Bộ phim truyền hình Việt Nam Món nợ miền Đông gồm hai phần, dựa trên kịch bản của hai tác giả Trung Hiếu - Thành Phong, do đạo diễn Trần Vịnh dàn dựng sẽ đưa người xem trở lại với thời kỳ đấu tranh gian khổ, thấm đẫm máu và nước mắt song cũng đầy tự hào của những người con vùng đất Bình Dương giai đoạn 1936-1975. Phần 1 (13 tập) được phát trên sóng VTV1 vào lúc 20 giờ mỗi tối.
Món nợ miền Đông lấy bối cảnh ở vùng đất Thủ Dầu Một và làng Tân Phước Khánh, nơi có nhiều người theo tư tưởng tiến bộ. Họ tập hợp, manh nha thành một tổ chức chống Pháp và địa chủ, chủ đồn điền cao su. Một cuộc đàn áp đẫm máu đã diễn ra khi tổ chức này bị bọn mật thám Pháp phát hiện. Những người có tư tưởng tiến bộ, trong đó có cha, bác và anh Năm Hậu, đã bị bắt giam và tra tấn dã man. Nghe lời dặn dò của cha, với ý chí quyết tâm báo thù, vợ chồng Năm Hậu đã củng cố lò gốm và ngày càng làm ăn phát đạt. Lò gốm thu hút được nhiều thanh niên trong vùng đến làm việc. Họ vừa làm gốm vừa âm thầm học võ nghệ. Năm Hậu được gặp Sáu Hạnh, một cán bộ cách mạng xuất thân từ công nhân cao su ở đồn điền Phú Riềng tìm đến giác ngộ. Năm Hậu hết sức tin tưởng vào con đường cách mạng mà ông Sáu Hạnh giác ngộ cho, nên càng hăng hái hoạt động. Cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ chuẩn bị nổ ra. Năm Hậu được Sáu Hạnh giao cho việc chuẩn bị đón Bí thư tỉnh ủy Văn Công Khai về Tân Phước Khánh để chỉ đạo những người đồng sự chuẩn bị mưu việc lớn... Lúc đó, bọn Pháp và tay sai đàn áp cách mạng. Tân Phước Khánh bị ném bom vào đúng đêm nổ ra cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong trận bom, nhà Năm Hậu ngùn ngụt cháy. Cũng trong đêm đó, Năm Hậu cùng với Chín Phát và cán bộ Sáu Hạnh bị địch bắt, rồi bị đày đi Côn Đảo. Nhóm những người cộng sản bị tù ở Côn Đảo ra sức học tập lý luận cách mạng và chuẩn bị vượt ngục trở về với cách mạng. Sáu Hạnh cùng Năm Hậu lãnh đạo cuộc vượt ngục Côn Đảo. Trên đường vượt ngục, Chín Phát (em Năm Hậu) hy sinh. Tin họ vượt ngục thành công trở về đất liền, được báo cho tổ chức ở Thủ Dầu Một. Cách mạng Tháng Tám thành công, Thủ Dầu Một được giải phóng và thành lập chính quyền mới. Năm Hậu cùng nhiều đồng chí tham gia bộ máy chính quyền mới. Chính quyền mới thành lập được một thời gian lại gặp khó khăn khi có tin quân Anh đang vào Nam Bộ, sau đó Mỹ thay thế quân Anh chiếm giữ mảnh đất này. Ngô Đình Diệm được dựng lên, nhiều chính sách chống Cộng được chính quyền Ngô Đình Diệm ban hành, tình hình cách mạng rất khó khăn. Vùng Thủ Dầu Một và miền Đông cũng như vậy…
Theo đạo diễn Trần Vịnh, phần 1 bộ phim có tính phức tạp cao vì thể hiện nhiều giai đoạn lịch sử kéo dài gần 40 năm. Phim có những cảnh quay hoành tráng cần nhiều kinh phí và phải tập trung cao mới thể hiện tốt như cảnh khởi nghĩa năm 1945, cảnh tù nhân ở nhà tù Phú Lợi bị đầu độc - thảm sát... Nhiều vai phải do 2 - 3 diễn viên đóng vì trải qua nhiều thời kỳ. Sau khi phần 1 phát sóng, đoàn làm phim tiếp tục hoàn thành phần 2, giai đoạn từ sau năm 1975 với chủ đề xây dựng - phát triển đất nước.
TRẦN THU (tổng hợp)
