Không có vốn liếng để sắm tàu lớn, ngư cụ vươn khơi; không đủ sức khỏe để thức đêm câu mực hay đánh bắt cá dài ngày trên biển... nhiều ngư dân phường Phú Đông (TP Tuy Hòa) sử dụng lưới vét để đánh bắt gần bờ. Công việc này nhọc nhằn, tốn nhiều công lao động nhưng thu nhập chẳng đáng là bao.
Không quen với cách gọi của người làng biển nên khi tôi hỏi Trần Văn Châu (phường Phú Đông, TP Tuy Hòa), cậu bé tầm 14 tuổi, có làn da ngăm đen, đôi mắt to, rằng: “Em còn nhỏ như thế mà đã đi làm thuê rồi à?”. Như chạm vào tự ái, cậu bé đáp lại ngay: “Con không phải làm thuê, mà là đi bạn. Ngày nào con cũng đi”.
Theo lời Châu, cứ tầm 4 giờ 30 sáng là những người đi bạn tập trung tại nhà chủ ghe và cùng lên ghe để đi đến những luồng cá được chủ ghe “nhắm” trước đó. Việc di chuyển trên biển có thể xa hoặc gần nhưng địa điểm được chọn để thả lưới thường cách bờ không xa, chỉ khoảng từ vài chục đến vài trăm mét. Đánh lưới vét được tiến hành vừa trên biển, vừa trên đất liền. Đến nơi, nhóm người đi bạn dỡ lưới thả rê xuống biển, quanh một vòng sau đó tấp ghe vào bờ để mọi người xuống. Sau khi thả lưới, ghe chạy vòng quanh để đuổi cá, còn nhóm người đi bạn thì đứng trên bờ kéo lưới vào để thu cá.
Từng nhóm người, mỗi nhóm 3 đến 4 người, xếp thành hai hàng dọc từ mép nước lên bờ cát để kéo lưới. Mỗi khi lưới được kéo lên một đoạn, các nhóm lại thay vị trí chia sẻ sự nặng nhọc giữa chỗ mép nước và trên bờ.
Thời gian làm nghề lưới vét từ tháng 2 đến tháng 7 âm lịch. Lưới vét có chiều dài khoảng từ 100m đến 200m, tùy loại. Trong nước, khi kéo lưới có dạng một túi lưới hình nón thon dần về phía sau. Thành phần cấu tạo gồm: cánh lưới (mở rộng để lùa cá), thân lưới hình nón cụt (để dồn cá vào đụt), đụt lưới (túi chứa cá, có mắt nhỏ nhất).
Trong cái nắng chói chang của biển, gần cả chục người lao động của ghe anh Sáu Hiền đang khom người, dốc hết sức lực để kéo lưới. Suốt mấy tiếng đồng hồ làm việc, những gì họ thu được là một con cua huỳnh đế, vài con cá thẩn, nửa ký cá mối và gần chục ký cá liệt bé xíu. Lượng cá thu được không nhiều, giá trị các loại cá cũng không cao nhưng lại mất quá nhiều lao động nên công việc đánh lưới vét này chỉ mang lại thu nhập ít ỏi.
Bà Lê Thị Mí, một chủ ghe làm nghề lưới vét gần bờ cho biết, mỗi ngày, ghe của bà kéo hai mẻ lưới. Nếu may mắn, một mẻ lưới cũng được chục ký cá nhưng nhiều khi thả lưới trật dòng chảy làm cho lưới bị đảo là chẳng thu được gì, những lúc như vậy chủ ghe buồn thiu, còn những người đi bạn xem như kéo lưới để tập thể dục. “Như hôm nay, ghe nhà kiếm được mấy chục ký cá liệt. Nếu bán số cá này với giá 50.000 đồng/kg, sau khi trừ phí tổn, chia cho chủ, mỗi người đi bạn cũng chỉ được chia vài chục ngàn đồng”, bà Mí phân bua.
Phường Phú Đông hiện có trên dưới chục hộ ngư dân có ghe nhỏ chuyên dùng để đánh lưới vét gần bờ. Ông Sáu Triển (phường Phú Đông), một chủ ghe lưới vét, cho biết, công việc đánh bắt gần bờ này chỉ thu về được những loại cá con, ít giá trị nên thu nhập của cả chủ lẫn bạn không được bao nhiêu. Mặt khác, lối khai thác hủy diệt này sẽ nhanh chóng làm cạn kiệt nguồn tài nguyên từ biển nên dần dà nghề này trở nên khó khăn hơn. “Ước mơ của tôi và nhiều bạn nghề là được Nhà nước quan tâm hỗ trợ đóng tàu thuyền để vươn khơi, đánh bắt có chọn lọc những loại hải sản có giá trị nhằm phục vụ tốt hơn cho đời sống nhưng vẫn bảo vệ nguồn lợi không phải là vô tận này”, ông Sáu Triển bộc bạch.
THÁI HÀ
