* Nhà dịch tễ học Mỹ cảnh báo làn sóng lây nhiễm biến thể lai Deltacron
Trong bài viết đăng ngày 24/3 trên báo điện tử Financial Express của Ấn Độ, người đứng đầu Hiệp hội Y tế công cộng Ấn Độ (PHFI) K Srinath Reddy cho rằng vẫn chưa thể coi COVID-19 là bệnh đặc hữu khi mà virus SARS-CoV-2 vẫn chưa đạt hình thái phát triển đủ ổn định để có thể dự đoán về khả năng lây nhiễm.
Ông Reddy cho biết năm 2020 có không ít ý kiến cho rằng vắc xin có thể ngăn chặn virus SARS-CoV-2 và virus này sẽ biến mất vào năm 2021.
Tuy nhiên, diễn biến dịch COVID-19 trên thế giới hiện nay cho thấy Omicron đang là biến thể chủ đạo, trong khi sự xuất hiện biến thể Deltacron lai giữa Delta và Omicron đang gây quan ngại.
Số ca mắc mới COVID-19 ở Tây Âu và Đông Á đang gia tăng, Trung Quốc đã phải phong tỏa tỉnh Cát Lâm và thành phố Thâm Quyến nhằm hạn chế sự lây lan của đại dịch COVID-19.
Hàn Quốc cũng đang phải áp dụng các biện pháp phong tỏa và thực hiện nghiêm các quy định chống dịch. Tại Ấn Độ, Bộ Y tế nước này gần đây đã cảnh báo các bang cần tiếp tục thận trọng sau khi nới lỏng các biện pháp hạn chế.
Theo tác giả bài viết, virus SARS-CoV-2 sẽ vẫn tồn tại, song COVID-19 đã trở thành một bệnh “đặc hữu” hay chưa thì cần thời gian để trả lời.
Ông lấy trường hợp của Ấn Độ làm dẫn chứng. Một nhà khoa học hàng đầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào tháng 8/2021 đã nhận định Ấn Độ có thể đang bước vào giai đoạn COVID-19 trở thành bệnh đặc hữu.
Tuy nhiên, sự bùng phát làn sóng lây nhiễm biến thể Omicron sau đó đã cho thấy rằng giai đoạn đó vẫn chưa đến. Từ điển định nghĩa tác nhân truyền nhiễm đặc hữu “tồn tại lâu dài trong một khu dân cư hoặc khu vực, với tỉ lệ xuất hiện tương đối ổn định”.
Điều này có nghĩa là virus có tính ổn định và có thể dự đoán được về khả năng lây nhiễm. Virus có thể đột biến định kỳ hoặc lây nhiễm quanh năm nhưng sẽ không có sự bùng phát bất ngờ. Các bệnh đặc hữu có thể phân bố theo khu vực và thậm chí gây ra các bệnh nghiêm trọng và tử vong (như bệnh lao và sốt rét ở châu Phi và châu Á hoặc bệnh chagas ở châu Mỹ Latin).
Theo tác giả, ngày 16/3 vừa qua, Bộ Y tế Israel thông báo về sự xuất hiện của một biến thể mới là sự kết hợp giữa biến thể Omicron gốc (BA.1) và dòng phụ BA.2.
Điều này cho thấy virus SARS-CoV-2 vẫn đang biến đổi và lây lan, tuy nhiên tỉ lệ mắc bệnh nặng không cao. Virus SARS-CoV-2 hiện chưa thể được coi như các virus cảm cúm thông thường nhưng trong tương lai có thể được đưa vào danh sách này.
Các nghiên cứu về Omicron đã chỉ ra rằng biến thể này xâm nhập phần lớn vào mũi và cổ họng nhưng hầu như không thể xâm nhập vào phổi. Các dữ liệu lâm sàng của các bệnh nhân nhiễm biến thể Omicron cũng cho thấy các triệu chứng sổ mũi (hơn 80%), khó thở và viêm phổi xuất hiện nhiều hơn so với các biến thể trước đó.
