất mực không tin đó là sự thật. Cha anh Thịnh vẫn bám víu vào hy vọng con mình còn sống nên không cho lập bàn thờ. Thương em, ông Cảnh lập bàn thờ tại nhà riêng, cúng tưởng cho em.

Hàng chục năm trôi qua sau ngày 14/3/1988, cha mẹ anh Thịnh vẫn mòn mỏi chờ con trở về. Rồi niềm hy vọng mong manh nhất cũng tắt đi theo thời gian. Ở tuổi 80, cha anh Thịnh mới chấp nhận sự thật, rằng con trai mình đã nằm lại giữa trùng khơi. Nỗi đau khiến ông như ngọn đèn trước gió. Rồi ông mất.

Người mẹ của anh Thịnh dường như vững vàng hơn. Bà giấu nỗi đau vào trong đôi mắt mờ, vào mớ tóc bạc, vào vô số kỷ niệm về đứa con trai hiền lành chân chất, vào những giấc mơ được gặp lại, được ôm chặt con mình. “Đêm trước ngày giỗ con, tui không tài nào ngủ được. Tui thường mơ thấy nó về”, người mẹ 88 tuổi kể, ánh mắt rưng rưng sóng nước đại dương.

YÊN LAN