Công tác vận động phát triển đoàn viên, thành lập tổ chức công đoàn (TCCĐ) ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Hiện nhiều doanh nghiệp chưa có TCCĐ, khiến người lao động chịu nhiều thiệt thòi trong việc bảo đảm các quyền lợi của mình.
CHỦ DOANH NGHIỆP KHÔNG MẶN MÀ
Năm 2000, khi Luật Doanh nghiệp có hiệu lực, các doanh nghiệp nhà nước ở Phú Yên tiến hành cổ phần hóa; các loại hình doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thành lập và phát triển mạnh. Tuy nhiên, TCCĐ ở các doanh nghiệp này phát triển chậm và hoạt động chưa hiệu quả. Đến nay, toàn tỉnh có 1.359 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó có 1.331 doanh nghiệp ngoài nhà nước với hơn 42.000 công nhân lao động (CNLĐ) nhưng mới chỉ có hơn 10% doanh nghiệp có TCCĐ.
Theo ông Tô Văn Khải, Phó chủ tịch Công đoàn Khu kinh tế Phú Yên, công tác vận động các doanh nghiệp ngoài nhà nước thành lập TCCĐ gặp rất nhiều khó khăn, có khi phải mất cả năm mới vận động được một doanh nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là do chủ doanh nghiệp còn e ngại, sợ ảnh hưởng đến lợi ích của công ty. “Hiện tại 3 khu công nghiệp có 55 doanh nghiệp hoạt động ổn định, giải quyết việc làm cho hơn 5.300 CNLĐ. Trong đó, 26 doanh nghiệp chưa có TCCĐ và hơn 2.200 CNLĐ chưa vào TCCĐ. Vì vậy, chúng tôi đã đề ra các giải pháp để triển khai thực hiện nhiệm vụ phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở như: thành lập ban chỉ đạo, ban vận động phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở”, ông Khải cho biết. Trên cơ sở đó, các ban này phối hợp với các ngành chức năng tiến hành công tác điều tra, khảo sát, xây dựng kế hoạch và đến trực tiếp các doanh nghiệp tìm hiểu tình hình CNLĐ, thăm dò tâm tư, nguyện vọng của họ đối với việc thành lập TCCĐ. Đồng thời đưa ra các văn bản, nghị định của Chính phủ, của Công đoàn Việt Nam về việc thành lập TCCĐ tại các doanh nghiệp. Bàn bạc và phối hợp với lãnh đạo doanh nghiệp tổ chức tuyên truyền Luật Công đoàn; quyền và nghĩa vụ của đoàn viên khi tham gia TCCĐ, sau đó vận động CNLĐ viết đơn xin gia nhập TCCĐ. “Qua nhiều lần trực tiếp tham gia công tác vận động tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước cho thấy, hầu hết các doanh nghiệp đều không mặn mà với TCCĐ và cho rằng, có TCCĐ cũng vậy mà không có cũng xong. Thậm chí có chủ doanh nghiệp còn nói “TCCĐ làm ảnh hưởng đến lợi ích doanh nghiệp” (!?). Vì vậy dẫn đến công tác vận động gặp nhiều khó khăn”, bà Lê Thị Cuốn, Chủ tịch Liên đoàn Lao động TP Tuy Hòa cho biết.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Phan Đình Hưng, Chủ tịch CĐCS Công ty cổ phần Khoáng sản Kenee Việt Nam nói: “Chủ doanh nghiệp không muốn thành lập công đoàn trong doanh nghiệp, vì nếu có TCCĐ, họ sẽ phải thực hiện theo đúng các quy định về bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, đóng kinh phí công đoàn, đồng thời phải dành thời gian cho hoạt động đoàn thể… làm ảnh hưởng đến năng suất sản xuất”. Vậy để bảo vệ lợi ích của mình, các chủ doanh nghiệp đều không mặn mà với chuyện thành lập tổ chức công đoàn trong công ty, xí nghiệp. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp sau khi thành lập được TCCĐ thì hoạt động vẫn phải phụ thuộc vào ban giám đốc. Nếu không được chủ doanh nghiệp, ban giám đốc tạo điều kiện thì TCCĐ gần như chỉ tồn tại ở… hình thức.
ĐA DẠNG HÓA CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG
Chính những khó khăn, bất cập nói trên khiến cho tình hình phát triển TCCĐ cơ sở ở loại hình doanh nghiệp ngoài nhà nước trong mấy năm gần đây không mấy khả quan. Việc thành lập TCCĐ đã khó, để TCCĐ ở những doanh nghiệp này hoạt động có hiệu quả càng khó khăn hơn. Bên cạnh những doanh nghiệp có TCCĐ hoạt động tốt như: Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng Phú Yên, Công ty cổ phần Khoáng sản Kenee Việt Nam, Công ty TNHH Hào Hưng… có không ít các TCCĐ trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước hoạt động một cách cầm chừng; không ít doanh nghiệp do công việc kinh doanh gặp khó khăn, TCCĐ cũng tạm ngưng hoạt động và đi đến giải thể trong một thời gian không lâu sau đó.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến TCCĐ trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước chậm phát triển và hoạt động kém hiệu quả nhưng nguyên nhân chủ yếu là do doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến lợi ích của người lao động, kinh phí dành cho công đoàn còn hạn chế. Trong khi đó, cán bộ công đoàn hầu hết kiêm nhiệm, thiếu kiến thức, kỹ năng để điều hành các hoạt động của công đoàn.
Theo quy định của Bộ luật Lao động đã được sửa đổi bổ sung: “Khi doanh nghiệp đang hoạt động và mới thành lập thì sau 6 tháng phải thành lập TCCĐ...”. Nhưng trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp ngoài nhà nước có đủ điều kiện thành lập TCCĐ cơ sở nhưng không thành lập mà không bị xử lý gì. Ông Huỳnh Kim Hùng, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh, cho biết: “TCCĐ chỉ có thể tuyên truyền, vận động còn việc xử lý vi phạm trong Bộ luật Lao động không quy định và cũng không thuộc quyền hạn của Liên đoàn Lao động tỉnh. Hiện vẫn chưa có chế tài nào xử phạt doanh nghiệp không thành lập TCCĐ cơ sở hoặc không tạo điều kiện cho công đoàn hoạt động”. Ông Hùng khẳng định: “Nếu chỉ dựa vào công tác tuyên truyền, vận động của TCCĐ mà không có sự can thiệp của pháp luật thì công tác phát triển công đoàn ở doanh nghiệp ngoài nhà nước khó mang lại hiệu quả. Vì vậy cần phải đa dạng hóa các hình thức vận động, tranh thủ sự đồng tình của doanh nghiệp để có hình thức tuyên truyền, vận động phù hợp theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”… Từ đó lựa chọn những CNLĐ có trình độ, bản lĩnh, phẩm chất chính trị tốt làm hạt nhân để nhân rộng, phát huy hiệu quả của việc tuyên truyền vận động, thành lập TCCĐ cơ sở ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước.
KHÁNH VY