Điều này cho thấy SARS-CoV-2 đang phát triển để sống chung ổn định nhưng ít gây nguy hiểm hơn nhiều cho con người. Theo ông Reddy, đây là một sự tiến hóa của virus SARS-CoV-2. Virus chuyển sang dạng tương đối ổn định với khả năng lây nhiễm cao và độc lực từ thấp đến trung bình, sẽ phù hợp với logic sinh tồn của sinh học tiến hóa.
Trong số các biến thể mà virus tạo ra, những đột biến giúp virus lây lan nhanh hơn sẽ được giữ lại. Ông cho biết hươu và chồn cũng có thể bị nhiễm bệnh nhưng chúng sẽ không trở thành vật chủ gây lây nhiễm giống như con người.
Tuy nhiên, ở động vật, có một nguy cơ là virus có thể trải qua “sự thay đổi kháng nguyên” vì loài này cũng mang một loại virus khác, cho phép xảy ra tình huống hoán đổi một số vật liệu di truyền giữa hai virus. Đột biến kháng nguyên như vậy có thể xảy ra ở một người bị suy giảm miễn dịch.
Tác giả bài viết kết luận dường như virus SARS-CoV-2 vẫn đang tìm ra con đường tiến hóa riêng của mình, do đó COVID-19 vẫn chưa thể được coi là bệnh đặc hữu và vì vậy thế giới vẫn cần rất thận trọng. Một nhà dịch tễ học Mỹ mới đây đã lên tiếng chỉ trích việc giới chức nước này dỡ bỏ các biện pháp hạn chế nhằm ngăn chặn dịch COVID-19 lây lan.
* Tiến sĩ Eric Feigl-Ding đã cảnh báo rằng thế giới đang trên bờ vực của một làn sóng virus SARS-CoV-2 khác khi đóng cửa các trung tâm xét nghiệm tại nhiều bang trên khắp cả nước.
Nhà dịch tễ học này cho rằng virus SARS-CoV-2 càng được phát hiện nhiều hơn trong nước thải, song song với sự gia tăng của biến thể lai Deltacron ở châu Âu. Đây có thể là chỉ dấu báo hiệu nguy cơ Mỹ chuẩn bị đối mặt với mối đe dọa này.
Theo ông Feigl-Ding, các địa điểm xét nghiệm cung cấp cho giới chức y tế dữ liệu để dự đoán các đợt lây nhiễm lớn và những biến thể mới theo cách mà các xét nghiệm nhanh tại nhà không thể thực hiện được. Như tên gọi, Deltacron một biến thể kết hợp những yếu tố của cả biến thể Delta lẫn biến thể Omicron. Nó được cho là hình thành từ một bệnh nhân nhiễm cả hai biến thể Delta lẫn Omicron cùng một lúc.
Theo cơ sở dữ liệu GISAID cập nhật kết quả giải trình tự gene SARS-CoV-2, Deltacron đã được phát hiện ở Anh và châu Âu, với khoảng 30 ca nhiễm ở Anh, 36 ca ở Pháp, 8 ca ở Đan Mạch và Đức, Bỉ và Hà Lan mỗi nơi ghi nhận 1 ca.
Mức độ nguy hiểm của biến thể này vẫn đang được nghiên cứu, đánh giá. Các nhà phân tích cho rằng về cơ bản nó giống như Delta nhưng có protein gai của Omicron, bộ phận mà virus bám vào tế bào con người. Nghiên cứu ban đầu về biến thể lai Deltacron cho thấy đột biến mới nhất này có những đặc điểm nguy hiểm của Delta và Omicron, đó là có thể có độc lực rất mạnh và có khả năng lây nhiễm cao.
Tiến sĩ Maria Van Kerkhove, Trưởng nhóm kỹ thuật thuộc bộ phận dịch bệnh khẩn cấp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gần đây cảnh báo biến thể lai Deltacron có thể sẽ xuất hiện nhiều hơn trong vài tuần tới nhưng đang được lây lan “ở mức rất thấp'”.
T.LÊ (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)
