Ngày 13/4, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres thông báo nhóm điều tra viên quốc tế về vũ khí hóa học đầu tiên đã tới Syria.
Theo Reuters, phát biểu tại một phiên họp của Hội đồng Bảo an với chủ đề "Những mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh quốc tế", Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cho biết dự kiến nhóm thứ hai sẽ tới quốc gia Trung Đông này trong ngày 13/4 (giờ địa phương) hoặc một ngày sau đó.
Trước đó, ông đã cảnh báo tình hình tại Trung Đông đang hỗn loạn tới mức có thể trở thành mối đe dọa đối với an ninh và và hòa bình của quốc tế, trong đó cuộc chiến Syria là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với hòa bình và an ninh quốc tế. Ông cũng khẳng định rằng không thể dùng giải pháp quân sự cho cuộc xung đột tại Syria, đồng thời hối thúc tất cả các quốc gia "hành xử một cách có trách nhiệm" và tránh để tình hình vượt tầm kiểm soát.
Cùng ngày, Ủy ban Điều tra quốc tế độc lập về Syria (COI) đã đưa ra tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo quản các bằng chứng liên quan đến vụ tấn công nghi là sử dụng vũ khí hóa học ở thị trấn Douma, miền Đông Ghouta của Syria hồi tuần trước. Tuyên bố của COI nêu rõ tất cả các bên liên quan cần phải đảm bảo không có bất cứ sự xâm phạm nào tới hiện trường khả nghi, vật chứng, nhân chứng hoặc nạn nhân trước khi các nhà điều tra và giám sát độc lập có thể tiếp cận hiện trường.
COI cũng bày tỏ hoan nghênh việc các nhân viên Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) đang được triển khai tới Syria để điều tra về vụ tấn công mà phương Tây cáo buộc là sử dụng vũ khí hóa học ở Douma, cũng như việc Damascus cam kết đảm bảo các nhân viên của OPCW được phép tự do đi lại, tiếp cận tự do và toàn diện hiện trường để phục vụ công tác điều tra.
Cũng trong ngày 13/4, đại sứ Syria tại Liên Hợp Quốc Bashar Jaafari cảnh báo rằng nước này sẽ “không còn cách nào khác” ngoài việc phải tự vệ nếu các nước phương Tây có những hành động quân sự. Phát biểu trước Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đại sứ Jaafari nhấn mạnh: “Đây không phải là một lời đe dọa. Đây là một lời hứa.. Ông Jaafari cũng khẳng định Syria đã tạo đầy đủ điều kiện để phái bộ thuộc Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) có thể tiến hành công tác điều tra một cách minh bạch. Theo ông Jaafari, phái bộ OPCW sẽ bắt đầu công việc trong vài giờ tới.
Trước đó, giới chức quốc phòng Nga tuyên bố nước này có bằng chứng cho thấy vụ tấn công nghi sử dụng vũ khí hóa học tại Đông Ghouta, ngoại ô thủ đô Damascus của Syria, được dàn dựng theo yêu cầu từ phía Anh. Theo AFP, phát biểu trước báo giới, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov cho biết quân đội nước này đã có được "bằng chứng chứng minh sự tham gia trực tiếp của Anh" trong việc sắp đặt vụ tấn công bằng vũ khí hóa học tại thị trấn Douma ở Đông Ghouta. Ông cáo buộc Anh đã "gây áp lực" buộc tổ chức bảo vệ dân sự "Mũ Bảo hiểm trắng" dàn dựng vụ việc trên - sự kiện dẫn tới việc Mỹ và một số đồng minh phương Tây đe dọa can thiệp quân sự mạnh mẽ vào quốc gia Trung Đông.
Cũng theo quan chức quốc phòng này, vụ việc được dàn dựng trên xảy ra vào ngày 7/4, trùng với thời điểm quân đội Chính phủ Syria tiến hành chiến dịch quân sự sau khi lực lượng nổi dậy Jaish al-Islam, vốn kiểm soát Đông Ghouta trong một thời gian dài, nã pháo vào Damascus từ ngày 3 đến 6/4.
Ngày 13/4, Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Vassily Nebenzia đã chỉ trích những bước chuẩn bị quân sự nguy hiểm nhằm vào Syria, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo Mỹ, Pháp và Anh kiềm chế tránh các hành động kiểu này. Theo phóng viên TTXVN tại Liên Hợp Quốc, phát biểu trước một phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, đại sứ Nebenzia nêu rõ: "Chúng tôi tiếp tục phải chứng kiến những bước chuẩn bị quân sự nguy hiểm cho một hành động vũ lực bất hợp pháp nhằm vào một quốc gia có chủ quyền, đồng nghĩa với việc vi phạm luật pháp quốc tế”. Ông cáo buộc các cường quốc trên chỉ quan tâm tới việc lật đổ Chính phủ Syria và rộng hơn là kiềm chế Nga.
Trong khi đó, cũng tại phiên họp trên, đại sứ Mỹ Nikki Haley cáo buộc Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã sử dụng vũ khí hóa học ít nhất là 50 lần trong cuộc xung đột kéo dài 7 năm qua. Bà nêu rõ: "Mặc dù Tổng thống Mỹ chưa đưa ra quyết định về khả năng hành động quân sự tại Syria, song nếu Mỹ và các đồng minh quyết định hành động, thì đó là để bảo vệ một nguyên tắc mà tất cả chúng ta đều nhất trí”.
Trước đó, phát biểu với báo giới trước thềm phiên họp của Hội đồng Bảo an, đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley cho rằng không nên vội vã hành động quân sự tại Syria, song cảnh báo "sẽ tới lúc chúng ta cần phải làm một điều gì đó". Theo bà, việc vội vã đưa ra những quyết định trong thời điểm hiện nay có thể dẫn đến sai lầm.
Bà cũng cho biết hiện Tổng thống Mỹ Donald Trump đang phân tích tất cả các thông tin và đưa ra những biện pháp để tránh bất kỳ tác động không mong muốn nào. Đại sứ Mỹ nhấn mạnh: "Chúng tôi phải biết rằng có bằng chứng và chúng tôi phải đảm bảo mọi bước chuẩn bị cần thiết nếu chúng tôi hành động”.
Trong diễn biến có liên quan, Sputnik đưa tin, ngày 13/4, hãng thông tấn nhà nước SANA cho biết quân đội Syria đã phát hiện một phòng thí nghiệm lớn được lực lượng phiến quân sử dụng để chế tạo chất độc hóa học cùng một xưởng sản xuất đạn cối ở thị trấn Aftris, khu vực Đông Ghouta, ngoại ô thủ đô Damascus.
SANA dẫn một nguồn tin quân sự cho hay phòng thí nghiệm trên được trang bị để sản xuất nhiều loại chất độc hại. Phòng thí nghiệm có chứa khí clo cùng nhiều thiết bị bảo hộ. Trong khi đó, quân đội cũng phát hiện xưởng sản xuất đạn cối cỡ 60, 80 và 180mm.
Trong một động thái khác, Người phát ngôn Nhà Trắng Sarah Sanders cho biết Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ sẽ tổ chức một cuộc họp trong ngày 13/4 để thảo luận về vụ tấn công hóa học tại thị trấn Douma của Syria.
H.N (tổng hợp từ TTXVN, Vietnam+)
