Ngày Dân số thế giới (11/7) hàng năm là dịp để các quốc gia cùng nhìn lại quá trình kiểm soát sự phát triển dân số, từ đó tiếp tục đề xuất những chính sách, giải pháp hữu hiệu nhằm thực hiện ngày càng tốt hơn mục tiêu dân số và phát triển trong chiến lược phát triển chung về kinh tế - xã hội.
Theo dự báo của Quỹ dân số Liên Hợp Quốc, với tốc độ tăng trưởng dân số như hiện nay, mỗi năm, dân số thế giới tăng thêm 78 triệu người. Trong đó tập trung vào các quốc gia kém phát triển và cứ tăng 100 người thì có tới 97 người sinh ra tại các quốc gia này. Tăng dân số khiến khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng. Các cặp vợ chồng trên toàn thế giới đang lựa chọn có ít con hơn, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều sự bất bình đẳng. Dù tỉ lệ sinh chậm lại nhưng dân số thế giới sẽ tiếp tục gia tăng trong vài thập kỷ tới vì số người trong độ tuổi sinh sản chiếm đến 52% (3,7 tỉ người).
Tại Việt Nam, quy mô dân số lớn và tiếp tục tăng bình quân mỗi năm khoảng 910.000 người. Dân số Việt Nam tính đến tháng 11/2013 là 90 triệu người, là nước đông dân thứ 13 trên thế giới, thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á (sau Indonesia và Philippines) và là nước đông dân thứ 5 trong số 78 nước đã đạt mức sinh thay thế.
Hàng năm, nhân Ngày Dân số thế giới, Quỹ dân số Liên Hợp Quốc lựa chọn một chủ đề cấp thiết mang tính toàn cầu để kêu gọi sự quan tâm, chú ý của toàn nhân loại. “Đầu tư cho thanh niên” là chủ đề của Ngày Dân số thế giới năm nay và truyền đi thông điệp: Giai đoạn chuyển đổi từ vị thành niên (VTN) sang người lớn được khỏe mạnh và an toàn là quyền của mọi trẻ em. Quyền này chỉ có thể được thực hiện nếu xã hội, gia đình tập trung đầu tư và tạo cơ hội để đảm bảo rằng trẻ VTN và thanh niên được trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết cho một cuộc sống hữu ích, khỏe mạnh. Trẻ VTN và thanh niên là trung tâm của chương trình nghị sự phát triển trong tương lai. Bảo vệ quyền của thanh niên và VTN, đầu tư cho tương lai của các em bằng việc cung cấp giáo dục có chất lượng, tạo việc làm ổn định, kỹ năng sống hiệu quả, tiếp cận với giáo dục sức khỏe sinh sản (SKSS) và giáo dục sức khỏe tình dục (SKTD) toàn diện bao gồm giới và quyền lực là hết sức cần thiết cho sự phát triển của thanh niên, VTN, gia đình, cộng đồng và đất nước của họ.
Nhóm dân số trẻ VTN lớn nhất từ trước đến nay đang bước vào độ tuổi tình dục và sinh sản. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có nhiều tiến bộ trong việc ngăn chặn mang thai ở tuổi VTN, phá thai không an toàn, tử vong mẹ, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và nhiễm HIV; vẫn còn những khoảng trống đáng kể về tính sẵn có, chất lượng, tiếp cận giáo dục tình dục toàn diện và các dịch vụ dành cho thanh niên.
Tại Phú Yên, theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, VTN, thanh niên tỉnh Phú Yên độ tuổi từ 10 đến 24 có 250.000 người, chiếm 29,3% tổng số dân. Thế nhưng các hoạt động truyền thông và cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS/SKTD, KHHGĐ cho đối tượng VTN, thanh niên còn hạn chế.
Ngày 18/7/2011, UBND tỉnh có quyết định phê duyệt dự án Nâng cao chất lượng giống nòi tỉnh Phú Yên giai đoạn 2011-2015. Dự án này bao gồm 5 đề án: Sàng lọc trước sinh và sơ sinh; Tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân; Can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; Nâng cao chất lượng dân số của đồng bào dân tộc thiểu số; Tư vấn và chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng. Trong đó đề án Tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân được triển khai từ năm 2011, đến nay đã tạo tiền đề thuận lợi để triển khai các hoạt động giáo dục về SKSS/SKTD cho VTN, thanh niên phủ rộng toàn tỉnh. Trong những năm qua, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã tích cực phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong phát triển (CGFED), Sở GD-ĐT, Tỉnh đoàn Phú Yên để tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao sự hiểu biết về SKSS/SKTD cho VTN, thanh niên trong và ngoài nhà trường. Tuy nhiên, đây cũng mới chỉ là bước đầu, còn nhiều VTN, thanh niên chưa tiếp cận được dịch vụ tư vấn về SKSS/SKTD, nhất là VTN, thanh niên vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.
Hưởng ứng thông điệp của Liên Hợp Quốc nhân Ngày Dân số thế giới năm nay, các ngành, đoàn thể và các địa phương, tổ chức xã hội, đặc biệt là ngành Y tế, Dân số, Đoàn Thanh niên cần chủ động xây dựng và triển khai các chương trình hành động thiết thực, thực hiện tốt những cam kết với cộng đồng quốc tế trong việc chăm sóc sức khỏe cho thanh niên nói riêng và đầu tư cho thanh niên nói chung.
Cách đây 27 năm, lúc 6 giờ 35, ngày 11/7/1987, một cậu bé người Nam Tư chào đời, là công dân thứ 5 tỉ của thế giới. Sự kiện này đánh dấu sự bùng nổ của dân số thế giới. Một thế giới bùng nổ về dân số sẽ dẫn đến nghèo đói, bệnh tật, môi trường ô nhiễm... Tại Hội nghị quốc tế về dân số và phát triển vào tháng 11/1989 tại Hà Lan, Liên Hợp Quốc đã quyết định lấy ngày 11/7 hàng năm làm Ngày Dân số thế giới.
BS VŨ NGỌC DỮNG
(Phó chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ Phú Yên)
